Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De groote tour (1983)

Informatie terzijde

Titelpagina van De groote tour
Afbeelding van De groote tourToon afbeelding van titelpagina van De groote tour

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (4.83 MB)

XML (1.17 MB)

tekstbestand






Genre

non-fictie
sec - letterkunde

Subgenre

proefschrift
non-fictie/pedagogiek
non-fictie/koloniën-reizen


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De groote tour

(1983)–Anna Frank-van Westrienen–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
bron

Anna Frank-van Westrienen, De groote tour. Tekening van de educatiereis der Nederlanders in de zeventiende eeuw. Noord-Hollandsche Uitgeversmaatschappij, Amsterdam 1983

codering

DBNL-TEI 1
dbnl-nr fran014groo01_01
logboek

- 2006-04-11 MG colofon toegevoegd

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar universiteitsbibliotheek Leiden, signatuur: 1272 C 28

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van de eerste druk van De groote tour. Tekening van de educatiereis der Nederlanders in de zeventiende eeuw, het proefschrift van Anna Frank-van Westrienen uit 1983.

 

redactionele ingrepen

p. 325: bij de voetnoot ontbreekt een nootteken in de lopende tekst; deze is door ons geplaatst.

 

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (p. II, VI, VIII, 334, 346, 372 en 386) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

 

[pagina ongenummerd (p. I)]

De Groote Tour

 

[pagina ongenummerd (p. III)]

De Groote Tour

Tekening van de educatiereis der Nederlanders in de zeventiende eeuw

Proefschrift

Ter verkrijging van de graad van Doctor in de Letteren aan de Rijksuniversiteit te Leiden, op gezag van de Rector Magnificus Dr. A.A.H. Kassenaar, Hoogleraar in de Faculteit der Geneeskunde, volgens besluit van het college van dekanen te verdedigen op woensdag 9 februari 1983 te klokke 16.15 uur

door

Anna Frank-van Westrienen

Geboren te Amsterdam in 1917

[vignet]

1983

Noord-Hollandsche Uitgeversmaatschappij BV

Amsterdam

 

[pagina ongenummerd (p. IV)]

Promotor:

Professor Dr. I. Schöffer

 

Referenten:

Professor Dr. D.R. Roorda

Professor Dr. J.J. Woltjer

 

[pagina ongenummerd (p. V)]

Aan mijn man,

Aan onze kinderen

 

[pagina ongenummerd (p. IX)]

Inhoud


VoorwoordVII
  
Hoofdstuk I Presentatie van prospectus1
  
Beschrijving van begrippen: Grand Tour, Kavalierreise èn Groote Tour 1-3 
Afbakening van terrein en tijd, keuze van materiaal 4-6 
Opzet en uitwerking 6-8 
Buiten bestek 8-12 
Tourist in schets 12 
  
Hoofdstuk II Peregrinari necesse est13
  
Geboorte van de Groote Tour 13 
Het begin van de geschiedenis van de Groote Tour, speurtocht naar de ‘eerste’ tourist 13-23 
De oudste journalen van de ‘toer van Vranckrijck’ en van de gyro door Italië 14-20 
Touristen van het eerste uur 20-23 
Zestiende-eeuws tourisme door Engelsen en Fransen: Grand Tour en Promenade 23-28 
Contemporaine beschouwingen over de opvoeding en opleiding van welgeborenen 28-47 
In Engeland en Frankrijk 28-34 
In de Nederlanden; de ‘Ratio’ van Marnix en de ‘Epistola’ van Lipsius 34-47 
De Tour als educatiereis, ter bekwaming tot dienst van het Ghemeene Best 48 
  
Hoofdstuk III Wikken en wegen49
  
Punten van overweging bij het uitstippelen van een Groote Tour 49-72 
‘Gelegentheyt van den tijt’ 50-54 
‘Gesteltenisse vanden landen’ op het Tourcircuit 54-64 
‘Dispositie’ van de reiselingh: op eigen benen of onder toezicht 64-72 
Preparatieven tot de reis 73-79 
Bezinning op principe en doelstelling der educatiereis 73-75 
Keuze van een ‘wegh-wyser’ 75-79 
Financiering der Tour: de kwestie van toelage en kosten 79-85 
Ouderlijk ‘Vale’ 86 
  
Hoofdstuk IV Reiselingh ‘en route’88
  
Reizen te water 88-102 
Aan boord van koopvaarder of oorlogsbodem over de Noordzee, per felouk of galei op de Middellandse Zee 88-95 
Over binnenwateren: 
Per burchiello over de Brenta en met de nachtschuit naar Ferrara 95-98 

 

 

[pagina ongenummerd (p. X)]


In een aakje op de Rijn, per waterkaros de Seine en per schuit de Rhône af. Met een ‘haekie’ op de Loire 98-102 
Reizen over land 102-119 
Variatie in vervoer en arrangement: de post lopen, accorderen met de bode of gerij huren 102-112 
Het ‘rouwe Alpische geberghte’ 112-116 
Natuur-beleven: De ‘woestyne’ en ‘lieffelijcke landsdouwen’ 116-119 
Reisdocumenten en -formaliteiten 119-122 
Logies en ‘tractement’ 122-127 
Beheer der penningen en valuta-problemen 127-131 
‘Varmaeck’ versus onlusten van het reizen 132-133 
  
Hoofdstuk V Student diligent134
  
Thesaurus voor de Groote Tour: Erpenius' Tractatus 136-140 
Tourist en Universiteit: corpslidmaatschap en examenbul 140-151 
Talenstudie 151-168 
‘Devoir’ in de Franse taal 151-160 
Oefening in het Engels 160-163 
Conversatie in het Italiaans 164-168 
Augmentum scientiae, vergaren van kennis en verwerven van inzicht 168-201 
Boeken lezen en aanschaffen 168-174 
‘Remarques en reflectien’ over: het ‘gouvernement’ 174-178 
‘notabele’ personen 178-184 
politieke gebeurtenissen 184-188 
rechtspraak 188-189 
religie 189-193 
Contacten met geleerden 193-201 
Opschorting van een iudicium 201-202 
  
Hoofdstuk VI Heer in de leer203
  
Van Hollandse ‘botheyt’ naar Franse ‘civiliteyt’ 203-207 
Haagse kwekelingen in de Parijse leerschool voor ‘homme de bien’ 207-214 
Honnêteté, het nieuwe ideaal van wellevenskunst 215-216 
Oefening van Nederlandse touristen in Franse ‘heuse zeden’: installatie in de hoofdstad en entree in de monde 216-225 
Conversatie in de Franse provincie, in Genève en in Italië 225-229 
‘Ridderlicke Consten’: sportieve en muzikale oefeningen 229-237 
Tijdverdrijf op Tour; cultureel ‘divertissement’ en ‘passe-temps’ onder compatriotten 237-242 
Leren leven tussen ‘honnestes gens’ 242 
  
Hoofdstuk VII Toerist in touw243
  
Een ‘Tourkien’ door Engeland 243-248 
De ‘Heerlyckheyt van Vranckryck’ 248-273 
Op weg naar Parijs 248-250 
Parijs, ‘Princesse’ aller steden 250-262 
Lusthoven in de Ile-de-France 256-261 
De kleene tour 262-266 
De ‘grand tour de France’ 266-273 
Genève. Een rustpunt 273-274 
Italië, de ‘tuyn van Europa’ 274-305 
Genua, la superba 274-275 

 

 

[pagina ongenummerd (p. XI)]


‘Fiorenza schoon’ 277-280 
Roma, caput mundi 280-293 
Roma antica e moderna 280-288 
Roma sacra 288-293 
Napels, ‘il paradiso in questo mondo’ 293-298 
‘Singulier’ Venetië 299-303 
Oog voor ‘schoon’ en ‘costelyck’ 305-309 
Doorreis door Duitsland 309-311 
Oost. West. - T'huys best 311-312 
  
Hoofdstuk VIII Per slot van tekening313
  
Opmaken van balans: kosten en moeite voor niets, of geld en inspanning waard 313-320 
  
Bijlage Een groot oordeel van dien grooten en uytsteeckenden Justus Lipsius over het reysen321
  
Biografische notities van touristen wier journalen en brieven in deze studie verwerkt zijn325
  
In defence of the ‘Groote Tour’ A protest and a plea (In lieu of a summary)335
  
Overzichten van geciteerde handschriften, gedrukte bronnen en literatuur345
  
Overzicht A: Handschriften en gedrukte bronnen van reisjournalen, brieven en andere documenten van Nederlandse touristen 347-351 
Overzicht B: Overige handschriften, gedrukte bronnen en literatuur 352-366 
Overzicht C: Reisgidsen uit de zestiende en zeventiende eeuw, voor zover in tekst en noten ter sprake gebracht 367-371 
  
Lijst van illustraties373
  
Index van persoonsnamen375

 

 

[los blad, pagina ongenummerd (p. π1r)]

Stellingen
behorende bij het proefschrift van A. Frank-van Westrienen ‘De Groote Tour. Tekening van de educatiereis der Nederlanders in de zeventiende eeuw’.


1.De overtuiging der humanisten - zoals verwoord door Justus Lipsius - dat de educatiereis dient ter verwerving van scientia, prudentia et mores, kennis, inzicht en beschaving, heeft tot in de achttiende eeuw opgeld gedaan.
  
2.Het verschil tussen feit en fictie in Charles Wilsons opmerking over de educatiereis der Nederlanders ligt besloten in twee woorden.
(Ch. Wilson ‘The Dutch Republic'’ London 1968, p. 48).
3.Het kunst-oordeel van de zeventiende-eeuwse tourist is goeddeels gebaseerd op waardering van stoffelijke elementen, terwijl in de natuurbeschouwing de utiliteitsfactor een rol speelt.
  
4.In de Rij-academie van Angers berijdt W. Frijhoff een kreupel stokpaard.
(W.Th.M. Frijhoff ‘Etudiants étrangers à l'académie d'équitation d'Angers au XVIIe siècle’ in: Lias 4 (1977), pp. 13-84).
  
5.Het bewijs dat Antonio Marganetti in de opdracht van zijn ‘Breve Instruttion’ met ‘il Mio Illustrissimo Signore Hooft’ niet Pieter Cornelisz. Hooft adresseerde, maar Aernout Hellemans Hooft, is te vinden in diens reisjournaal.
(A. Marganetti ‘Breve Instruttion all’ Viaggio d'Italia...'. Bibliotheek der Maatschappij van Nederlandsche Letterkunde te Leiden, hs LTK 857, Universiteitsbibliotheek Leiden. A. Hellemans Hooft ‘Journaal van zijn reis naar Italië en Frankrijk’ Universiteitsbibliotheek Amsterdam, hs V J 40).
  
6.Het is niet alleen strelend voor Leids chauvinisme, maar ook dienstig voor de kennis van de vaderlandse cultuurgeschiedenis der zeventiende eeuw, wanneer de uitgave - goed geannoteerd en geïllustreerd - van het reisjournaal van Coenraad Ruysch ter hand genomen wordt.
  
7.Een duidelijke voorstelling van de ‘Hollandse Heer’ - ten tijde der zeventiende eeuw - dankt het nageslacht eer aan schildering op doek, dan aan beschrijving op papier.

 

 

[los blad, pagina ongenummerd (p. π1v)]


8.Het verdient overweging om van doctoraal studenten in de geschiedenis en Nederlands, hand- en spandiensten te vragen ter voorbereiding van een tweede, bijgewerkte uitgave van de eerste tien delen van het Nieuw Nederlands Biografisch Woordenboek.
  
9.Nu in Saudi Arabia de weg naar de toekomst is gebaand en geplaveid, wordt ook het pad terug in 't verleden verbreed en verlengd.
  
10.Terwijl voor de Nederlandse schooljeugd de ramen op het contemporaine wereldgebeuren wijd open staan, gaan zachtjes aan de vensterluiken met het uitzicht op het verleden toe.
  
11.Het voorschrift vervat in artikel 35, sub 2 van het promotiereglement der Rijksuniversiteit te Leiden (1982), is in strijd met het internationale gebruik waarbij het ISBN-nummer en het symbool van de ‘copyright notice’ © op de keerzijde van de titelpagina vermeld worden.
  
12.Het gebruik van de ‘word-processor’ bij publikatie van wetenschappelijk werk is alleen dan efficiënt en kostenbesparend, wanneer de auteur zijn hang naar perfectie weet te beteugelen.
  
13.Met een slagzin als ‘Bel Oma even’ werkt de telefoondienst de teloorgang van de epistolaire schrijfkunst in de hand.

 

 


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken