Exordium magnum

[p. 7]

van enen nouicius die ghestighet waert inden hilligen opsette ouermids enen myrakel

NAe dien hillighen vader sanctus bernaert soe volghede inden regimente des cloesters van clarendael heer robert. In welkes tyden quam die edele man andrieas archidiaken van virdunen om des ghebedes willen totten cloester van clarendael. nochtans en hadde hie gheen opset hem toe bekieren. Meer toe der tyt doe hie ghinc in dat capittel ende wolde begheren der brueder ghebet. doe hie sach die ordinancie der hilliger groeter gheselschap. ende recht als een engels leuen soe waert hie seer beweghen van herten. ende die gheest des heren viel in hem ende hie waert verwandelt in enen anderen man. Want hie liet de weerlt myt soe groter vuericheit dat hie niet weder toe synen vrienden en toech syne vriende toe te spreken ofte te schicken van synen huuse ofte van synen guede. mer op dat he xpisto haestelike anhanghen mochte soe heuet hie alle dinghe meer brekende dan ontbiedende achter ghelaten. Dese andrieas leet vele becoeringe int beghin synre bekieringhe. mer die godlike rechterhant heeften in allen becoeringhen ontholden onghequesset. Hie was te mael wekelic ende teeder op dat de rechterhant des heren also vele te glorioseliker in hem seghe hielde hoe dattet vatekin krancker was daer se die doechde in wrachte. Want doe hie swaerlike verleren konde die tederheit syns voerledens leuens. ende hie den arbeide des nyen begonnen leuens alte swaer of hoghe rekende. soe dachte hie alse loth dat hie die ghegaen was wt sodama syn leuen niet ontholden en mocht op den berch. ende daer om settede he op te gaen in een lichter orde. Doe hie dit dicwile te weten ghedaen hadde synen gheesteliken vader den abbet robert ende hie oen een wile tydes daer af ghetoeghen hadde myt synen salighen vermanynghen. ten laetsten op enen dach waert hie verwonnen van cleynmoedicheit des gheestes. ende dede den abt te weten dat hie hem daer niet langher liden en mochte. Doe vercreech die abbet myt vele biddens ende smekinghe van hem dat hie hem seluen ghewelt doen solde ende solde lydsamheit holden totten derden daghe toe. Doe dat die abbet nauwe van hem verworuen hadde. soe ghinc he in dat capittel der broederen ende beual den conuente datmen voer hem toe gode ghebet doen solde. Ende oec die guedertierne vader die abbet kierde hem totten heren myt gheheelre macht des herten biddende myt ynnyghen ghebede dat die here ontholden wolde myt synre barmharticheit dat schaepken dat die duuel pinichde te gripen. Des selues daghes alse dese selue nouicius andrieas ter maeltyt quam vant hie dat hem voerghesat was een bry van erweten. welke spise hem sunderlinghe theghen was. alsoe dat hie daer van somwile walginge kreech. Doe hie den bry ansach daer hem sunderlinghe voer gruwelde soe waert hie verstuert ende by bedwanc des honghers soe en mochte hie nauwe vroet maken der maghen die daer theghen stont dat sie daer van wat nemen wolde. Ende O guede god hoe rike bistu in der barmherticheit ende gaeste te ghemoete den tederen ende cleynliken

[p. 8]

menschen. opdat die raet dyns willes in allen veruullet werde. ende dyn hillige name glorificiert weerde. Dese voerghenoemde nouicius doe hie nauwe begonnen hadde dese spise een luttel te smaken soe voelde he daer ynne ene wonderlike sueticheit alsoe dat die smake deses bryes ghinc boeuen smaeke des vleisches ofte der visschen. Doe hie dit mercte nam hie te handes een lepel hie toech den nap an hem hie vergat der soeberheit ende at den bry alte mael op. Onder den eten stack hie dicwile den vingher in den mont vermoedende dat hie gripen solde kaden van speck daer hie meynde dat die bry in gheroert hadde gheweest. Doe die maeltyt ghedaen was ghinc hie haesteliken totten abbete vraghende sorchuoldelike ofte hie gheboeden hadde datmen om synen wille den bry koeken solde myt smere ofte myt anders enyghe vetticheit. Als die abbet sechde dat hys niet gheboeden en hadde soe waerdet gheuraghet den koeken. Doe sechden sie inder waerheit dat se daer niet ynne ghedaen en hadden dan salt ende water. Doe dit die nouicius hoerde soe anmercte hie blidelike dat die godlike vandinghe een myrakel by hem ghedaen hadde. ende danckende gode en mocht hie voert an niet beweghen werden vanden opsette der orden. Ende als hie van die groete gaue godes des anderen ende des derden daghes ende veel tydes daer nae die voersechde sueticheit inder spisen voelde soe leerde hie myt onderuinden dat die heer mechtich is als hie wil tot troestinghe synre knechten te gheuen die selue smack den saden ende den koelen den hie ghegeuen heuet den vleische ende den vissche. waer om sechde hie dicwile dat hie nu meerre ghenuechten hadde in erweten ende in koel te eten dan hie te voeren hadde in hoenre ende in wilbraet