différence/différance

Etym: Fr. différence = verschil; Fr. différance = uitstel.

Woordspel van de Franse filosoof  Jacques. Derrida (zie deconstructie) waarmee hij wilde wijzen op de (door De Saussure onvoorziene) consequenties van de negatieve betekenis van taaltekens, d.w.z. dat de betekenis van een taalelement niet ontstaat doordat het intrinsieke, ‘positieve’ eigenschappen zou bezitten die het correleren met dingen uit de buitentalige werkelijkheid, maar doordat het verschillend is van de andere elementen binnen het betekenende systeem. Een element krijgt aldus betekenis door negatief te verwijzen naar andere elementen (différence als de saussuriaanse differentie = verschil); de betekenis van deze laatste berust volgens hetzelfde principe weer op hun relatie met de andere elementen; deze, op hun beurt, enz. Op die manier ontstaat een eindeloos doorverwijzen (différance als ‘uitstel’), waarbij de betekenis van het element voortdurend verschoven wordt en nergens tot rust kan komen op vaste grond.

Lit: D. Wood, Derrida and différance (1988) • M.C. Dillon, Écart & différance: Merleau-Ponty et Derrida on seeing and writing (1997).