Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Verzamelde werken. Deel 6. Liedjes en verzen (1950)

Informatie terzijde

Titelpagina van Verzamelde werken. Deel 6. Liedjes en verzen
Afbeelding van Verzamelde werken. Deel 6. Liedjes en verzenToon afbeelding van titelpagina van Verzamelde werken. Deel 6. Liedjes en verzen

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (0.90 MB)

Scans (1.37 MB)

ebook (3.25 MB)

XML (0.16 MB)

tekstbestand






Editeurs

Jenne Clinge Doorenbos

Garmt Stuiveling



Genre

poëzie

Subgenre

verzameld werk
gedichten / dichtbundel
liederen/liedjes


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Verzamelde werken. Deel 6. Liedjes en verzen

(1950)–Herman Gorter–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende
[pagina 187]
[p. 187]

Deel I

[pagina 189]
[p. 189]
 
Zoo stil moet het zijn
 
om den dichter,
 
dat, als in den schijn,
 
het duizendvoudig gelichter
 
der fantasie die in de stilte bloeit,
 
- het schoon en rein
 
beeld van de wereld richt er
 
zich op - hij het hoort in het fijn
 
ruischen der stilte. Verdichter
 
heet hij, omdat hij bijeenbrengt en boeit
 
het gezicht dat hij hoort in zijn ooren
 
en het leven van de woorden.
[pagina 190]
[p. 190]
 
De zoete schijnen der luchten vertellen,
 
wanneer ze geel zijn, iets zoo innig zoets,
 
de blauwe schijnende luchten, ze hellen
 
zichzelf zoo op de diepte huns gemoeds, -
 
 
 
De boomen met hun naaldenwerk ze stellen
 
zoo fijn op, voor den hemel op, hun goeds,
 
de bergen rijzen zoo omhoog, zoo schelle,
 
hun steenen sneeuw, hun 't oneindig-ontmoets,
 
 
 
zoo sterven alle schoone menschen samen,
 
zoo gaan de geslachten alle te niet,
 
zoo is der wereld innigst hart maar broos, -
 
dat de dichter als 't liefste uitverkoos
 
om aan 't vergaan te geven duizend namen,
 
schoonheid te vieren in een blijvend lied.
[pagina 191]
[p. 191]
Inspiratie
 
De groote glazen bel van stilte
 
om mijn hoofd breekt niet,
 
de diepe zee van stille zilte
 
aan mijn voet, zij kabbelt niet.
 
 
 
Even breken in de glazen
 
bel van stilt' verschijningen,
 
en mijn opslaande oogen lazen
 
haar schaduwe lijningen.
 
 
 
Maar de stille trillingen namen
 
nog geen beeld, of 'k zie het nauw,
 
en mijn tong vindt geene namen,
 
of, als 'k hoor, ze murmlen flauw.
 
 
 
Maar onder de donkre glazen
 
bel van stilt' in mijn werkzaal,
 
zit 'k rechtop en hoor de wazen
 
spreken toch uw hooge taal.
[pagina 192]
[p. 192]
Mijn leven
I
 
De regen plast en de ravijnen schouwen
 
wit nat en schuim. Heel de bergwereld is
 
verdronken vervelende duisternis....
 
Van den torrent alleen klinkt dof het brouwen.
 
Maar 'k ben goedsmoeds, niet sterft mijn geest, maar klaar
 
zie 'k nieuwe waarheden de lucht doorweven.
 
Altijd, iederen dag, vind ik, bij 't beven
 
des ochtends, in het frissche: vuur, nieuw, waar.
II
 
Het schijnt mij toe ik sta op eenen drempel.
 
Daar is een eiken deur op grijze steenen.
 
Ik zal haar oopnen, doe haar nog niet open. -
 
Een bergstroom schiet er langs, en er is eene
 
uit bergarduin gehouwen poort om 't hout.
 
Ik sta stil voor de deur, zie naar 't gerimpel,
 
kruiven, koken des bergstrooms; - blij, vol hope
 
doe ik de deur niet open, maar aanschouw 't.
III
 
Het bergravijn is vol van grijzen nevel,
 
ik ga er door van rotsdeur tot rotsdeur.
 
Telkens nieuw grijs, telkens hooplicht, een hevel
 
die rotsloop van verwachting: of plots scheur'
 
dichtbije Verte, en 't Oneindig ga open.
[pagina 193]
[p. 193]
 
Soms lijkt het wel dat men het beste deed
 
in deze wilddoorkruiste woeste dagen,
 
nu beurtlings dit, dan dat 't onstuimig vlagen
 
van 't oud-eerwaardige te plettren smeet -
 
 
 
nu niemand meer zijn brood in veil'gheid eet,
 
maar alles vol is van het angstig tsagen
 
des strijds, en of het proletariaat zal wagen
 
te morgen reeds de daad die de banden spleet,
 
 
 
nu lijkt het soms of men het best zou doen
 
met in zich zelven zich terug te trekken,
 
den spiegel van de ziel omhoog te strekken,
 
te voelen der wereld en der ikheid zoen,
 
van 't beeld dat ziel en wereld saam verwekken
 
in eenzaamheid te dichten het visioen.
[pagina 194]
[p. 194]
 
De wereld is 't, die zonder het te weten,
 
der menschen, mij donkerste vragen stelt,
 
mijn ziel, die, zonder dat een God het wete,
 
in de diepste hel van chaos snelt.
 
't Is, schijnt het, mijn innigst menschgeweten
 
dat de Waarheid zoekt, - want altijd welt
 
juist na die dagen die de zwartste heeten,
 
haar Licht op, en de chaos is verheld.

 

 

 

 
Zoo leeg zijn mij zooveel jaren geweest,
 
dat ik ze niet meer weet. Ik droomde nooit.
 
Maar nu heeft zich mijn onverwelkbre geest
 
met open lichten en bloesem getooid.
[pagina 195]
[p. 195]
 
Klaar en koel
 
als de zee
 
in den morgen voel
 
ik de maatschappij.
 
 
 
Even koel
 
evenwicht,
 
hoog verlicht,
 
zonder doel.
 
 
 
Maar stormen zweven
 
door het stille, -
 
op de killen
 
loert het woeste leven.
[pagina 196]
[p. 196]
 
Het essentieele
 
der menschen
 
zooals het is in de eeuwigheid,
 
maar zich vertoont in dezen tijd,
 
moet ik wenschen
 
te kweelen.
 
't Wordt tijd Petrarca's hart
 
na te gaan, diep in dat zwart.
 
 
 
't Is tijd,
 
't is meer dan tijd,
 
om Petrarca en de And'ren
 
na te wand'len.
[pagina 197]
[p. 197]
 
De rij der Anderen
 
na te wandelen
 
tot in het diepst der ziel,
 
waar de wortels blootliggen
 
aan de wegen, -
 
Geliefde, laat mij in uw ziel.

 

 

 

 
Diep in de ziel
 
van mijn Geliefde
 
zie 'k, als in bewusten spiegel,
 
de diepste liefde.
 
Ik moet nog dieper dringen
 
tot daartoe. Voor een zingen
 
wordt, is het meer dan tijd,
 
een, dichter bij de eeuwigheid.
[pagina 198]
[p. 198]
 
Ik zou zoo graag de wereld beelden,
 
de menschen hoe ze nu groeien
 
naar de Eenheid, met al hare weelde
 
zou ik ze doen wille' opbloeien,
 
als bloemen van muziek.
 
 
 
O hart dat in mij zijt,
 
wees groot, wees krachtig van slagen,
 
voel de wording zoo rijk, zoo wijd,
 
dan zult gij misschien nog slagen.
 
Muze, waai mij met uw wiek.
[pagina 199]
[p. 199]
 
Dit is de hoogste vrijheid:
 
te hebben de wereld in liefde,
 
met grenzenlooze blijheid
 
te leven in die liefde.
 
 
 
En dit is het, o zoete hoorder,
 
wat ik noem Geest der Muziek,
 
die liefde voor 't heelal, bekoorder
 
der toekomstmenschen, eeuwiglijk.
[pagina 200]
[p. 200]
 
Zooals de bij van bloem tot bloem
 
denkt aan de korf waar de weg heen leidt,
 
zoo denk ik altijd, - 't is mijn roem
 
die komt, - aan ons aller eenheid.

 

 

 

 
De bij heeft onbewust
 
in zijn kleine borst,
 
den drang naar zijn stam -
 
maar ik heb bewust
 
deze scherpe vlam,
 
dezen, trots laafnis, altijd nieuwen dorst.
[pagina 201]
[p. 201]
 
En deze dorst is in ons allen,
 
ik ben niet alleen -
 
zelfs zij die 't niet weten, willen
 
worden één.

 

 

 

 
Bevend ben ik geboren
 
tot niets dan verlangen.
 
Schoonheid komt daaruit te voren
 
maar 't duurt wel lange.
[pagina 202]
[p. 202]
 
De diepste pijn wringt het hart
 
tot liefde's figuren,
 
zoo schoon en rein als het zwart
 
op een schelp, ivoor en pure.

 

 

 

 
O mijn bloed is als een hert
 
waarnaar de jager gaat op jacht!
 
Dan gaat het op de berge' in vert',
 
steigerend hoog, het roode wild.
 
Dan verdwijnt 't in vallei zacht. -
 
Maar nimmer mijn verlangen stilt.
[pagina 203]
[p. 203]
 
Zooals heel lang geleden Jan van Eyck
 
keek naar de menschen, in wie hij ontdekte
 
nieuwe bewegingen. Zoo kijk ik naar
 
de menschen van nu.
 
 
 
Hij zag geloof en slavernij wegglippen
 
aan kerk en vorsten, en de vrijheid van
 
burgers groeien, op de of nuchtere
 
of heerlijke gezichten van zijn stad.
 
 
 
Ik zie geloof en slavernij wegglippen
 
aan God en Meester. En mijn hart
 
beweegt liefde daarvoor. Moge ik
 
ze zeggen klaar, warm, eenvoudig als hij.
[pagina 204]
[p. 204]
 
Maar evenals er na hem eene kwam
 
nog machtiger in 't schildren van de burgers,
 
eindloos dieper, Rembrandt, de godlijke,
 
zoo hoop ik dat er spoedig na mij een
 
komt, en dat 'k hem zien mag, die de pracht
 
der arbeiders zal zeggen als het moet.
 
Mijn stem is zwak slechts, voor hen niet sterk genoeg.
[pagina 205]
[p. 205]
 
Zooals drie meeuwen samen vliegen, uren
 
lang. Hoe kwamen zij te samen, zijn
 
ze verwanten van elkaar? Of voelen ze iets
 
van 'n band, 'n duistre vriendschap? Is het keuze,
 
zijn ze nòg verstandiger dan wij al denken? Zijn
 
ze zoo verstandig als wij, of nog verstandiger?
 
Zoo gingen wij samen door het bonte noodlot.
[pagina 206]
[p. 206]
Drie kameraden
 
Zooals een zalm, een kabeljauw, 'n tarbot
 
samen zwemmen. Hoe kwamen ze bij elkander?
 
Een staat'ge kabeljauw, een heerlijke tarbot,
 
Een vorstlijke zalm. - Zoo gingen wij met elkaar.

 

 

 

 
Het onbewust heelal
 
vol damp en massa,
 
vol leege wegen zonder tal,
 
vol van Niets' donkre eb,
 
vol zonnegoud in cassa,
 
daarvoor ik grootste liefde heb.
[pagina 207]
[p. 207]
 
Komt, laat ons samen nu een pasje dansen,
 
wij kunnen 't doen, broeders, de tijd is daar.
 
Komt, dansen wij in groote en ronde kransen.
 
want in onze harten stijgt de vreugde klaar.
 
 
 
Op de voeten en neer de voeten
 
al wie de strijd van 't werkend volk verheugt,
 
nooit zullen wij het zuiver geluk ontmoeten,
 
ervoor te strijden, dat is onze deugd.
 
 
 
Op de voeten en neer de voeten, laat klinken
 
onze helle vreugde met zwaren ernstigen val,
 
zwieren wij samen om 't geluk, dat blinken
 
in de toekomst, als we allen stierven, zal.
[pagina 208]
[p. 208]
 
Soms is in me een chaos,
 
als der menschen chaos,
 
angstig kan 'k niet slapen,
 
'k ben een van de schapen
 
die zich zelve hebben niet,
 
zóó ga ik te niet.

 

 

 

 
Alles te zien en toch niets,
 
maar meer dan Alles in 't niets,
 
en zoo, dat ik dat weet.
 
En uit dat dubbele licht
 
Van Alles en Niets een gedicht
 
der wereld! - O help mij, Liefde.
[pagina 209]
[p. 209]
 
Een scheepje zeilt in de blijheid
 
der lucht door het warme water,
 
het riet ruischt weerzijds, de vrijheid
 
is in wimpel, zeil, en voorwaarts geklater.

 

 

 

 
'k Heb mijn nagels geknipt,
 
'k ben goed gewasschen,
 
en daar ligt het nieuwe schip, 't
 
zwarte, op de zonnige plassen.
[pagina 210]
[p. 210]
 
Ik ben vaak zoo diep in
 
't wezen der maatschappij
 
dat ik zelve geen zin
 
meer heb, ben mij zonder mij.

 

 

 

 
Ik ben dood,
 
ik ben mij zelf niet meer.
 
Ik ben Waarheid geworden, bloot
 
Liefde, en daardoor Muziek teer.
[pagina 211]
[p. 211]
 
Donkerblauw schittren uit de afgrond de
 
kleuren van het Verleden
 
Als donkerblauw krokusdal,
 
En zijne tinnen schal
 
Klinkt in het liefdeslicht door van het
 
bliksemend Heden.

 

 

 

 
Wanneer men diep in Schoonheid is geweest
 
of met de Poëzie - en dan gaat van ze,
 
dan is 't zoo droef. De meeuwen die nu leven
 
en die 'k aan 't strand zie, lijken zoo sterfelijk.
[pagina 212]
[p. 212]
 
De geesten van mijn ziel keere' in diep treuren
 
naar mijn hart weder, nu ge mij hebt gekust
 
en klagen luid: Waarom mocht niet gebeuren
 
dat wij haar eerder kenden? Dan waar' rust
 
in u, o hart, geweest, dat nu van scheuren
 
en wanhoop vaak dood waart en uitgebluscht.
 
Dit zeggen de geesten van mijn ziel, en heure
 
woorden maken mijn hart zijn leed bewust.
 
 
 
Maar stil slaat 't hart zijn oog op, en de deure
 
van 't hart opent zich, en vlak daarvoor,
 
vóór mijn lichaam, komt gij weer op mij aan,
 
en kust mij weder, uwe armen slaan
 
om mijn hals heen, - en uit den rouw, in 't scheuren,
 
gaat mijn hart oneindig zalig teloor.
[pagina 213]
[p. 213]
 
Nooit zal ik opgeven -
 
weg alle kleinheid -
 
hoog gaan de òpwegen
 
naar waar die schijn leidt.

 

 

 

 
Het is juist goed
 
dat ik de glorie derf,
 
daardoor moet
 
ik iets goeds maken voor ik sterf.
[pagina 214]
[p. 214]
 
Ik weet het wel, ik zoek alleen,
 
nog niet zoo ver zijn de arbeiders ontwaakt...
 
Nu goed, laat mij dan maar, ver van 't gemeen,
 
zoeken in schaduw, of mijn hand iets raakt. -

 

 

 

 
Ik leed zoo veel
 
honger en pijn.
 
Nog kan mijn keel
 
niet rond en glad zijn.
[pagina 215]
[p. 215]
 
Verdoemd!
 
Allen zijn klein,
 
Geen is er groot.
 
Beter weg in den dood
 
Dan verdoemd met het kleine te zijn.

 

 

 

 
De schoonheid kan nog niet zijn,
 
de arbeiders zijn nog niet sterk genoeg
 
Goed, er gaat gouden schijn
 
voor de ploeg.
 
Goed, er staat gouden schijn
 
om de ploeg.
[pagina 216]
[p. 216]
 
De arbeiders worstlen omhoog
 
Uit de donkre donkre neev'len,
 
In den strijd worden ze hoog
 
En licht zooals vlammen die heevlen
 
Opwaarts, ik zie hun lichte geesten
 
Ontvlammen in hun donkre leesten.
 
Zij stijgen op, ze worden licht,
 
Al het donker laten ze onder,
 
En ze worden één wit licht,
 
Wit en zuiver, als een wonder.
 
En mijn hart bonst tegen den tijd,
 
Als hun hart, en goddelijk
 
Klinkt onsterfelijk hun muziek,
 
En ik rijs in de eeuwigheid.
[pagina 217]
[p. 217]
 
Geest der Muziek, Liefde voor het Heelal,
 
schoone hooge vrouw, sleep met uw schittrend kleed
 
even langs mij, leg uw vingers op
 
mijn hart, en laat mij hooren uwen schal.

 

 

 

 
Een hoog wereldgevoel,
 
een groote wereldgedachte, -
 
ik schijn mij aan het doel
 
van al mijn smachten.
[pagina 218]
[p. 218]
 
Van uit de Arbeiders komt schitterend het licht.
 
Zooals uit de neevlen van den vroegen morgen
 
opstijgt de zon, zoo stijgt uit de Arbeiders
 
het licht der menschen, aller menschen, op.
 
 
 
Nieuwe krachten gaan open, nieuwe deugden,
 
nieuwe gevoelens, er overheerscht één:
 
Moed, om de gansche aarde te omvatten
 
met eene Eenheid: Aller, aller menschen.
 
 
 
Daarom storten de Arbeiders zich
 
in den gelen, den kopergloeienden strijd,
 
den bliksemenden strijd, zooals de bliksems
 
zich storten in de donkere wolkneevlen.
 
 
 
En in dien gloeienden strijd heerscht één licht,
 
de Liefde, de witgloeiende brandende Liefde
 
voor de aarde, het heelal, en de natuur,
 
en de menschheid, voor alle, alle menschen.
[pagina 219]
[p. 219]
 
Ja, de Menschheid moet gedompeld
 
in muziek, en haar getoond
 
dat, wat zij niet weet of maar duister mompelt,
 
een oneindige liefde in haar woont.

 

 

 

 
De kleurenrijke en bonte waarheid
 
moet ik doorwandlen, niets dan liefde.
 
Dan komt in mijn plaats, - volte en klaarheid!
 
Gij, Geest der Muziek, Geest der Liefde.
[pagina 220]
[p. 220]
 
En gij, zoete vrouw,
 
der muziek eedle geest,
 
der muziek fijnhooge leest,
 
wees mij trouw.

 

 

 

 
Liefde voor U en liefde voor 't heelal
 
hebben mij samen overwonnen, - en heerschen
[pagina 221]
[p. 221]
 
Groot trotsch en kalm,
 
reikt mij de hand
 
de Geest der Muziek
 
en voert mij door het land
 
der Liefde.

 

 

 

 
Nooit zal ik zijn
 
zoo rein,
 
als mijne liefde
 
voor die Geliefde.
[pagina 222]
[p. 222]
 
Ik ben niet meer alleen,
 
niet eenzaam ben ik meer,
 
maar om mij heen
 
oneindig, is de liefde teer.

 

 

 

 
Wat verder nu gebeurt
 
en of mijn leven duurt, -
 
ik vond, in fijnheid,
 
de schoonheid, de reinheid.
[pagina 223]
[p. 223]
 
Zwevende, balsemende,
 
heilige, en toch dansende,
 
Uw lokken vervullen den Hemel,
 
en de aarde is uw schemel.

 

 

 

 
O konden de menschen hooren
 
hoe gij nader komt,
 
bruischende van klank en kleuren,
 
in een stortgloedstuw van geuren,
 
zij drongen naar u te voren
 
en hun krijg verstomd'.
[pagina 224]
[p. 224]
 
Het groot doel
 
is mij nu bekend geworden,
 
algemeen en koel
 
zijn nooit van mij zijn akkoorden
[pagina 225]
[p. 225]
 
Arbeiders! aan u dank
 
ik dit alles.
 
O mocht ik vergelden in klank
 
uw weldaden talloos.

 

 

 

 
Ik ben zoo vol van muziek, dat zij stroomt
 
heel den dag, zilver water, gelijkmatig.
[pagina 226]
[p. 226]
 
De schittrende geest
 
heeft de wereld lief.
 
Door haar oneindige leest
 
loopen ad'ren van liefde.

 

 

 

 
De absolute liefde
 
vergeet zich zelven,
 
ja, zij gaat zonder zich
 
door de heelalgewelven.
[pagina 227]
[p. 227]
 
De absolute liefde
 
kent geen ondeugd,
 
ze heeft de eigen persoon niet
 
en is dus alleen deugd.

 

 

 

 
De absolute liefde
 
voor de Natuur en Menschheids groei,
 
is tegelijk Geest der Muziek
 
en haar warme door de lucht bloei.
[pagina 228]
[p. 228]
 
Het diepe zeeruim is onschuldig
 
en ook de diepte is onschuldig. -
 
Alleen de mensch is schuldig. -
 
Neen, hij is ook onschuldig.

 

 

 

 
Liefde, ster in den Nacht,
 
leid mij naar de Daad,
 
dat ik zien moge hoe Uw Macht
 
op Aarde opengaat,
 
en voor goed blijvend staat.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken