Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Het Nederlandse lied in de Gouden Eeuw (1991)

Informatie terzijde

Titelpagina van Het Nederlandse lied in de Gouden Eeuw
Afbeelding van Het Nederlandse lied in de Gouden EeuwToon afbeelding van titelpagina van Het Nederlandse lied in de Gouden Eeuw

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (6.34 MB)

Scans (22.45 MB)

XML (0.92 MB)

tekstbestand






Genre

sec - letterkunde

Subgenre

studie
liederen/liedjes


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Het Nederlandse lied in de Gouden Eeuw

(1991)–Louis Peter Grijp–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Basispatronen van het dialooglied

Er zijn twee basispatronen, die we op grond van hun grafische uiterlijk het tralie- en het ladderpatroon zullen noemen. Traliedialogen zijn liederen waarin de twee zangers om beurten een strofe zingen. Zetten we de strofen grafisch uit op een horizontale as en de versregels op een verticale, dan verkrijgt men een patroon als vb. 9a. De versregels van de eerste zanger zijn zwart, die van de tweede wit. Het resultaat is een tralievenster, waarin de spijlen

[pagina 112]
[p. 112]

de strofen van de eerste zanger voorstellen. Als de strofen elkaar onregelmatig afwisselen, krijgen we dikke en dunne spijlen op onregelmatige afstanden te zien (vb. 9b). Er zijn dus regelmatige en onregelmatige traliedialogen.



illustratie
Voorbeeld 9: Traliepatronen van dialogen


Het ladderpatroon onderscheidt zich van het tralieprincipe doordat in elke strofe beide zangers aan het woord komen, en wel volgens een vast patroon, dat congruent is in alle strofen. De grafische weergave levert het beeld op van een ladder, waarvan de sporten de vaste regels van de eerste zanger weergeven (vb. 10a). De sporten kunnen gelijk of ongelijk van ‘dikte’ zijn (vb. 10b).



illustratie
Voorbeeld 10: Ladderpatronen (a, b) en een blokpatroon (c)


Een afgeleide vorm van deze ladder is de geblokte dialoog, die ontstaat wanneer in de even strofen de aanvankelijke rolverdeling wordt omgekeerd. Op die manier is vb. 10c afgeleid van 10b: de ‘zwarte’ zanger begint met strofe 1, de ‘witte’ met strofe 2, enzovoorts.

Van de genoemde patronen is de tralie het oudste, het eenvoudigste en het meest verbreide. De vernuftige ladderdialogen komen aanzienlijk minder frequent voor. Een lied geheel volgens het geblokte patroon is een zeldzaamheid.

Naast deze ‘zuivere’ vormen komen liederen voor waarvan de patronen slechts gedeeltelijk met een van de basispatronen overeenstemmen. Vb. 11a vertoont bijvoorbeeld overwegend een ladderpatroon, maar is aan de rechterzijde, dus in de laatste strofe, geblokt. Het lied van vb. 11b begint ook als ladder maar wordt halverwege onregelmatig; de vijfde strofe is een witte ‘spijl’, dat wil zeggen, deze strofe wordt geheel door de tweede zanger vertolkt. Er zijn ook dialogen waarin de zangers elkaar op volstrekt onregelmatige afstanden afwisse-

[pagina 113]
[p. 113]

len, zoals in een gewoon gesprek. Er is dan weinig of niets van de basispatronen terug te vinden (vb. 11c en d).

Met behulp van deze terminologie en presentatiemethode kunnen we nu ons onderzoek naar dialoogketens beginnen.



illustratie
Voorbeeld 11: Onregelmatige dialoogpatronen



Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken