Hynstefigen

[p. 52]

Sjoerdsje de stikelbaarch

‘Jo binne der hast,’ sei de frou, dy't mei N.N. op 'e list tekene, ‘of ha jo noch mear strjitten?’

‘Nee, allinnich dizze, mar hjir steane in protte huzen. Ik bin al langer as in oere oan 'e gong,’ sei ik.

‘No, der sitte noch twa yn,’ sei se en fiske twa gûne út in grutte húshâldbeurs op.

‘Mar ús buorman is net thús, tink ik. Hy soe nei ien fan syn bern ta, freegje my net hokker, se ha tsien.’

‘Ik sjoch it wol. Betanke.’

En ik gong it tsjustere paad del nei it op ien nei lêste hûs. Dêr brânde gjin ljocht en de televyzje wie ek net oan, mar miskien hienen se de gerdinen wol ticht. Ik socht om de belle, drukte doe op it lytse knopke, dat yndrukt sitten bleau en der doe ynienen útsprong mei sa'n kabaal, dat ik der kjel fan waard. Tagelyk gong de doar ek iepen. Ik sei:

‘Ik kom mei de kollekte.’

‘Oh, dan moat ik even jild pakke,’ sei in âld wyfke.

‘As it kin,’ sei ik.

‘Kom der mar yn,’ sei se, ‘Jo sille it wol kâld fine om dêr sa by de doar te stean.’

‘No, it falt wat ta,’ sei ik en rûn har achternei. Pas yn de keamer drukte se op in knop.

Doe brânde der in lyts lampke.

Se gong foar in grut kammenet stean mei de rêch nei my ta en draaide de swiere doar fan it slot. Doe makke se in lytse doar, dy't yn de kast siet, iepen. Ut it laadsje helle se in kaai, dêr't se in oar laad mei fan it slot draaide. Doe klapte se wat nei ûnderen ta en ik seach allegear laden. Se begûn mei it ûnderste en doe't se dat iepen hie, helle se dêr in kaai út, om

[p. 53]

it twadde mei iepen te meitsjen. Ik telde tsien laden en frege my ôf yn hokker as no it jild siet, dêr't se om socht. It gong allegear hiel stadich, want se moast earst hiel goed sjen wêr't it gat siet, dêr't de kaai yn moast. En se stie mei de rêch nei de lampe ta, dy't trouwens mar sa'n lyts bytsje ljocht joech, dat je der amper by lêze koenen. Ik gong der by sitten, by de tafel, dêr't in blêd mei kopkes en pantsjes op stie en in plantsje mei blauwe blomkes.

‘Wol it wol?’ frege ik, ‘of moat ik even helpe?’

‘Nee, dat is net noadich,’ sei se.

‘Wêr ha jo dat jild hielendal?’ frege ik doe.

‘Dêre,’ sei se, helle de kaai dêr't se mei dwaande wie, der even út om dêrmei it njoggende laad oan te wizen. Wy wienen by it seisde.

‘Wat in protte laden ha jo en wat ek in soad kaaien,’ sei ik.

‘Ja, sa hat myn man dat makke.’

‘Moatte jo ek witte, wêr't ik foar kollektear?’ frege ik, ‘Sil ik dat jo ris even fertelle?’

‘Nee,’ sei se, ‘dat sil wol goed wêze.’

Wy wienen no by it njoggende laad. Se sei:

‘As jo de beurs no even pakke wolle. Ik kin der net by.’

‘Ik ek net,’ sei ik, ‘Sil ik mar op in stoel stean gean?’

Ik stie al en krige de swarte beurs. Se die him iepen en helle der twa kwartsjes út.

Dy lei se op 'e tafel, knipte de beurs wer ticht, joech him my oer en ik lei him wer yn it laad del, stapte fan de stoel ôf en sei:

‘Moai, twa kwartsjes.’

‘Ja, dat woe ik mar jaan.’

Ik lei de handikapte list iepen op de tafel en drukte op de balpinne, sadat er skriuwe woe, mar de frou moast earst de laden wer op 't slot dwaan. Se be-

[p. 54]

weegde har earmen op in hiele frjemde wize, as wie se oan it swimmen en ik seach doe pas dat se hielendal krom groeid wie. Mei in hiele hege rêch. Miskien siet der wol in bochel ûnder dat jak, betocht ik ynienen. En har lytse kopke gong mar hinne en wer, fan links nei rjochts.

‘Ik ken jo net. Wenje jo yn it doarp?’ frege se, sûnder my oan te sjen.

‘Ja,’ sei ik, ‘Ik wenje hjir al seis jier, mar ik ha dizze strjitte noch noait hân om te kollektearen. Ik hjit Martha.’

‘Seit my niks,’ sei se en pielde iverich troch mei har kaaien. Om ek wat te sizzen, frege ik:

‘Binne dat allegear ûngelikense?’

‘Ja, fansels, oars jout it neat.’

Einlings wie se dan klear. Die doe it kammenet ticht.

Dy kaai liet se der ynsitte.

‘No moat ik myn namme sette,’ sei se, ‘want jo ha in list.’

‘Ja, dêre mar. Hjir is de balpinne.’

Se skode in stoel by de tafel, kearde it kessen om en gong sitten. Beseach wiidweidich wat der op de list stie, krige doe de pinne beet mei har lytse hantsjes, betaaste it ding oan alle kanten en sei:

‘Ik hjit fan Sjoerdsje. Sjoerdsje Hiemstra. Fan mysels bin ik in De Jong.’

‘Dat hoecht der net by,’ sei ik.

‘Oh.’ Se sette de pinne op it papier, drukte, mar der kaam niks.

‘Docht er it wol?’ frege se.

‘Oant no ta al,’ sei ik, ‘Sil ik it ris besykje?’

‘As er it by my net docht, dan wol er by jo ek net,’ sei se koart.

Se siet hast mei de holle op de tafel en snúfde fan ynspanning.

[p. 55]

‘Sa,’ sei se doe, ‘Sa moat it mar goed wêze.’

Ik seach niks stean, mar pakte de list mar gau en de balpinne. De twa kwartsjes hie ik al yn myn beurs dien.

‘Betanke,’ sei ik.

‘Jo komme der wol út?’

Doe seach se my oan: twa glinsterjende brune eachjes, en dêr tuskenyn in lang spits noaske. De poatsjes hâlde se tsjin har liif oan en achter dat kopke fan har seach ik hiel dúdlik har stikels oerein kommen.

‘Ik wit net watst bedoelst, Martha. Hokker hûs wie dat dan? Sjoerdsje?’

Els lei it rekkenmasyntsje oan 'e kant, treau de list en it jild yn in doaze, liet twa kwartsjes op de tafel lizze.

‘Hjirre, sjoch dan, hast op 'e kop ôf trije-ensechstich gûne oprûn. Der binne twa kwartsjes tefolle.’

‘Nee ju, dy twa kwartsjes binne fan dy frou. Krij dy list noch ris. Sil ik it dy sjen litte.’

‘Ik sjoch niks,’ sei Els.

‘Nee, dat kloppet. Der is ek niks te sjen. Dy pinne die it net. It stiet der net óp, it stiet der yn.’

‘No, asto it sjochste.’ Se seach my oan, helle de hobbylampe far har man der by. Ik sei: ‘Hjir moat it stean. Ik ha sels sjoen, dat se der mei oan 'e gong wie, mar ik sjoch no ek niks mear.’

‘Ik wol om twa kwartsjes net sa'n gedonder hawwe,’ sei Els en joech my in kop tee.

‘Ik ek net,’ sei ik, ‘mar dat haw ik dy ek al ferteld, al dy laden dy't fan it slot ôf moasten en doe der wer op. It duorre lang, hear. En se ha tsien bern.’

‘No moatst ophâlde,’ sei Els.

‘Hiemstra hjitte se en dy man wie der net.’

Els sette har kopke del. Har eagen waarden sa grut

[p. 56]

as prommen. Se sei:

‘Wêr hast it oer, Martha? Ik wist net, dat se Sjoerdsje hjitte, mar noost Hiemstra seist... Dy frou is al tsien jier dea.’

‘Se wie der wer,’ sei ik, ‘mar ik moat dy derby sizze, dat...’

Mar Els siet al by de telefoan en belle dy op en dy en frege mei in protte fiven en seizen hoelang frou Hiemstra al wei wie. En doe't se lang om let wer op 'e stoel siet, sei se dat se gelyk hân hie: al wol tsien jier.

‘Bist der wis fan, Martha?’

‘Dat bin ik fan in soad dingen net, mar hjir no krekt al fan,’ sei ik. ‘Ik ha twa kwartsjes fan har krigen.’

‘Wiis my it hûs oan,’ sei Els, en wy ús jekken oan en it doarp yn. Sa'n moaie stille hjerstjûn. Wy preauden de mist op ús lippen.

‘Hjirre,’ sei ik súntsjes en wiisde foarsichtich nei it tsjustere hûs.

‘En no wol ik it dan ek hielendal witte,’ sei Els en gong it paad op. Ik bleau op de stoepe stean.

‘De belle sit rjochts,’ sei ik.

Mar foardat se him te pakken hie, rôp se:

‘Wat leit hjirre? Ik skop ergens tsjin oan. Och Martha, moatst even sjen, wat leuk, in stikelbarchje.’

‘Dat is Sjoerdsje,’ sei ik en hearde hoe't se sachjes piipjend útnaaide ûnder de struken.