Dierbaar venijn

[p. 120]

[XXIV]

de flits waarin volgens de geleerden ons leven voorbijtrekt. Hoe stel ik mij die voor? Een uitvinding om bestwil, om mijzelf wijs te maken dat ik zoveel heb meegemaakt, en dat de hoogtepunten nog één keer aan mij voorbijrollen - een aangename gedachte. Je ligt erbij en kijkt ernaar; intussen keert het leven zich omzichtig van je af.

Toch eens over nadenken waaruit die hoogtepunten bestonden. Als je werkelijk moet kiezen wordt het nog moeilijk genoeg.

Misschien dan toch nog maar voor één keer terugkeren naar dat ultieme moment aan het begin, waarin ik een volkomen geheel vormde met degenen die mij voortbrachten en die zich in ieder geval hadden voorgenomen hun wereld van liefde voort te zetten tot het einde. Voornemens! Om het voorgevoel af te dekken dat het toch anders zou aflopen.

Terugkeren in de schoot van mijn moeder. Naar buiten komen en zelf in staat zijn tot voornemens. We gaan het eens helemaal anders aanpakken deze keer. Deze keer, mamma. We verliezen elkaar niet meer uit het oog. Als jij van de helling stort, dan til ik je uit het dal omhoog!

[p. 121]

Het volgende zit allang in mijn hoofd:

Drie jagers lopen in de sneeuw, gevolgd door hun honden. Tussen kale bomen verschijnen zij, aan de rand van de heuvel. Zij komen uit de stille, witte wereld waar geen mensen wonen. Zij dragen een schamele buit met zich mee: een haas. Gewapend met hun spiezen, moeizaam voortploegend door de sneeuw, keren zij niet terug met een vrolijke boodschap. Overal is het winter.

Beneden hen, in het dal, gaat het leven zijn gang. Een leven op ijs; ooit zal de zon de sneeuw doen verdwijnen. Maar die kale piek daar in de verte zal altijd ongenaakbaar blijven: een gepunt stuk steen. In de verte blijft het altijd winter.

Achter de jagers, daar waar de schilder ons geen zicht op geeft, wonen dieren. Ze hebben er een afgeschoten. De honden ogen vermoeid. Mensen stoken een vuur, gadegeslagen door een kind.

Om Jagers in de sneeuw te zien, keerde ik later naar Wenen terug.

Pas op dit ogenblik bedenk ik dat mijn vaders werk zich 's zomers altijd afspeelde in een omgekeerd landschap, in de buurt van cipressen, oleanders. Heuvels vol lieflijkheid.

Ook daar kwamen de jagers, op een dag.

Soms vertrek ik in gedachten naar het dorp in de verte, dicht bij de steile berghelling. Het zijn maar een paar huizen met een kerk, niet meer dan een gehucht, klein en in zichzelf besloten: de mens zal er zich geborgen wanen.

Ergens op die reis loop ik, aangezet door een on-

[p. 122]

stuitbaar verlangen, een heel ander museum binnen. Het is klein en verstild, in al die jaren van zijn bestaan door weinig anderen bezocht dan de oprichter en eigenaar, de enige beheerder. In een zaal staan vitrines met menselijke tafereeltjes, uitgevoerd in papier-maché. Aan de mode van de dag zijn deze voorstellingen stil voorbijgegaan. Collectioneurs zul je er niet voor op de been krijgen. Maar als ik voor ze sta, in die intieme ruimte, is het alsof ze mij een voor een in zich opzuigen. Met een verlammende zekerheid dringt de gedachte tot mij door dat ik deel uitmaak van deze uitgebeelde wereld. Deze taferelen zijn voor mij gemaakt.

Maar wat bezielde de maker?! Uitgerekend mij heeft hij buiten de voorstellingen gelaten. En ik behoorde toch zijn liefste onderwerp te zijn!

Jarenlang heb ik mij aan deze zaal onttrokken.

Nu ze hem voorgoed gaan sluiten, begrijp ik dat ik te laat ben gekomen en dat daarom het verlangen hier te blijven nooit meer kan verdwijnen.

Mijn trillende hand geeft de ruimte prijs aan het duister.

‘Troost je,’ zegt een maar al te bekende stem. ‘Het licht was toch wel uitgegaan.’

Maar niemand weet hoelang het nog was blijven branden. Niemand kent de omvang van de tijd die mij alsnog gegund was.

Enkele minuten.

Wil je blijven kijken?

De man die daar ligt is mijn vader.

Je had die fiets met kinderzitje, dat herinner ik mij

[p. 123]

opeens, gek dat ik daar nu aan denk, als wij opstapten slingerde je even, maar daarna fietsten wij kaarsrecht over de dijk langs de stadsrand; rietvelden, soms een warme zomermiddag, dat zie ik zo opeens weer voor mij, hoe ik mijn hoofd tegen je rug legde; wij hebben ook vaak gezongen op onze tochten; oversteken bij een pontje; zou dat er nog altijd zijn, pappa, ben jij daar later nog wel eens terug geweest - al is het maar in je gedachten?

Moet ik een spiegeltje bij je lippen houden? Het glas beslaat nog. Wacht. Het beslaat nog maar zo licht, een mistflard, nee zo sterk kan het niet zijn, een ademtocht - en de zon op dat donkere, rimpelloze water, die zon herinner ik mij nog; het rimpelloze water.