Dagen van honger en ellende

De woekeraarster

Moeder stond mij op een geheimzinnige manier te wenken. Ik dacht eerst dat ze mij een boterham wou geven zonder dat de anderen het zagen; omdat ik zwak was, werd ik een beetje verwend. Maar toen zag ik haar met de ogen knipperen, wat bij haar altijd wou zeggen dat ze opgewonden was.

‘Luister, Keetje,’ fluisterde zij, ‘we gaan bij Koks mijn mantel, je communiejurk en vaders jas inlossen.’

‘Hebt u dan geld, moeder?’ vroeg ik al even samenzweerderig als zij.

‘Ja, ik heb gespaard.’

Sparen betekende bij ons dagen zonder brood. Maar wat had je voor keus? We konden toch niet helemaal naakt lopen - we waren het al voor driekwart.

Koks was een kruidenier die eetwaren gaf tegen onderpand. Al onze kleren waren al bij hem beleend en nu konden wij tenminste de belangrijkste inlossen. Mijn

[p. 69]

moeder had in een grauwpapieren zakje een hoeveelheid dubbeltjes en centen, die tezamen de verschuldigde guldens volmaakten. Vrouw Koks nam het geld aan en zei, dat we maar naar de achterdeur moesten komen om de kleren in ontvangst te nemen. Maar toen wij er eenmaal waren, verklaarde ze dat zij de kledingstukken pas zou geven als wij de andere rommel ook inlosten: het was toch enkel maar goedheid van haar, dat zij ons daarop haar waren gaf.

Moeder begon te huilen, werd boos, ging dreigen; ikzelf stond erbij te snikken en vertelde tussen de uithalen door over mijn communiejurk, maar niets hielp. De woekeraarster joeg ons weg en zei: ‘Jullie kunnen toch niet bewijzen, dat je mij het geld hebt gegeven.’

Ze moesten mij in bed stoppen, de opwinding had me koortsig gemaakt. Moeder knipperde nog dagenlang met de ogen en had rode vlekken in haar gezicht. Ze mompelde woorden van wraak en krabde in de lucht alsof zij daar het gezicht van de woekeraarster voor zich zag.