Al is de waarheid nog zo snel

[p. 44]

Objectiviteit bestaat niet

Mensen die zichzelf keurig netjes vinden streven altijd naar objectiviteit. Ze lezen bij voorkeur ook een objectieve krant en op de televisie kijken ze alleen naar die nieuwsprogramma's waarin een objectieve voorlichting wordt gegeven.

Maar kun je wel een objectief verslag van iets geven, een verslag waarin alle kanten van een zaak recht wordt gedaan, waarin alle partijen aan het woord komen?

Natuurlijk, je kunt ernaar streven zoveel mogelijk aspecten van een zaak te belichten. Dat is zelfs zeer aan te bevelen. Maar op een gegeven ogenblik zul je toch een visie moeten ontwikkelen op datgene waarover je zoveel feitenmateriaal hebt verzameld en mensen aan het woord hebt gelaten. Zelfs als je die visie niet ontwikkelt, of zeer bewust je eigen conclusies achterwege laat, is iedere weergave van een stand van zaken in de wereld en de meningen van mensen daarover, niet van subjectieve kanten ontbloot.

Iedere nieuwsvoorziening berust op een keuze uit het totale aanbod aan feiten en meningen. Die keuze ligt vaak voor de hand, maar de journalist is degene die hem uiteindelijk maakt.

Laten we beginnen een serie gebeurtenissen die met elkaar in verband staan, of het gevolg zijn van elkaar, weer te geven.

Daarna zullen we bekijken hoe het verslag eruit zal zien dat wij maken.

Op het Leidseplein in Amsterdam staat de Stadsschouwburg.

Zondagmiddag 27 januari 1980, om 15.42 uur, opent iemand van binnenuit de balkondeuren aan de voorkant van de schouwburg, verschijnt op het balkon, klimt op de rand en laat zich naar beneden vallen. Op dat ogenblik passeert juist de bijzonder dikke, in bont geklede vijftigjarige actrice Kaatje Duwaer de schouwburg op weg naar de artiesteningang. De man valt

[p. 45]

boven op haar en bezeert zich nauwelijks. Een trambestuurder van lijn 10, die juist het plein wil oversteken, richting Marnixstraat, ziet het gebeuren, vergeet te remmen en ramt een auto die naar links wil. In de tram zitten twee dames een antieke karaf te bekijken, die de een juist voor veel geld gekocht heeft.

De karaf breekt. Een van de dames verwondt hierbij haar hand.

Een heer geeft haar een grote boerenzakdoek, waarin hij net zijn neus heeft gesnoten. Een van de glasscherven wordt onmiddellijk na het breken opgepakt door een tweejarige kleuter, die op het bankje voor de dames zit. Het kind steekt de scherf in z'n mond, waarna de moeder in paniek raakt en begint te gillen.

Buiten de tram vormt zich onmiddellijk een oploopje bij de op de actrice gevallen man. Deze blijkt dronken te zijn en kan zich op dat moment niet herinneren waarom hij op de balkonrand is geklommen. De actrice is op de grond gevallen. Hierbij is haar pruik van haar hoofd geschoven. Ze blijkt geheel kaal te zijn, wat niemand ooit heeft geweten. Een voorbijganger die haar herkent, besluit onmiddellijk een ochtendblad te bellen, opdat dit in vliegende haast een fotograaf stuurt.

Enzovoort.

Van alles gebeurt op dat ogenblik. Het ene ongeluk lokt het andere uit. Mensen reageren op het gebeuren, uit schrik en deels uit berekening.

Hoe moet een verslaggever dit weergeven?

Gaat hij alles vermelden? Of maakt hij een keuze?

Hij maakt een keuze. Als hij een goede verslaggever is, zal hij de meest relevante zaken uit de keten gebeurtenissen selecteren en die selectie in zijn verslag in een zo logisch mogelijke samenhang presenteren. Is hij een sensatiejournalist, dan zal hij een zo sensationeel mogelijk verslag opstellen, bij voorbeeld rond de actrice, die een bekende persoonlijkheid is.

Eén ding is zeker: op welke manier men ook te werk gaat, wat het doel is van het stuk dat geschreven moet worden, de berichtgeving is altijd een subjectieve keuze uit een totaalaanbod aan feiten. In principe is dat totaalaanbod gigantisch. Want als je maar lang genoeg doorredeneert, hangt alles met alles samen.

Maar op die manier kan er nooit meer een bericht worden geselecteerd uit het totale aantal gebeurtenissen dat dagelijks tegelijkertijd plaatsvindt.

De media zijn er om ons van die gebeurtenissen op de hoogte te

[p. 46]

stellen en ons waar mogelijk de samenhang met andere gebeurtenissen te tonen. Daarom hebben we meer aan zorgvuldig doordachte en goed afgewogen subjectieve verslagen, dan aan een zogenaamde objectiviteit die alleen tot verschraling leidt.

Man valt van balkon stadsschouwburg

amsterdam, 28 jan.

Bij een val van het balkon van de Amsterdamse Stadsschouwburg had gistermiddag de 39-jarige R.G. het geluk aan zijn zijde toen hij niet op de straatstenen terechtkwam maar bovenop de 50-jarige actrice K.D. De man, die in kennelijke staat verkeerde, kwam met de schrik vrij. De actrice, die dezelfde avond nog moest optreden, kon na een onderzoek in het ziekenhuis en een bezoek aan haar kapper, huiswaarts keren.

Kostbare karaf onherstelbaar beschadigd

amsterdam, 27 jan.

Terwijl mevrouw M.E.C.G.-v.R. (63) een zojuist door haar aangeschafte, zeer kostbare Louis XVI-karaf liet bewonderen door haar vriendin, die tegenover haar zat in lijn 10, remde deze plotseling zeer krachtig. De karaf viel op de grond en brak in duizend stukken. De schade bedraagt zo'n tienduizend gulden.

Kind eet glasscherf

amsterdam, zondag

Bij een uitstapje met zijn moeder, raapte de tweejarige Billy Jansen gistermiddag in de tram een glasscherf op en stak deze onmiddellijk in zijn mond. Hevig bloedend werd het kind naar het Binnengasthuis vervoerd, waar het werd behandeld. Hierna kon de hevig geschrokken moeder het kind weer mee naar huis nemen. Van het uitstapje kwam verder niets terecht.

[p. 47]

Kaatje duwaer gaat gewoon verder

amsterdam, zaterdag

Op haar gezellige etage, veertien verdiepingen boven de stad met zijn driftige verkeer, kan Kaatje Duwaer alweer een beetje lachen. ‘Je kunt je nauwelijks voorstellen,’ zegt zij, ‘wat een klap dat gaf. Ik dacht dat die vent me wilde aanranden.’

‘En toen schoof je pruik dus af?’

‘Ja,’ zegt ze, terwijl ze even moeite moet doen haar tranen terug te dringen. ‘Toen schoof mijn zorgvuldig gekoesterde geheim van mijn hoofd. En dat terwijl alleen Fred, mijn kapper, en ik van het bestaan ervan afwisten. Dat was wel een hele schok. Want nu zal ik geen rollen meer kunnen krijgen als jonge vrouw.’

Manmoedig bijt zij haar teleurstelling weg. Maar toch klinkt er een sprankje hoop in haar stem als ze zegt: ‘En toch is Kojak er uiteindelijk ook gekomen! Het is trouwens nog een geluk dat die vent niet hier uit het raam is gestapt, want als ik hem dan bovenop me had gekregen, dan waren mijn valse tanden, mijn glazen oog en mijn houten been misschien ook nog van hun plaats geraakt.’

En zo kan Kaatje gelukkig dus toch weer lachen!

Man valt van balkon

amsterdam, 28 jan.

Bij een val van het balkon van de Stadsschouwburg, kwam gistermiddag de 39-jarige R.G., die bezig was luidruchtig zijn verjaardag te vieren, met de schrik vrij. In plaats van op de stenen belandde hij op de in dik bont gehulde actrice Kaatje Duwaer, die op weg was naar de artiesteningang van de schouwburg. Ook de vrouw had geen verwondingen. Na een bezoek aan haar kapper kon zij die avond gewoon optreden.