Algemeen letterkundig lexicon

slavenverhaal

Slavenverhalen (Eng. slave narratives) zijn autobiografische vertellingen waarin (ex-)slaven hun vaak traumatische ervaringen (zie in dit verband ook blues en spiritual) meedelen aan tijdgenoten en het nageslacht. De oudste dateren van de periode 1770-1780. Doorgaans houdt de vertelling een impliciete of expliciete aanklacht in tegen de brutaliteit waarmee slaven werden behandeld en tegen het systeem van de slavernij als zodanig. Deze getuigenissen hadden dan ook vaak een politieke functie, bijv. in de context van de anti-slavernij bewegingen vanaf de late 18^de eeuw (abolitionisme).

In strikte zin betreft de term authentieke getuigenissen waarin de (ex-)slaven zelf aan het woord komen. Daarnaast hebben debatten rond slavernij in de 19^de eeuw heel wat andere literatuur in het leven geroepen die een meer fictioneel (fictie) karakter had en/of waarin de slaven personages zijn eerder dan de verteller. Een bijzonder invloedrijk voorbeeld hiervan is Uncle Tom’s cabin (1852), waarvoor de auteur H. Beecher-Stowe – zelf een religieus geïnspireerde blanke activiste – overigens haar inspiratie vond in echte slave narratives.

Een recent voorbeeld waarbij het waarheidsgehalte tot heel wat controverse aanleiding gaf, is Roots: the saga of an American family (1976) door Alex Haley, een spectaculaire bestseller uit de latere jaren 1970 en 1980. Daarin vertelt de auteur het verhaal van zijn voorouders, te beginnen met Kunta Kinte, een 18^de-eeuwse Afrikaanse jongen die als slaaf naar Amerika wordt getransporteerd; de roman volgt zijn lotgevallen en die van zijn nakomelingen. Recenter nog is de film Twelve years a slave (2013), gebaseerd op de authentieke memoires met dezelfde titel (1853) van Solomon Northup, een zwarte Amerikaan die als vrij man was geboren in New York State, maar gekidnapt werd en verkocht, en die 12 jaar lang als slaaf werkte op plantages in Louisiana vóór hij zijn vrijlating kon bekomen. Het verhaal van Northup werd in 1968 in een wetenschappelijke editie gepubliceerd en blijkt in hoge mate met de feiten te stroken.

Andere bekende maar minder ‘populaire’ voorbeelden zijn Incidents in the life of a slave girl (1861) door Harriet Jacobs en Narrative of the life of Frederick Douglass, an American slave (1845) door Frederick Douglass. Er bestaan ook verschillende projecten waarbij d.m.v. mondelinge geschiedschrijving (interviews) gepoogd werd om de getuigenissen van (vroegere) slaven van de vergetelheid te redden, waaronder Slave narratives: a folk history of slavery in the United States (1936-1938).

Literatuurgeschiedenissen en anthologieën ruimen meer en meer plaats in voor deze slavenverhalen; dat heeft niet alleen te maken met een groeiende erkenning van hun menselijk, ethisch, historisch-documentair en politiek belang, maar ook met de verruiming van de literaire canon, mede onder invloed van de postkoloniale literatuur.

Lit: S. Northup (red. S. Eakin & J. Logsdon), Twelve years a slave (1968) • A. Fisch (red.), The Cambridge Companion to the African American slave narrative (2007) • J. Ernest (red.), The Oxford handbook of the African American slave narrative (2014).

slapstick

slepend rijm zie vrouwelijk rijm