Het zelfgewilde einde van oude mensen

[p. 79]

Het minste van alle kwaden
Drs. J. Tromp Meesters

Er is een aantal reacties gegeven op het mijns inziens voortreffelijke artikel van prof.H. Drion.

De meeste waren instemmend; een enkele kritisch ten aanzien van de terminale pil. Op het artikel van Ad Kerkhof heb ik nog geen reactie gelezen, tot mijn verbazing. Kerkhof begint te constateren dat het moeilijk is te beoordelen of een doodsverlangen voortkomt uit een depressie.

Ongetwijfeld is dat waar, maar enige artsen, c.q. psychiaters die daartoe de bereidheid hadden zijn toch tot het oordeel gekomen, dat in een bepaalde situatie het doodsverlangen niet op een depressie in psychiatrische zin was gebaseerd en hebben vervolgens stervenshulp verleend. Waar een wil is is een weg?

Vervolgens gaat Kerkhof verder over de dreiging van psychiatrisch lijden, de angst voor pijn, eenzaamheid, verlies van waardigheid etc. Voor velen van ons is dat inderdaad slechts een dreiging en een angst, voor te velen is het een concrete levenssituatie. Is die situatie meestal, of zelfs altijd, te verbeteren tot een voor de betrokkene aanvaardbaar niveau door pillen, psychotherapie of het bouwen van een sociaal net-

[p. 80]

werk? Is dat met name te verwachten - te eisen - van ouderen, voor wie alles al te veel is en die hun natuurlijke sociale netwerk zien afbrokkelen door het wegvallen van familieleden en vrienden, vaak gepaard gaand met gedwongen verhuizing - naar een institutie bijvoorbeeld - wat veelal ontworteling en vervreemding met zich brengt? Is onze samenleving zo zorgzaam, dat we dit alles kunnen voorkomen? We weten wel beter, ondanks alle inspanningen die velen zich liefdevol getroosten. Er wordt vaak niet gekozen voor de dood uit angst, maar als keus voor het minste van alle kwaden. Dat ook wanhoop een rol kan spelen spreekt voor zichzelf, maar hoe vaak zal dat de wanhoop zijn over het gebrek aan acceptabele andere keuzen? Dan kan het een rationele keus zijn, gevolgd door een balanssuicide door de weinige gelukkigen, die de weg daartoe niet voor zich versperd zien. Zou dit inderdaad maar werkelijk om enkele procenten van de bevolking gaan: Verschillende onderzoeken, die dit ‘uitwijzen’, lijden aan een duidelijke vooringenomenheid en lijken elkaar maar al te graag na te praten. Het lijkt acceptabeler onderzoek te doen en hulp te verlenen bij een waardig sterven, na een zorgvuldige procedure uiteraard. Zelfs ‘tegen beter weten in’, zoals Kerkhof schrijft. Ook dat is een keuze, van de hulpverleners in dit geval: liever suicide voorkomen met alle macht en de gruwelijke wanhoopsdaden op de koop toe nemen.

Hierdoor moeten de ‘goeden’ (de balanssuicidanten) lijden onder ‘de kwaden’ (de impulsieve, chaotische mensen, eventueel onder invloed van alcohol).

[p. 81]

Wordt behoefte aan zelfstandigheid, zelfredzaamheid, waardigheid, geestelijke integriteit, wel voldoende meegewogen in oordelen van de deskundigen of wordt die behoefte verwaarloosd en afgestraft door een samenleving die terugdeinst voor een rationeel doodsverlangen? Een onderzoek naar de motieven van onze samenleving, die de dood onder bijna alle omstandigheden als ergste vijand blijft bestrijden lijkt mij interessant en leerzaam.

Ledenhulpdienst Nederlandse Vereniging voor Vrijwillige Euthanasie, Amsterdam