De magere heilige

een vrouw in colbert

Later in de nacht overkwam hem nog iets anders, dat de afbraak verhaastte. Hij was Ellen in het gewoel kwijtgeraakt, en omringd door vele zwetende en geparfumeerde mannen en vrouwen ging hij in de richting van de zee. Zoals de afbraak zich voortzette in hun negérende blikken - het was alsof iedereen wist waar het om ging - gaf dit hem anderzijds ook weer een zekere hoop: de jaloerse menigte misgunde hem zijn gelijk, en misgunde hem de vrouw die hij zocht, omdat zij het verhaal niet kenden, niet wilden kennen.

Een pad daalde af naar het korte strand. Hij gleed over stenen en straikelde. Hij bezeerde zich als hij zijn handen uitstak om zich in evenwicht te houden. Tussen

[p. 123]

struiken - hoe konden hier struiken zijn? - en kalkachtige steen, bereikte hij het strand.

Nu zag hij dat de menigte hem verlaten had. Hij stond alleen en ontwaarde op het zand een man. Maar dichterbij gekomen bleek de man een vrouw te zijn, een vrouw gekleed in een lange broek en een colbertjasje, een slecht gestropte fantasiedas om haar hals, zonder overhemd. Zij was oud en haar borsten waren door de tijd platgedrakt, alsof een hevige eeuwenoude wind ertegen had gewaaid waardoor zij weggedrakt waren en in haar buik gezakt, die rond en bol te voorschijn kwam onder haar naakte bovenlichaam waarover het slecht zittende jasje openhing. Hoewel hij bevreesd werd door de aanblik van het oude wijf, ging hij naar haar toe, en zette zich aan haar voeten in het zand.

Zij keek niet op of om, maar stond daar, als wachtend op de vlees geworden dood, die zich walgend uit de voeten maakte.

‘Mijn liefje,’ sprak ze plotseling, zonder zich te verroeren.

Hij keek snel naar links en rechts. Een meisje van op zijn hoogst zestien jaar kwam uit de zee naar haar toe. Zij droeg een lange cape die haar lichaam omhulde, maar haar gezicht was duidelijk te zien, een kinderlijk, teder gezicht, met onder de ogen grote wallen. Hoewel in het donker, zag hij dat alles. De oude vrouw herhaalde haar woorden. ‘Mijn liefje, zeg eens, is het koud vanavond?’

‘Ja,’ antwoordde het meisje, geheel niet verwonderd. Waarschijnlijk kenden zij elkaar, wellicht hoorden zij bij elkaar en deden zij ditzelfde iedere avond.

[p. 124]

‘Is het weer niet gekomen?’ vroeg het meisje.

‘Nee,’ antwoordde de oude. ‘Weer niet. Je kan hier blijven en wachten. De lucht wordt rood en de zee licht op het moment van de komst. Tussen nevels en sterren krijgt mijn dochter haar waarheid. Maar waar is zij? De sneeuw heeft gezegd dat zij gestorven is en onder de harde aarde bedolven. De sneeuw heeft het lichaam bedekt en onvindbaar de plaats. Maar zij kan leven, in elke mogelijkheid ontzet de nacht zichzelf. De lucht wordt rood en helder. De vogels komen in grote zwermen voorbij om verloren te gaan en dan zal ontijdigheid verwisseld worden voor mijn dochter. Zie eens hoe groot en vol zij in het land staat, hoor hoe de ontdekker huivert bij haar aanblik. Zij zal als een nieuw licht verschijnen, of eerder nog het oude licht dat met haar is opgegraven, en veel zal zij zijn voor één, als zij het zelf weet.’

‘Maar is daar kans op?’ vroeg het meisje.

De oude zweeg. ‘Er is veel kans op,’ zei ze even later, terwijl zij beschermend haar arm om het meisje heen legde, nog steeds zonder haar zelfs ook maar een blik te gunnen. ‘Er is veel kans, maar hoeveel is die kans in de miljoenen mogelijkheden. Elke kans is een stervend paard voor de rivier. Elke kans is de stijging van het water dat hem meevoert, wie weet hoever.’

‘Misschien is zij hier wel.’

De oude schudde haar hoofd.

‘Het is zó mogelijk dat het al een onmogelijkheid is als je er aan denkt.’

Zij rilde, het meisje nam haar cape af en legde die om de schouders van de oude. Als een klein gedrocht in de

[p. 125]

voor haar te lange cape stond zij zo even op het strand en wuifde naar het meisje dat haar ogen opsloeg en haar nakeek, hoe zij langs de vloedlijn verdween naar het niets, de eeuwigheid van te lang overlevenden, waar zij thuis hoorde.

Paul durfde het meisje niet aanspreken. Op de voorbije avond en in deze nacht keerden de mensen in hun afkomst terug. Zij huiverden naakt tegen zijn borst, wulps probeerden zij hem te vangen of stootten hem af als de omhelzing naar zijn climax reikte.

Of zoals dit kind keken zij op naar de rotsen en zongen met zachte stemmen een lied dat hij niet kon of mocht verstaan.

Haar bedroefde gezang deed de einder wijken die een puinstad blootlegde, of oude monniken met een opgeheven krais, waaraan een hoofd, doorboorde handen, een vrouwenborst met gestold, allang verdwenen bloed. Hij wist dit als grootste en enige zekerheid; de vrouw die daar stond en het meisje dat wellicht reeds zwanger was te zien aan haar vormen: alles wat zij doen is de grond inenten met bederf waaruit tekens voor mij zich omhoog woekeren: zuigende lianen waarin ze mij willen verstrikken.

En het meisje zong. Haar stem werd steeds bedroefder. Hij kon dit niet meer aanzien, haar gezicht leek op dat van de oude vrouw, dezelfde neus, de kleine volle mond, zelfs bij de oude.

Vluchten? Hij besefte iets te zullen doen. Hij wist voldoende wat. Dit bederf uitroken. De oude kon al geen kwaad meer. Hij begreep het niet. De oude wilde de ondergang. Hij hoorde geen andere stem die het tegen-

[p. 126]

overgestelde beweerde, hij hoorde zijn hart bonzen en zijn slapen stonden op breken. Hij sprong op. Deze oude, zij had alleen het verlorene in haar lichaam. Zij had slechts puin en verrotting binnen haar slapen. Zij was alles, de ondergang, het verdriet, leegte, koude, gemis. Hij hijgde. De oude onschadelijk. Maar dit was haar kleindochter. Zij was zwanger, zij plantte het bederf weer verder voort en haar dochters likten het soldatengeil, háár zoons verkrachtten kinderen, háár kleindochters stroopten hun rokken op voor de eerste de beste landloper, zij pakten zijn geslacht en leidden het, vlug, vlug, in hun lichamen.

Hij wierp zich op het zingende meisje en sloeg haar dat het bloed uit haar neus spoot. Hij sleepte haar mee naar de bazalten weringen en sloeg haar hoofd tegen de stenen, zodat het kraakte. Zo! Zo!

Vuile rothoer, dit is het einde. Hij trapte haar tot zij met een openhangende mond en stuk gekrabde ogen aan zijn voeten lag.

Hij sleepte haar naar het water en nam haar in zijn armen, wierp haar van zich af en waste zijn besmeurde handen. Toen begon hij te huilen als een kind en zijn klaaglijke stem reikte ver over het strand, waar de oude vrouw het misschien hoorde, en de zee in dook om haar vermoorde kleindochter te geleiden naar de plaats waar zij samen konden rusten tussen storm en windstilte.