De ambitie

[p. 89]

[XIV]

Onmiddellijk na het ontwaken herinnerde Nila zich de gebeurtenissen van de vorige avond. Een drukkend gevoel nestelde zich in haar maag, een herinnering die was achtergebleven om haar pijn te doen. Zij zag er tegenop naar buiten te gaan om daar Ronnie te ontmoeten. Henk benauwde haar minder. Het gedrag dat hij vertoond had behoorde bij het patroon van haar leven, de feestjes bij vrienden, waar de drank zegevierend rondging en de mannen het gevoel gaf dat zij zweefden door de buik van een immens plezierschip, waar omhelzingen niets om het lijf hadden en verlangens een verwoording vonden die niets onderdeed voor het proza van wijnkenners.

De kinderen kwamen uit hun bed en begonnen een strooptocht naar koek.

Zij stond op met een lichte hoofdpijn, die minder werd bij het wassen maar niet helemaal verdween.

Schoorvoetend ging ze naar buiten. Bij de Volnaars heerste nog een diepe rust, maar alsof haar verschijning een signaal in werking had gezet, werden de luiken geopend en verscheen Henk met ontbloot bovenlijf in de raamopening.

Hij zwaaide naar haar.

Even later zag ze Ronnie door de half-donkere kamer lopen.

Zij maakte het ontbijt en at lusteloos het toastbrood dat niet vers meer smaakte.

‘Wanneer gaan we naar het strand mamma?’ vroeg Frank.

Alsof hij dat niet wist, niet iedere dag aan haar gevraagd had.

Ze sloot haar ogen en zag de rustig kabbelende golven, de oude Engelse dames die badpakken droegen uit een voorgoed voor hen verloren wereld, de burgerlijke snit van de Duitse kleding en de Nederlanders met hun goed bedoeld geschreeuw. Ook herinnerde zij zich op dit moment nauwkeurig hoe tevreden zij zich had gevoeld toen zij hier rondwandelde met Frits. Het verrukkelijke heimwee in het vooruitzicht dat zij weer naar huis zou gaan. De herinnering die er al was toen zij haar eerste indrukken opdeed. Merkwaardig was dat: je kon het heden op een bepaalde manier al in de verleden tijd beleven. Zo was. je alweer ergens geweest op het moment dat je arriveerde. Het enig aanvaardbare heimwee.

Haar gevoel van verleden tijd werd steeds sterker. Dat duidde erop dat zij Frits miste. Als Frits erbij was zou hij haar de dingen opnieuw laten zien. Zij idealiseerde hem, nu hij zo ver weg was.

[p. 90]

Een veeg teken. Maar daar stond tegenover dat hij op vakantie meestal veranderde in de man die hij vroeger was, althans haar de suggestie aan de hand deed dat hij voor een maand veranderde.

Zij durfde zich de laatste tijd nauwelijks meer toe te geven dat zij het prettig vond wanneer Frits de dingen voor haar regelde. Ze voelde zich een klein meisje, aan de hand van haar vader. Mijn man als vader, dacht ze. Wat een truttige gedachte. Ze werd week, ze was niet gewend alleen te zijn. Ze had zin om ruzie te maken, iemand voor rotte vis te schelden. Op zoek naar een antwoord.

Daarin faalde Frits de laatste twee jaar. Hij gaf te gemakkelijk toe. Hij kwam moe van zijn werk en liet haar problemen gelaten over zich heen gaan. Maar ze gleden van hem af. Zijn volwassenheid was een glad en ondoordringbaar schild, waarbinnen hij zijn leven leidde. Wat hij niet begreep was dat zij volwassenheid haatte. Het was een ander woord voor roest. De tijd dat de ideeën zijn uitgewoed en idealen verstikken in een rijstebrijberg ironie. Zij haatte ironie, hoewel zij om Frits moest lachen als hij snedig van zich afbeet bij een van haar aanvallen.

Frits legde haar lam, maakte haar week en zacht. Liet haar zien dat zij een vrouwtje was, vooral omdat hij wilde dat zij zo'n gedrag vertoonde. Frits hield van vrouwtjes, wilde met vrouwtjes naar bed.

Het woord emancipatie vond hij dolkomisch. Het kwetste haar dat zij hem daarin gelijk gaf Ouderwetser patroon kon haast niet. Maar zij kon zich niet bij de situatie neerleggen en spelen alsof het anders was. Zij was geen actrice. Zij haatte de rol van haar leven. Maar zij wist evenmin hoe zij zich een betere moest wensen.

Zij wilde weten of ze normaal was. Dat was haar eigen vraag die nooit door een ander aan haar was gesteld.

Nu had zij met Ronnie in een bed gelegen.

Zij wilde die gebeurtenissen uitvegen. Zij kon ze ontkennen. Een tour de force uithalen door naar Ronnie toe te lopen en een bus oploskoffie te lenen. Brutaalweg haar aankijken en denken: ik ken jou niet, je bent een voorbijgangster.

Zij voelde zich plotseling onpasselijk worden bij de gedachte dat zij had moeten toekijken hoe Henk en Ronnie elkaar bezaten. Maar dat laatste was toch niet gebeurd?!

Gebeurtenissen schoven door haar geheugen en brachten haar in de war. Dingen gebeurden, konden gebeuren, zouden nooit

[p. 91]

plaatsvinden, terwijl ze onder de oppervlakte met nooit aflatende hevigheid voortwoedden.

Frits kwam terug in haar geheugen. Hij pendelde heen en weer tussen de positie van genotvolle mogelijkheid en nietszeggende afstandelijkheid. Hij hield haar hand vast terwijl ze naar een strandje zochten waar ze alleen konden zijn. Hij bekende haar blozend dat hij in de open lucht met haar wilde neuken. ‘O,’ had ze gezegd. ‘Is dat dan gezond?’

Ze hadden gelachen, hij omhelsde haar, zei dat hij haar geestig vond en dat de gedachte hem opwond onder de hete zon in haar te gaan, terwijl ieder ogenblik een ander paar kon opdoemen vanachter de rotsen.

‘Je bent net een kind,’ had ze gezegd.

Merkwaardig dat die beelden met zo'n toenemende frequentie terugkwamen. En dat het haar na vijftien jaar irriteerde dat zij een antwoord had gegeven dat hem van het plan deed afzien. Maar zij was zelf nog een kind.

Het werd haar steeds duidelijker: zij was bang zonder Frits. En zij miste hem. Zij miste hem al zo lang. Hij lag tegen haar aan en warmde haar als zij het koud had in bed. En dan nog miste zij hem. Misschien dan wel het meest. Zij wilde hem terug zoals hij vijftien jaar geleden was. Ook dat was maar een gedeeltelijke waarheid. Zij miste zichzelf, zoals zij toen was. Zij miste iemand in haar buurt die nog iets aan het worden was. Zij voelde zich voltooid, klaar om bijgezet te worden in de vitrine van de ouderdom. Dat wil zeggen: wat zij daaronder verstond. Een mens die al zolang meeging dat het voor de hand lag dat hij het nog wel even zou blijven doen. Een noviteit van toen, inmiddels afgeboekt van de rekening.

Van wiens rekening?

Niet die van Frits. Want dit gold voor hen beiden. En ook niet die van hun kinderen. Was het dan uiteindelijk, via een soort omweg, toch die van haarzelf, een kasboek waarin zij af en toe een blik moest werpen die haar met afschuw vervulde. De gouden opdruk, de keurige lijnen waarmee alles opgeschreven stond: voltooide tijd.

Ze voelde zich belazerd.

Sommige van haar vriendinnen vertelden haar dat zij zichzelf moest openleggen. Dat dit in het tijdsbestel paste. En daar stond zij. Ze wilden haar leren zichzelf te zijn. En kijk, zij was zichzelf Wat dan nog?

[p. 92]

Ronnie was degene die op het moment dat ze haar ontdekte, de bungalow uitrende en haar op de wangen kuste.

‘Zal ik je eens wat vertellen? Ik werd niet eens wakker toen Henk thuiskwam.’