Algemeen letterkundig lexicon

reader-response criticism

Etym: Eng. reader = lezer; response = reactie.

Stroming in de Amerikaanse literaire kritiek vanaf de jaren 1970 die de klemtoon legt op de lezer, het leesproces en het effect van literatuur. De aanzet tot deze beweging lag in het werk van I.A. Richards, D.W. Harding en L. Rosenblatt uit de jaren 1920-1930, maar ze vond ook spoedig aansluiting met de Europese vormen van receptie-esthetica.

De reader-response critics zetten zich af tegen het New Criticism; zo had Stanley Fish het over ‘affective stylistics’, een term die kritisch alludeerde op de zgn. affective fallacy van de New Critics. Reader-response critics richten hun aandacht niet op de tekst, maar veeleer op de cognitieve activiteit van de lezer die betekenis produceert tijdens zijn lectuur. Bij zijn interpretatie wordt de lezer gedomineerd door (literaire) conventies die tot stand zijn gebracht via het leesonderwijs of door een interpretatieve gemeenschap (St. Fish), d.w.z. een systeem van percepties, veronderstellingen en leesstrategieën die binnen een bepaalde groep worden gedeeld. Voor de psychoanalytisch gerichte critici uit deze beweging (Holland, Bleich) wordt de interpretatie veeleer gestuurd door de eigen, subjectieve manier waarop elk mens met zijn omgeving en dus ook met teksten omgaat: de lezer herschept de tekst naar zijn eigen identiteit.

Lit: D. Bleich, Readings and feelings (1975) • N.N. Holland, Five readers reading (1975) • St. Fish, Is there a text in this class? (1980) • E. Freund, The return of the reader: reader-response criticism (1987) • W. Iser, Prospecting: from reader response to literary anthropology (1989) • J.A. Dirksen, Lezers, literatuur en literatuurlessen: reader response criticism in de literatuurlessen Nederlands (1995) • J.L. Machor, Reception study: from literary theory to cultural studies (2001) • T.F. Davis, Formalist criticism and reader-response theory (2002).

RDA

readymade