Dierbaar venijn

[p. 56]

[X]

een documentaire over Cole Porter heeft mij zojuist hilarische momenten bezorgd. Hoeveel componisten kunnen zich erop beroemen dat een aanzienlijk deel van de mensheid hun wijsjes kan meeneuriën? En dan trouwt die wereldberoemde nicht uitgerekend met een vrouw! Om zijn stand op te houden. Bij wijze van straf, zou je denken, valt hij later van zijn paard en vereenzaamt in zijn karretje. Vanaf die dag drijven er geen melodieën meer in hem boven. Ook het hoofd kan het niet zonder lichamelijke glamour.

Ik moest onbedaarlijk lachen.

Misschien kun je uiteindelijk ieder leven duidelijk maken aan de hand van zulke simpele voorvallen. Waarom niet? De interpretatie van bijna alle oude teksten berust op dat principe. Er ontbreekt meer dan aanwezig is. Als we dan bekijken wat de geleerden allemaal kunnen aantonen, ondanks het ontbrekende, dan staan wij er in onze eigen levens eigenlijk verbazingwekkend goed voor. Wat betekenen die paar blinde vlekken, wanneer we ze bezien in het licht van wat we weten over de verschijnselen in de wereld buiten onze eigen kleine invloedssfeer? Wat zouden we niet allemaal willen weten, voorafgaande aan ons gedwongen afscheid? Bij sommigen, zoals

[p. 57]

bij mijn vader, is het leven gericht geweest op dat weten. Kennis vermindert in principe angst. Evenredig met kennis groeit het besef van het tekort eraan. Waarom zou dat de angst voor de dood niet vergroten? Op grond van onze kennis veronderstellen wij nu wel dat de tijd voor ons ophoudt, nadat wij voor de laatste keer onze ogen hebben gesloten. Maar wie weet dat zeker? En de hemel? Er bestaat geen hemel. Nee, zo'n hemel waar Mozart op een Steinway in de muziektent op het centrale marktplein sonates speelt, zal wel niet bestaan. Maar iets waar wij rondzweven, zonder gedaante, en waar wij communiceren zonder te spreken, zonder elkaar aan te raken, en toch vol begrip: wie zal het zeggen?

Je kwam er snel achter dat Anne alleen belangstelling voor je had als oudere vakgenoot en vriend.

Zullen we dat laten schieten? Eigenlijk zou ik een eindje met je willen wandelen en over vroeger praten. De aardige dingen, waarop herinneringen eigenlijk zouden moeten drijven. Ik zou willen weten waarom het zo is gelopen, met jou, met ons drieën. Eigenlijk niet zo bijzonder: kun jij het niet bijzonder maken? Ik blijf achter. Geef mij de ultieme troost, een woord, gebaar, het liefst een zin die onze verbondenheid voorgoed en onuitwisbaar samenvat.

Toch zei ik: ‘Laten we hem maar morfine geven; ik wil hem niet zien lijden.’

Zo verwijderde ik je uit de wereld.

Besefte ik op dat moment wel dat ik je op die manier het spreken voorgoed onmogelijk maakte, tege-

[p. 58]

lijk met de pijn (en de vervuiling, de ontmenselijking) je menselijkheid van je afnam; mens en pijn zijn inherent - ontken het niet; uiteindelijk hebben die betweters van de zachte dood mij zelf in slaap gebracht; er bestaat geen zachte dood, onmondigheid bestaat, planten bestaan; misschien verzetten de aanstaande doden zich nog in hun dromen; wie zegt dat jij afscheid van mij nam op een groen veld, in de schaduw van een huis met bougainville langs de muren en de zachte aangename stemmen van je geliefden op de achtergrond. De stemmen van Karin en mij, en misschien zelfs van Anne. Stemmen als herinneringen. Waarom heb je de zelfgekozen dood voorbij laten gaan? Je zou me dat nu eindelijk eens mogen vertellen!