Refreinenbundel

[LXXXIV]

⁺ Maect v bedde so ghi slapen wilt

Refreyn

NAer dat die hoge godlijcke cracht
Bi haerder ghebenedider macht
Ons heeft ghegeuen dach ende nacht
Daer alle tijden in belenden, ^{vs. 4}
So eest nv van node dat si ghewacht
Van elcker kerstelijcker dracht
Den dach ende nacht ende so gheacht
Dat wel besteedt si svaders senden.
Inden dach mogen wi ons wenden
Tot allen labuere,
Maer snachts als ons doogen blenden ^{vs. 11}
Moet rusten natuere.
Ghi die dan rustens begeert ter kuere,
Ic rade v, ende weest daer inne ghestilt:
Maect v bedde so ghi slapen wilt.

+ [f. 119 v°]

vs. 4 belenden: eigenlijk te land komen; hier: opgann? Vgl. de variant.

vs. 11 blenden: blind zijn.

[p. 158]

 

Want lacen, so ick beuroeden can

 

Die lange nacht die coemt ons aen,

 

. . . . . . . . . . . . . .

 

Elck reede sijn bedde om slapen.

 

Ende die te reden nye en began

20

Beghinne doch nv, tsi wijf of man,

 

⁺ Want vraye mare ick corts ghewan ^{vs. 21}

 

Den nacht coemt ons betrapen.

 

Och heeren, vrouwen en knapen,

 

Maect uwen leghere;

25

Den nacht die vangt als wolf die schapen,

 

Tis sulck een pleghere,

 

Al is den dach een blijde beweghere

 

Den nacht sal comen onghestilt. ^{vs. 28}

 

Maect v bedde so ghi slapen wilt.

 

 

30

Mi wondert hoe slaep hem rusten doet

 

Die onghemackelic liggen moet,

 

Die ooc in siecten pijnt en wroet,

 

Die met verdriet is behangen,

 

Die in eenen bosch verliest den voet,

35

Die in storme lijdt ebbe en vloet,

 

Die onder den rouers is behoet,

 

Die vanden lijue is gheuangen,

 

Die altoos knaginge moet ontfangen

 

Sijnder conscientien,

40

Die snachts naer der slapers gangen

 

Doen penitencie;

 

Haren slaep en heeft gheen excellentie

 

Want elck ducht te sin ghekilt; ^{vs. 43}

 

Maect v bedde so ghi slapen wilt.

 

 

45

⁺ Ay lacen om een wel verstaen,

 

Wie ist hi en is met siecten beuaen

 

Bi sonden groot die ouerslaen; ^{vs. 47}

 

Mer leyder men mach vermonden niet. ^{vs. 48}

+ [f. 120 r°]

vs. 21 vraye: ware, echte; vgl. vs. 93, en CI, 49.

vs. 28 onghestilt: aldus fragm. 1548; v. D. had onghetilic, wat niet in het rijm past.

vs. 43 ghekilt: vermoord (Ndl Wdb. VII, 2931; niet in Mnl. Wdb.).

+ [f. 120 v°]

vs. 47 ouerslaen: (hem) overdekken.

vs. 48 mach: less wsch. macht. - vermonden: bekend maken.

[p. 159]

 

Wie licht ghemackelijc naer uwen waen,

50

Wie heuet verdriet al wech ghedaen,

 

Wie is der dolender werelt ontgaen,

 

Wie eest die storms tempeest ontsiet, ^{vs. 52}

 

Wie eest hi en is van rouers bespiet

 

Oft vanden lijue, ^{vs. 54}

55

Wie eest die conscientie biet

 

Dat haer beclijue ^{vs. 55/56}

 

Ruste daer ick nv meest af scriue;

 

Dus seg ic, hoe ghijt driakelt oft pilt: ^{vs. 58}

 

Maect v bedde so ghi slapen wilt.

 

 

60

Tsviants bedriech, swerelt listichede,

 

Tvleesch aentreck die hebben ons mede ^{vs. 61}

 

Bestreden met groter muegenthede

 

In dese gheleuerde bedroefde zee. ^{vs. 63}

 

Dus mensche merct, ick doets di bede,

65

In wien dat god oyt leuen dede

 

Die sterft; hier en is gheen seker stede.

 

⁺ Ick sach hem eerst, wi en hebbens niet mee, ^{vs. 67}

 

Du worts van hoofden totten tee

 

Den wormen spijse,

70

Vuylder dan vuyl, weeder dan wee

 

Wert dijn diuise. ^{vs. 71}

 

Den dach ontgaet dies ick afgrijse, ^{vs. 72}

 

Den nacht die comt, dus eert v schilt ^{vs. 73}

 

Maect v bedde so ghi slapen wilt.

 

 

75

Tslapen der eewiger doot

 

Int barnende solpher, int wallende loot,

 

Int vlammende vuer roder dan root,

 

Dat es tontsiene seere.

 

O wach der iammerlijcker noot,

80

Datter so luttel cleyn oft groot

vs. 52 Hier is wsch. en of niet weggevallen.

vs. 54 Na Oft is wsch. iets weggevallen.

vs. 55/56 die conscientie biet dat: die aan zijn geweten datgene toekent waardoor -. Fragm. 1548 heeft: consent.

vs. 58 hoe ghijt driakelt off pilt: met welke driakel (tegengif) of pillen gij het ook behandelen wilt, wat gij er ook aan doen wilt.

vs. 61 aentreck: fragm. 1548: treck.

vs. 63 gheleuerde zee: leverzee (zie Mnl. Wdb. IV, 446 vg.).

+ [f. 121 r°]

vs. 67 Blijkbaar corrupt; de var. geeft ook geen zin.

vs. 71 diuise: lot (?)

vs. 72 ontgaet: gaat ten einde.

vs. 73 eert v schilt: eer het tot uw nadeel uitkomt.

[p. 160]

 

Ontsiende sijn den wederstoot;

 

Ick claechs den hoochsten heere.

 

Tes wonder dat hem yemant emmermeere

 

Te slapene plucht,

85

Anders dan hi telcken keere

 

Te steruen ducht.

 

wildi dan rusten onghesucht,

 

Verschudt v stroo eer dattet dilt, ^{vs. 88}

 

⁺ Maect v bedde so ghi slapen wilt.

 

 

90

Tbedstroo dijnder koetsen stade,

 

Verouderde quaetheyt vol van quade,

 

Werpt wt gheringe met wisen rade

 

Ende lechter vray berouwe voren.

 

Roept aen den ghecruysten god ghenade,

95

Doet wt den boeck dijnder herten trade ^{vs. 95}

 

Die letteren der doot, eert die verspade. ^{vs. 96}

 

Den nacht begeert ruste, dats verloren, ^{vs. 97}

 

So sal beiach van duechden vercoren

 

Ghewoente werden

100

Ende ghi wert weder gheboren.

 

Om een volherden

 

In duechden god laet v stadelic terden; ^{vs. 102}

 

Ick raedt v om dat ick eerst onthilt:

 

Maect v bedde so ghi slapen wilt.

 

 

105

Ende bouen al dit bedde ghepresen

 

Moet suuer v conscientie wesen:

 

Al ware een sieck, hi worde ghenesen,

 

Om slapen en es gheen beter aert.

 

Minne tot gode voor al gheresen

110

Sal tkussen wesen bouen desen;

 

⁺ Om rusten, studeren, bidden, lesen,

 

Dese riecken al waert een rosegaert;

vs. 88 dilt: deelt, uiteenwijkt. Vgl. De Roovere 80: ‘V sal ghebueren eere ende duecht || Daar andere / door haer bedtstroo druypen’.

+ [f. 121 v°]

vs. 95 boeck dijnder herten trade: het boek waarin de weg van uw hart opgeteekend staat.

vs. 96 eert die (lees: di) verspade: eer het te laat voor u is.

vs. 97 dats verloren: daar is niets aan te doen.

vs. 102 terden: treden.

+ [f. 122 r°]

[p. 161]

 

Caritate ten euen mensche waert

 

Sal tdecsel sijn.

115

Die hem aldus te slapene paert

 

Heeft ruste fijn,

 

Wie anders werct wint deewige pijn,

 

Want ten baet gehaspt, geroct, gespilt: ^{vs. 118}

 

Maect v bedde so ghi slapen wilt.

 

 

120

Spreect metten propheet in v gedachte:

 

Ick sal beweenen bi dage bi nachte

 

Mijn bedde, en makent van tranen sachte

 

Met ootmoediger vresen sonder gronden; ^{vs. 123}

 

Dat es, ick sal met volder machte

125

Int bedde mijnder conscientien crachte

 

Elcke sondelijcke iachte ^{vs. 126}

 

Of dwaen met tranen tallen stonden,

 

So werdi in tgeslachte vonden

 

Van Israhel.

130

Ontrent dijn bedde soet heeft ontbonden

 

Salomon wel

 

Twelc sijn gods engelen als wachters snel, ^{vs. 132}

 

Die hoeden v snachts vant helsche wilt.

 

⁺ Maect v bedde so ghi slapen wilt.

 

 

135

Al wisti den cours der planeten,

 

Al condi der sterren ommeloop meten,

 

Al kende ghi alder natueren secreten,

 

Al hadde ghi alle der cruden cracht begort, ^{vs. 138}

 

Al verstondi tsecreet van allen propheten,

140

Ia hemelsche ende eertsche conste beseten,

 

Nochtans so eest al niet om weten

 

Leefdi anders dan so ghi steruen dort.

 

Een glas is broosch; veel lichter stort

 

Die mensche voorwaer;

145

Experientie v onlancx kenlic wort, ^{vs. 145}

vs. 118 het geeft niet hoe gij het haspelt, rokkent en op de spil windt, hoe gij het aanlegt.

vs. 123 gronden: znw. of WW.? Beide zijn mogelijk.

vs. 126 iachte: begeerte.

vs. 132 Twelc: corrupt (twelf?) of overbodig.

+ [f. 122 v°]

vs. 138 hadde ... begort: beschikte over, kende.

vs. 145 onlancx: binnenkort, eerlang.

[p. 162]

 

Ia openbaer

 

Te meniger stont tsi hier tsi daer.

 

Al seg ict ruyt als een hanebilt: ^{vs. 148}

 

Maect v bedde so ghi slapen wilt.

vs. 148 hanebilt: aambeeld (zie voor den vorm nog Stoett, Drie Kl. 114, vs. 392 A.) De uitdr. ruyt als een hanebilt is in de Wdbb. niet vermeld; de bet. moet ongeveer zijn: zoo onbehouwen, zoo plomp als een aambeeld.

4. belenden, HA.: voleynden.

67. HA.: Ick sach hem eens wijlen/hebben niet wee

95. trade, HA.: rade.

135. wistic, HA.: wist ghy.
136. condic, HA.: soudy.