Refreinenbundel

⁺ [XLVIII] Refreyn ^[XLVIII]

HOe soude die natuere so bruesch, so heet,
den gheest verblinden die gestadich leeft
dat die redelicheyt om lief oft om leet
van lieue scheyden soude sonder bescheet
die elc haren troost so ghenadich gheeft.
mijn siele weemoedich besorcht bescadicht beeft ^{vs. 6}
int ouerdincken van haerder groter weerden,
dat ic die so broosch moordadich sneeft
onweerdich, catijuich, onberadich weeft, ^{vs. 8/9}
mi dies voechde, so stout int aenveerden ^{vs. 10}
dat onmoghelic ware om een volheerden
sonder haer ghenade.
si is een bloeme, een schoone gheerde, ^{vs. 13}
en ic alleene in weene slijm der eerden
vol misdaden.
Tobias comt voort om een beraden ^{vs. 16}
en wilt engheliken troost ingheuen
op dat ic haer mijn pacxken mocht ontladen
sonder begheuen gheduerich mijn leuen.

+ [f. 71 r°]

[XLVIII] Dit refrein, dat oppervlakkig gezien een gewoon minnedicht lijkt, blijkt bij eenigszins nadere beschouwing een lied van geestelijke minne te zijn, en hoort dus niet in deze afdeeling thuis; het is zelfs het eenige zuiver religieuze gedicht uit den heelen bundel (het tweede boek bevat alleen stichtelijke gedichten). Het ‘lief’ dat hier bezongen wordt is Maria, ‘procuratersse inden hoochsten raet’ (vs. 62); dat in vs. 63 van Iupiter gesproken wordt zou kunnen wijzen op een transpositie in de sfeer in de wereldsche minne, maar het kan ook een bedorven lezing zijn, daar verder alleen bijbelsche namen genoemd worden.

vs. 6 bescadicht: blijkens het rijm corrupt.

vs. 8/9 sneeft ... weeft: zondig leeft en streeft; vgl. Mnl. Wdb. IX, 2412-13.

vs. 10 mi dies voechde: mij daarin schikte -. De hoofdgedachte van vs. 8-12 is: dat ik, die zoo zondig leef en mij in dat zondig leven schik, het zonder haar (Maria's) genade niet zou kunnen uithouden.

vs. 13 gheerde: twijg, rijs.

vs. 16 comt indicatief of imperatief?

[p. 96]

20

Al haddic zara in minnen verchiert

 

doors enghels ingeuen, Thobias getrouwe

 

⁺ door reynichede des bloemkens gheuiert

 

ic en begheere wel ghemaniert

 

tgesichte alleene, die bloeme van gouwe ^{vs. 20-24}

25

op dat mijn siele inwendich beschouwe

 

tgoddelic deel, haer vaderlijc erue

 

die gegeuen sijn tot mijnen behouwe

 

ende emmer lasen ghebruycken souwe ^{vs. 28}

 

mer sonder haer eeuwich moten deruen, ^{vs. 29}

30

dies schaemte mi dwingt so menich weruen

 

bi dage bi nachte

 

en soude lieuer duysent doden steruen

 

met Ignacius mijn herte doorkeruen ^{vs. 33}

 

in pijnen onsachte

35

dan ic te minnen een ander bedachte.

 

met gulden litteren staet si ghescreuen

 

glorieus int herte daer ic na wachte

 

sonder begheuen gheduerich mijn leuen.

 

 

 

Al wilt mijn natuere van anderen spreken

40

Dauid heeft mi een beter lesse gheleert,

 

al heeft Rachel Lya vol duechden ghebleken

 

die schone Sabel had ooc ghebreken, ^{vs. 42}

 

tis quaet lief hebben daermen bi wert onteert.

 

⁺ al heb ic met Bersabea verkeert ^{vs. 44}

45

onghestadich, verhaest, verdult,

 

mijnen staet sal hopic werden vermeert;

 

al heeft mi Sella en Ada vercheert ^{vs. 47}

 

ic heb nv ghestadich een ander ghehult,

 

weerdich te draghen een crone vergult

50

bouen Hester schone.

 

bi haerder gracie mindert vast mijn schult

 

daer tvleesch en die weerelt spitich om brult

+ [f. 71 v°]

vs. 20-24 Deze passage is duister en wsch. min of meer corrupt; de bedoeling is wellicht ongeveer: boven een aardsche bruid, al zou mij ook een engel tot haar leiden, zooals Tobias tot Sara geleid werd, verkies ik de ‘bloeme van gouwe’, Maria.

vs. 28 ende emmer: en die ik altijd.

vs. 29 moten: zou moeten.

vs. 33 Ignacius: de H. Ignatius van Antiochië werd voor de wilde dieren geworpen.

vs. 42 Sabel: Jesabel.

+ [f. 72 r°]

vs. 44 Bersabea: Bathseba; de bedoeling is blijkbaar: met lichtzinnige vrouwen omgegaan.

vs. 47 Sella en Ada: Zilla en Ada waren de twee vrouwen van Lamech (Gen. 4 : 19). - vercheert: lees: verseert, of verheert, van verheren, te gronde richten.

[p. 97]

 

seer nijdich van thoone.

 

had ic een opsien van haer te loone ^{vs. 54}

55

so waer vergaen mijn natuerlijc beuen,

 

dus moet icse louen ten hoochsten throne

 

sonder begeuen gheduerich mijn leuen.

 

 

 

Prince

 

Si is princesse daert al aen staet

 

sonder begheuen, gheen haers ghelijcken.

60

mijn lief heeft die godlike practiken

 

vertroostende den armen gelijc den rijcken,

 

procuratersse inden hoochsten raet

 

daer die god Iupiter sijn wesen op slaet ^{vs. 63}

 

sonder begheuen tot allen tijen.

65

si is der schoonder minnen een toeuerlaet,

 

⁺ den onghestadighe curabel quaet.

 

die om haren wille natuerlic strijden ^{vs. 67}

 

op dat wij sonder begheuen verblijden

 

tsamen hier bouen ^{vs. 69}

70

wilt gestadich in minnen met Ioseph rijden

 

bouen sijn brueders haer ghebenedijden. ^{vs. 70/71:}

 

int enghelic louen ^{vs. 72}

 

heeft v den gheesteliken meelbuyl bestouen, ^{vs. 73}

 

die bloeme is weerdich in duechden verheuen

75

ic wilse verchieren haer stadich houen ^{vs. 75}

 

sonder begheuen geduerich mijn leuen.

vs. 54 opsien: (vriendelijke) blik; vgl. LXXV, 48; LXXVII, 32.
vs. 58 en 59 moeten volgens het rijmschema verwisseld worden.

vs. 63 sijn wesen op slaet: eig.: zijn gelaat op richt; dus: naar luistert.

+ [f. 72 v°]

vs. 67 die: gij die ... - natuerlic strijden: in het natuurlijke strijdt (om in het geestelijke te winnen).

vs. 69 Na bouen een komma.

vs. 70/71: wilt steeds, als Jozef, haar (Maria, d.w.z. de goddelijke liefde) verheerlijken, en u zoo boven Jozefs liefdelooze broeders verheffen.

vs. 72 louen: wellicht woordspeling met Loven = Leuven?

vs. 73 De zin is wellicht: zijt gij door de geestelijke liefde in extase gebracht. Zie voor deze uitdr. nog Van Nyeuvont vs. 168 en aant.

vs. 75 houen: eig.: onderkomen verleenen, in zijn huis opnemen.

6. besorcht, bescadicht, HA.: versmadich.
17. engheliken, HA.: yeghelijcken.

23. na, HA.: maer.
28. lasen, HA.: laten.
50. Hester, HA.: Pallas.

63. slaet, HA.: staet.
70. HA.: Int Enghelijck louen.
73. den gheesteliken, HA.: Geestelijck den.