Logo DBNL
Tafel van den kersten ghelove. Deel 3A en 3B: Somerstuc (1938)

Tafel van den kersten ghelove. Deel 3A en 3B: Somerstuc

(1938)– Dirc van Delf–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende

Dat - XLIII - capittel vanden striden tusschen den duechden ende den sonden. Item van twien riken ende dispensacien tusschen die sonden ende der duechden.

55-245Die coninghen boecken wiesen, dat twie riken waren, die 6 alle tijt oorlochden ende streden ende malcanderen vervolch-7den. Dat was dat rijc van Ysrahel ende dat rijc van Philistijn. 8 Dat rijc van Ysrahel hilde ewe8 ende aenbeden enen 9 waerrighen God ende hielden sijn ghebot. Dat rijc van Phi-10listijm was heyden volc ende leefden na haer ghenoechten ende 11 aenbeden afgoden, diese in wanlove11 verleiden. Dese twie riken 12 waren vaste bi malcanderen gheleghen. Dair bi beteykent sijn 13 [150a] twie riken inden leven des menschen, alst rijck der 14 duechden ende dat rijck der sonden. Inden rijc van Ysrahel, 15 dat lant van beloften, was maerscalck David, die duechdelike 16 man, daermen Cristum sal bi verstaen, ghever alre godliker

17 17duechden, want in hem is alle scatte der consten ende der wijs-18heit verburghen, vol van genaden ende waerheden. Dese vorste 19 sent uut in dat rijc des levens, inden lande der hemelen, anden 20 heer der salicheit ende heeft vergadert seven hemelsche ridde-21ren der duechden, als sijn die seven gaven des heilighen 22 Gheests, dair ic in dat ander boeck een capittel hebbe of ghe-23screven. Die maerscalc van Philistijm inden heydensche lande 24 was Golyath, die ruese starc ghewapent, hoghe sprekende24. En-25de beteykent den bosen geest, die een wedersaec is onser sie-2626len, die recht als een grymmende beest ons omgaet, soekende 27 wien hi verslinden mach. Dese vorst sendt uut inden rijck der 28 werelt, dat bestaet van vleisch ende bloet, dat lantscap des 29 stervens, daer die doot overmits misdaet in regniert, ende 30 heeft vergadert seven helsche ridderen der verdoemenis, als 31 die seven dootlike sonden, daer ic in dat ander boeck een capit-32tel of ghescreven hebbe. Die seven dootlike sonden sijn als 33 rechte helsche mordenaers, die [150b] den mensche an al sijn 34 leden belegghen34 ende mit swairre becoringhen die sinnen stor-35men ende die consciencie beclymmen, persen35 ende pinighen, 36 36schenden ende vanghen, verwerpen ende doden. Als Iob seit: 37 die doot is doir mijn veynsteren ghecomen, die sonden doer 38 mijn sinnen.

3939-61Die helsche ridder hovaerdicheit, die spreect anden inwen-40dighen menschen gront aldus: superbus sis, wes hoechmoe-41dich; die duecht, die oetmoedicheit antwoort: neen, want 42 42daer staet ghescreven: den hovaerdighen wederstaet God ende 43 den oetmoedighen gheeft hi ghenade. - In altum erige, ver-4444hef di int hoghe. Neen, want daer staet ghescreven: die hoghe 45 siet an die oetmoedige dinghen. - Inobediens esto, wes onghe-4646hoirsam. Neen, want dair is ghescreven: beter is gehoersam-47heit dan offerhande. - Jactare, beroem di. Neen, want daer is 48 48ghescreven: Wes vermetes di, dattu van Gode niet en hebs ont-49fanghen48? - Similare, vense di. Neen, want daer is gescreven:

50 50die heilighe Gheest vliet vanden gheveynsden ende ghien 51 ypocriet en coemt in sijnre teghenwoordicheit. - Contende, 52 52kive. Neen, want dair is gescreven: onder u en si ghien kijf. 53 Want ist dat ghi malcander bitet, siet dat ghi van malcander 54 niet verteert en wert. - Pertinax sis, wes eenwillich54. [150c] 55 55Neen, want dair is ghescreven: wandert niet mitten eenwilli-56ghen man, want hi hem niet laet raden. - Discordias semina, 57 57saeye twidracht. Neen, want daer is ghescreven: dien heeft 58 mijn ziel ghehatet, die onder die broeders twidracht saeyet. -59Novitates invenire, vinde of brenghe op nuwe vreemde dinghen. 60 60Neen, want dair staet ghescreven: ongheoorloefde vreemde 61 dinghen die saltu scuwen.

6262-86Gula. Die ander helsche ridder, die dootsonde gulsicheit mit 63 sinen sarganten spreect den menschen aen ende seit aldus: In-64gurgitare, brassiere. Die duecht der soberheit mit den sinen 65 65antwoort: neen, want dair staet ghescreven: siet daer toe, 66 dat uwe herten niet verswaert en werden van brassieren ende 67 van dronckenscap. - Inebriare: werden droncken. Neen, want 68 68daer is gescreven: wert niet droncken vanden wijn, dair on-69cuuscheit is in. - Letare, wes blide. Neen, want dair is ghe-7070screven: wee die gheen die nu lachen, want die sullen noch 71 screyen. - Ventrem imple, volle dinen buuck. Neen, want 72 72daer is ghescreven: veel sijnre om der gulsicheit verdorven. 73 Veel meer heeft overaet dootgheslaghen dan dat zwaert. - In-74munde age, doe onsuverheit74. Neen, want daer staet ghescreven: 75 75God en heeft ons niet gheroepen in onsuverheit mer in heiliche-76den. - Scurrilitates loquere, prote76 boortelick. [150d] Neen, 77 want daer is gescreven: dwase ende boortelike sprake en kent

7878God niet, mer der ghecken78 mont walmet dwaesheit. - Deordi-79nare, wes ontamelic. Neen, want dair is gescreven: dat lachen 80 der tanden ende des menschen ganghe gheven getuuch van hem 81 wes hi is. - Loquere per talenta, spreck bi ponden. Neen, 82 82want daer is ghescreven: die man groot van tonghe en sal in 83 dat lant niet ghestuert werden. - Sis communis homo, wes 84 een ghemeen mensche. Neen, want daer staet ghescreven: 85 85die ghemeen wech en saltu niet wanderen, dat is: der ghe-86meenre luden leven en saltu niet volghen.

8787-114Die derde helsche ridder, die dootsonde oncuuscheit mit 88 sinen wapenturen, spreect den menschen aen ende seit aldus: 89 Luxuriare, doe luxurie. Die duecht der cuuscheit mit sinen 90 90wapenturen seit: neen, want daer is ghescreven: die luxuriose 91 sal God oordelen ende si en sullen niet sien dat rike Gods. 92 92Adulterare, doch overspul. Neen, want daer is gescreven: ghi 93 sult u wachten van overspul, dat in allen ewen verboden 94 <is> - Fornicare, doch onnaerdicheit. Neen, want daer is 95 95ghescreven: wie onnaerdich is in sinen lichaem, die sondicht 96 die grootste sonde. - Polluere, werde besmet. Neen, want 97 97daer staet ghescreven: die besmette ende onsuvere sal niet 98 comen inden tempel. - Scortum [151a] assume, neemt een ghe-9999meen wijf. Neen, want daer is gescreven, dat loon eens ghe-100meens wijfs en is niet een broot. - Ornare, sciere di. Neen, 101 101want daer is ghescreven: in cledinghe en saltu nymmermeer 102 di verhoghen. - Inconstanter age, werc onstadelic. Neen, want 103 103daer staet ghescreven: die man twievoudich van moede die is 104 onstadich in al sinen weghen. - Odi Deum, hate God. Neen, 105 105want dair <staet> ghescreven: wie God niet en mynt, die is 106 te banne. - Concupisce, ghebruuck dijnre sinnen. Neen, want

107 107daer staet ghescreven: die dat doen, die sijn in een pont of een 108 oghenblic inder hellen ghevallen. - Obliviscere, vergheet 109 109verdriet. Neen, want daer staet ghescreven: ghedencke die 110 leste uterste dinghen ende du en salte nymmermeer sonde doen. 111 - Expecta oportune, verbeide eens meer ghemakes. Neen, 112 112want daer staet ghescreven: onversiens werden die menschen 113 verrascht, datsi soeken tijt van penitencien ende en connen daer 114 niet vinden.

115115-138Die vierde helsche ridder, die dootsonde Avaricia, ghie-116richeit mit sinen sarganten, spreect den menschen aen ende seit 117 aldus: Avarus sis, wes vrac. Die duecht der mildicheit mit sinen 118 118wapentuers seit: Neen, want daer is gescreven: Die vracke 119 mensche en heeft ghien erve in dat rike Gods. Cupidus sis, wes 120 120ghierich. [151b] Neen, want dair is ghescreven: wes niet 121 sorchvoudich wat ghi eten of drincken sult; soeket eerst dat 122 rike Gods ende alle dese dinghen sullen u toe gheworpen wor-123123den. - Furare, steel. Neen, want daer is ghescreven: die 124 daer steelt, dien is nu tijt, dat hi nu niet meer en steel. - Esto 125 125violentus, doe ghewelt. Neen, want daer is ghescreven: dinen 126 evenmensche en saltu niet verdrucken. - Defraudare, ver-127127scalke. Neen, want dair is gescreven: wie sinen even-mensche 128 verschalct128, die sal self dair in vallen. - Perjurare, versweer. 129 129Neen, want daer is ghescreven: du en salte die naem dijns 130 Heren Gods niet versweren. - Mentire, lieghe. Neen, want 131 131daer is gescreven: die mont, die daer lieghet, slaet doot die 132 siel. - Inmisericors sis, wes onghenadich. Neen, want daer 133 133staet gescreven: hem sal oordel ghescien sonder ghenade, die 134 daer oordelt sonder ontfermherticheit. - Inquietare, wes on-

135135rustich. Neen, want daer is gescreven: wie sijn broeder stoort, 136 die sal sijn oordel draghen, wie dat hi oec is. - Prodere, mel-137137de136 ende verrade. Neen, want dair is gescreven: die verrader 138 sal self vallen inden sloot, dien hi gegraven heeft.

139139-160Die vijfte helsche ridder, die dootsonde Accidia, traecheit, 140 mit sinen sarganten spreket den mensche aen ende seit aldus: 141 Pigrescere, wert laeu ende traech. Die duecht operacitas [151c] 142 wercklicheit142 mit sijn wapenturen seit: neen, want daer is ghe-143143screven: bistu laf ende traech, die commer sal over di comen, 144 recht als een wandelaer. - Sis som pnolentus, wes slaperich. 145 145Neen, want daer is gescreven: waect, want ghi niet en weet 146 tot wat ure die Heer comen sal. - Ociare, wes ledich. Neen, 147 147want daer is ghescreven: Alle tijt soe doet wat guets, dat di die 148 duvel niet ledich en vinde. - Divagare, loep seer wide. Neen, 149 149want dair staet ghescreven: mijn verre lopen en heeft mi niet 150 salich ghemaect, mer mijn hoghe ghepeyns. - Sis pusillanimis, 151 151wes weecmoedich151. Neen, want daer staet ghescreven: wee den-152ghenen, die haer hoep verloren hebben. - Desperare, wes 153 153wanhopich. Neen, want daer is ghescreven: Salich is hi die 154 van sinen hoep niet. ghevallen en is. - Malignare, wes pijnlic154. 155 155Neen, want daer is ghescreven: die daer pijnlic in sel verdeli-156ghet werden. - Sis rancorosus, wes droetich156. Neen, want daer 157 157is gescreven: verlaet ende verghif wattu hebbes in dijnre

158 herten. - Sis obauditor, wes onverhorich158. Neen, want daer is 159 159ghescreven: laet ons tot allen menschen guet wercken, die wijl 160 dat wi den tijt hebben.

161161-184Die seste helsche ridder, die dootsonde: ira, toirn ende sinen 162 sarganten, spreect den mensche aldus aen ende seit: Irascere, 163 wes toornich. Die duecht mititas, sachtmoedicheit mit [151d] 164 sinen wapenturen seit: neen, want dair <is> ghescreven: 165 165die toirne belet des menschen moet, also dat hi dat waer niet 166 ondersceiden en mach. - Rixare, kive. Neen, want dair is ghe-167screven: onder u en si kijf noch strijt, dat totten heilighen niet 168 168en behoort. - Clama, roepe. Neen, want daer is ghescreven: 169 wie sinen mont verheffet, die soect den val. - Blasphemare, 170 170doen hoenspraeck. Neen, want daer is ghescreven: wie blasphe-171mie spreect die naem ons Heren, die moet den doot sterven. -172172Sperne, despice, versmade. Neen, want dair gescreven: wie 173 sinen broeder versmaet, die sal noch versmaet werden. - Con-174tumelias profer, brenghe smaetheit174 voort. Neen, want daer 175 175staet ghescreven: wie dat smadeliken spreect, die is een on-176nutte scuuf175. - Intumescere, wes opdrachtich176. Neen, want daer 177 177is ghescreven: waer toe wil dijn gheest opblasen, die voor 178 Gode is als een wint? - Insolescere, drijf misbare. Neen, 179 179want dair is ghescreven: een onsinnich man en sal sijn voet 180 stappen niet180 stueren. - Audax sis et animosus, wes coen ende 181 181moedich. Neen, want daer staet ghescreven: waer toe verheft 182 hem dat hoy, dat smorghens inden oven gheworpen wort. -183Indignare, wes onwaerdich183. Neen, want dair is ghescreven: 184 184Alle onwaerdicheit ende toorn werde van u ghenomen.

185185-213Die sevende helsche ridder, [152a] die dootsonde Invidia, 186 nidicheit, spreect den menschen mit sinen sarganten aldus 187 aen ende seit: Invide, wes nidich. Die duecht caritas, minne 188 188mit haren ghewapenturen seit: neen, want door nijt des 189 duvels is die doot ghecomen in die werelt. - Emulare, wes 190 190hatich190. Neen, want daer staet ghescreven: haet verteert ende 191 knaecht den mensche als een worme. - Odi, hate. Neen, want 192 192daer staet ghescreven: wie sinen broeder haet, die is man-193slachtich. - Contende, kive. Neen, want daer is gescreven: 194 194ghien dinc en sal ghi mit hate of mit kive doen, want quade 195 stormen connen die quade enghelen inden mensche senden. – 196 196Detrahe, achtersprake. Neen, want daer is ghescreven: wie 197 sijn evenmensche after-spreect, sal uutgherodet worden van 198 sijnre eyghenre tonghe. - Susurra, rune. Neen, want God 199 199heeft gheseit: du en salte ghien verwiter199 noch runer wesen 200 onder den volc. - Celare, heelrege200 den quade. Neen, want 201 201daer staet ghescreven: heel niet dat werc des sondaers, die 202 oghen Gods staen open. - Exulta in adversis proximi, verblide 203 di in wederstoet203 dijns broeders. Neen, want daer is gescre-204204ven: die dat doet, die rijst op hem onvrede; daer om ver-205blide di niet, als dijn broeder valt; veel sijn weghen des 206 menschen. - Tristare in [152b] prosperis proximi tui, be-207droeve di in voirspoet dijns even-mensche. Neen, want daer 208 208staet ghescreven: die dat doet, die riset op hem die toirn 209 Gods. - Consule malum, rade quaet. Neen, want dair is ge-210210screven: den valschen man sullen die quade tiden vanghen in 211 sinen verderf. - Exspecta ruinam, verbeide haer ongheluc.

212 212Neen, want daer staet ghescreven: onversiens coemt dicwijl 213 op hem selven, diet tot enen anderen heeft verwacht. -

214214-245Die lerars vraghen wat quaet of scade dat ons vanden son-215den coemt, als wi die hebben ghedaen. Daer antwoorden die 216 lerars toe uter scrift, dat ons die sonden scaden bi onsen leven 217 ende in die ure ons stervens ende na onsen dode. Die sonden 218 scaden den mensche inder tijt sijns levens, want si corts 219 quetsen die natuerlike crachten, si beroven den mensche die 220 gaven van ghenaden, si besmetten die siel, si verbitteren des 221 menschen consciencie van binnen, si verharden sinen gront 222 tot quaetheden, si trecken den mensch tot meerre sonden, si 223 maken den mensche ydel vanden gaven Gods ende onwaer-224dich sijnre ghenaden. Die sonden scaden den mensch in die 225 ure sijns stervens, want si maken haer eyghen helle ende ver-226doemenis mitten vuer der ghiericheit, mitten stanc der onsu-227ver-[152c]heit, mitter duusternisse der onwetenheit, mitten 228 worme des knaghens van consciencien, mitten dorst quader 229 concupiscencien ende begheerten, mitten duvel quader vol-230boort ende consent tot sondighen wercken. - Die sonden be-231swaren dien mensche in die ure sijns doots mit groten last van 232 scout ende van pinen, si beroeven den mensche sijn ghewoon-233like stat sijns lichaems, si verscricken den mensche van

234 vaernisse233, betooch van bosen gheesten, si verdriven die siel in 235 onkunde van wechvaren. Die sonden scaden den mensche na 236 sijnre doot, wantsi doen den mensch bescamen voor Gode 237 ende voor die hemelsche ogen, si brenghen aenspraeck ende 238 lachter237 des rechters, dat wi die gaven Gods so ontdancsaem ge-239werft hebben, si beroven den mensche sijn ewighe rust, vrede 240 ende salicheit, si doen den mensche uutsluten deylachticheit 241 van alre weldaet der heilighen <kercken241>, si werpen den 242 mensch in ewigher verdoemenis, in gheselscap der duvelen, in 243 pinen der hellen, in derven Gods aenschijn, in ewigher 244 mistroost van Gods genaden. God die moet ons van sonden 245 sparen. Amen.


Vorige Volgende