Exordium magnum

van groeter oetmoedicheit eens leken monikes

DIe here spreket doer den prophete die wise man en sal niet glorieren in sinre wisheit. noch die rike man in sine ricdoeme. mer die ghene die gloriert sal daer in glorieren dat he my wete ende kenne want ic bin een heer. Dese forme der godliker wisheit hebben volcoemelicste gheuolghet die ghene die onder onsen hilligen vader sanctus bernart gheleert worden toe clarendael mitter hemelscher wisheit niet allene die clerken die gheleert weren inder hilliger ewen. mer oec leken ende ongheleerde manne al wasset sake dat sie die menschelike konste niet en hadden daer sie mede hadden moghen pinigen te coemen tot hoecheit der volcoemenheit. nochtans soe hadden sie die verluchtende gracie ende den leuenmakenden gheest die sie leerde van allen dinghen die noet weren. onghelic crachteliker dan die weerltlike

[p. 20]

kunste. Alsulc was een leec monic niet gheleert inder letter mer inden gheeste alse hie inden werke godes vuerich was. ende gheen versumende naeuolger der bester gauen hadde hie gheleert mit anwisinge des hilligen gheestes niet hoghe te smaken meer in allen dinghen hem seluen te vernederen. sinre ghesellen dogheden die hie stedelike ondersochte mit sinre oetmoedicheit groet ende hoeghe te achten. sine eyghene doegheden die niet clein en weren te versmaden. wt anmerkinge sinre ghesellen doegheden. Ende aldus soe ist gheschiet dat hie die brueders boeuen ghinck mitter hoecheit der hilligher oetmoedicheit welken hie in anderen doegheden niet onghelic en was. alse hie dat selden is in dat menschelike gheslechte gheen nidighe mer een goddienstighe ondersoeker stedelike anmerkede wat hem seluen ontbreke ofte mit wat doechden die ander brueders bloeieden. Doe hie op ene tyt des nachtes inder metten was. ende al dus danige begherte voelde began hie hem seluen sine sunde voer te setten strengelike te ondersoken sine daghelicsche versumenisse hem seluen te beschuldigen voer die oghen der ouerster moeghentheit te wesen onsalich schuldich ende een sunder. voert an soe began hie alse hie plach te doene sinre brueder leuen ende wanderinge groet ende salich toe maken. boeuen al die andere soe dachte hie op enen brueder den hie dicwile ghemerket hadde dat hie vele ander brueders boeuen ghinc in gracien der doegheden. he doersach mit ene gheestelike onderuindinge toe gronde toe sine oetmoedicheit sine mynne sine lidsamheit sine ontholdinge. ende alle ander gauen der gracien. ende bi hem soe en rekende hie hem seluen niet toe wesen dan puluer ende assche. Ten laetsten en mochte he den brant der hilligher oetmoedicheit den hie ontfangen hadde in alsoe hoeghe beschouwinghe niet draghen. des morghens vroe doe men nader regule eerst spreken mochte. trecte hie mit enen teiken den alre eersamensten vader bernardum in dat hoer huus. hie viel voer hem neder ende mit wtwendiger droefheit melde hie die inwendige sericheit des herten. bernardus vraechde hem wat sine sake weer. hie sechde. wie mi onsaligen sunder alles guedes toe male ydel die in deser nacht ghetellet hebbe inden onsen brueder dartich doegeden daer he mede blencket. daer ic die minste doghede niet af en vinde in mi armen broetbidder. Daer om bid ic di heer vader dattu di ghewerdigen wilste den heren voer mi te bidden. op dat ic ouermids dinen verdienste ende ghebede verdiene te vercrigen die werken der doechden. die ic om mynre sunde wille tot hier toe niet hebben en mochte. Alse dese gheestelike meister hoerde die seer hoeghe oetmoedicheit sins discipels. welkes gheestelicheit hie wal kande al wasset sake dat hie se van saligher onbekantheit seluen niet en wuste dat hie se hadde. verblide he hem seer mit groeter blitscap begherende dat alle die ghene die hem beuoelen weren alsoe altoes voert ghingen in doechden dat sie nochtans wt gheesteliker anmerkinghe hoerre eyghenre crancheit in eenre manieren niet en wusten dat sie voertghinghen. hoe groet sanctus bernaert dese oetmoedicheit gherekent heuet. heuet hie hier mede

[p. 21]

ghetoent dat hie somwilen in sinen sermonen die hie dede inden conuente der bruederen desen brueder gheprist heuet. ende sechde dat bi auentueren gheen doeghet des brueders die dese brueder ghetellet hadde in eenuoldicheit des herten alsoe hoeghe en was alse die goddienstighe oetmoedicheit des ghens die sie ghemerket hadde. hie en sach niet an noch en mercte niet die versumende brueders ende die krancken. meer die ghene settede hie eernstelike voer sin ogen die hie wuste merckelike te wesen in leuen ende in seden op dat sins selues leuen snoede mochte schinen in sinen oghen bi hoerre ghelikenisse ofte bi hoeren leuen.