Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Archives ou correspondance inédite de la maison d'Orange-Nassau (première série). Tome VIII 1581-1584 (1847)

Informatie terzijde

Titelpagina van Archives ou correspondance inédite de la maison d'Orange-Nassau (première série). Tome VIII 1581-1584
Afbeelding van Archives ou correspondance inédite de la maison d'Orange-Nassau (première série). Tome VIII 1581-1584Toon afbeelding van titelpagina van Archives ou correspondance inédite de la maison d'Orange-Nassau (première série). Tome VIII 1581-1584

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (2.51 MB)

XML (1.09 MB)

tekstbestand






Genre

non-fictie

Subgenre

non-fictie/brieven
non-fictie/geschiedenis/Opstand


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Archives ou correspondance inédite de la maison d'Orange-Nassau (première série). Tome VIII 1581-1584

(1847)–G. Groen van Prinsterer–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Lettre MCLX.
Bollius, ministre à Gand à Libertus FraxinusGa naar voetnoot1, ministre à Anvers. Sur la négociation avec le Prince de Parme.

*** Il paroit hors de doute que Bollius est l'auteur de cette Lettre; nou seulement à cause des initiales; mais surtout parcequ'il
[pagina 392]
[p. 392]
Ga naar margenoot+écrit avoir reçu les articles dressés par Dathénus; et que dans la Lettre suivante il est dit que Bollius a pris part à la négociation, ‘tot het oversien van de beworpen articulen.’ Ce Ministre, de 1577 à 1578 Professeur à Leide, mais venu à Gand, à la prière des Réformés de cette ville, qui le nommoient hunnen lieven landsman, étoit ‘een der welmeenenden die het met den Prins van Oranje hielden, waarom hy zig grootlyks stelde tegen de verkiezinge van Hembyze tot Voorschepen:’ Te Water, Hist. der Herv. Kerke te Gent, p. 58. - Lîbertus Fraxinus devint Ministre du St. Évangile à la Haye.
Van Reid écrit: ‘Dathenus hadde Hembyse in allen dinghen neerstigh byghestaen, wesende nochtans onseecker oft hy syn uyterste secreet gheweten hebbe. Altoos heeft hy sich mede in 't parlementeren met den vyandt ghebruycken laten:’ p. 47b. Et selon l'auteur des Ghendtsche Gesch., ‘waren de andere Ministers zeer verstoort op Dathenus, die opentlyk roemde den Peis aan de Stadt te sullen geven:’ II. 359. - Cette Lettre et la suivante prouvent, au contraire, que ses collégues n'avoient rien à lui reprocher; que, malgré ses rapports avec Hembyze, il ne leur étoit nullement suspect, et que sa manière d'agir, quant aux propositions de paix, leur sembloit conforme à son devoir. Il affirme lui-même ‘dat den particulieren vrede hem altyt een grouwel geweest sy, maar dat hy een generalen vrede, met bewarynge der Privilegien en der Religie, den armen vaderlande wel gewenschet heeft’ (Verantwoording van Dathenus by 's Gravezande Gedachtenis der Eerste Synode der Ned. Kerken, p. 164). Hembyze lui contoit journellement ‘dat de Conynck de Religie toelaten soude’ (‘versekerde hem datselve dagelycks, voor gewis, als wel wetende, zoo hy immers zeyde:’ l.l. 167). - En outre il déclare ‘dat D.J. Kimdonsius en hy, ter ordonnancie des gantsen magistraets, en op 't vlytich versoucken des Kerkenraedts, in de versamelynge der twaelf mannen geweest syn, soo lange als men nog in hope gestanden is van een generale pacificatie, maer die hope ganselick cesserende heeft hy hem geabsenteert en heeft noyt, noch in de eerste, noch in de leste handelynge, eenige artyckelen gestelt, maer heeft tegens den particulieren vrede, in namen des Kërkenraedts, menichmael geprotesteert’ (l.l. 164). Il n'y a pas lieu de révoquer ces assertions en doute. Les Articles ‘die Dathenus
[pagina 393]
[p. 393]
Ga naar margenoot+en Kimmedoncius mit anderen hadden helpen bewerpen’ (p. 394) auront donc été le projet d'une paix générale, ou bien la coöpération des ministres se sera bornée à leur participation aux débats. Le Consistoire les justifie expressément: ‘sy hebben dat mit ander vroome en dapper mannen ghemeine, ende is niet geschiet, als of wy desen particulieren peis approbeerden’ (p. 397).
Si, malgré la chûte de Hembyze et les conseils des ministres, on continua de traiter séparément avec l'ennemi, ce fut ‘door slappicheyt van eenige en cloeckheyt der Spaensgezinde:’ v. Met. 212b.

Desen 6 Aprilis 1584.

Weerde beminde medebroeder! My verlanckt te weten hoe 't met U.L. al gaen magh, en in wat staet U.L. affairen syn. Men is hier besigh mit articulen te bewerpen waerop dat men soude moghen commen in eenighe preparatie van paise mit den Prince van Parme en d'afghewekene provinciën, en also te gheraken tot eynde van der oorloghe; insonderheijt regard nemende op de benaude stadt van Yperen, die alsnoch gheen secours scynt te connen verwachten dan door sulcken middel. Daer syn veele saecken die ons in desen handel mishaghen, ons oorsaecke ghevende van te vreesen een swaerder oorloghe en verlies van de religie, dewelcke te voorcommen wy ons debvoir ghedaen hebben en noch verhopen te doene, soveel moghelick is, volghende onse beroupynghe. Onse Magistraten, insonderheyt de Burghmeester Uttenhove, versekert ons dat hy nemmermeer toelaeten en sal dat door syn regieringhe de religie de minste schaede soude lyden, en liever sulx besterven als sodanighe blasme over hem laeten commen. Vir est candidus et optimae conscientiae ac summi judicii. Wy syn gheluckigh dat wy hem hebben, in de plaetse van den afghesetten Jan van Embyse, die cleene gra-

[pagina 394]
[p. 394]

Ga naar margenoot+tie hadde van regieren. Hy sit noch met Jorck en SittonGa naar voetnoot(1) ghevanghen; wat daervan commen sal, sal den tyt leeren. Sommighe beduchten dat hy uitcommen sal, ende ander hebben een ander ghevoelen, hoorende die spreken die tot beleyders van der justitie ghestelt syn. Res nostrae sunt afflictissimae; insonderheyt werden wy ghedoot door onse diffidentiën gegen malcanderen: daer en is noch liefde noch accoort, ja onder die die aldernaest mit malcanderen verbonden syn; teekenen van een toecommende ruïne en ewighe scantvlecke van den Evangelie! Ick en twyfele niet of mynen naem en heeft daer te lyden, ghelyck ick ghenouchsaem verstaen hebbe uit seeker brieven, maer sulx t' onrechte, ghelyck dat blycken sal, daer reden ende gheen passiën ofte calumniën plaetse hebben. Verre van daer dat ick soude goet vynden ende helpen voorderen al hetgheene dat ick sie dat in desen handel ommegaet, ghelyck ick my by dien noyt en hebbe willen vynden; dan gheleden 3 oft 4 daghen bin ick mit diveersche Raetsheeren beroupen gheweest, als: Taymont, Bellechier, procureur-generael, om d'articulen t' oversiene, ghelyck D. Dathenus en Kimmedoncius mit anderen die hadden helpen bewerpen, tot voorderinghe van de religie. Wy, anmerkende dat de regierders des lants sulck een resolutie ghenomen hebben, die voeghelick niet en can belet worden door ons, als die maer woorden en redenen hebben, wat misdaet mag[sch] doch vallen, als kerkendienaers pooghen Godes kerke, door die resolutie die men alsnoch niet en can veranderen, ten besten te beschermen? ten sy datme verstaen wilde datmen partye van der religie den toom

[pagina 395]
[p. 395]

Ga naar margenoot+allesins laeten wilde, ende dat vroome hem daermede niet en moydenGa naar voetnoot1, waerom dattet evenwel niet achterblyven soude. Dan wat my ende Dathenus angaet, hebben voorghenomen die te [ghelueven], die aldermeest ghescandaliseert syn door de teghenwoordigheyt dergheenen die de welvaert van de ghemeente van herten soucken. Ick bidde will mynen naem voorenstaen, volghende de broederlicke liefde, en will my adverteeren van U.L. gheleghentheyt. Will myn moeder, suster, Françoys Faghel, en andere myne vrynden anspreken ende hen groeten, ende seggen dat wy wel te passe syn. Salutabis collegas, nominatim D. Isbrandum, cui volo has [literas communices]. Met haesten als boven.

U.L. dienstw. [J.] B. wat ick vermagh.

 

DateGa naar voetnoot2, den 18 Aprilis 1584.

Na date van desen syn ons groote veranderinghen overcommen, in sulcker voeghen dat wy in groote vreese van bloedstortinghe ghestaen hebben. Eenige quaetwillighe in authoriteyt wesende, hadden een belietGa naar voetnoot3Ga naar voetnoot(1) [ghehetGa naar voetnoot4] van omtrent 50 van de gheresolveerste voor de religie, om die te doen uitsegghen of te confineeren binnen huis, 't welck die persoonen veroorsaeckt heeft requeste te presenteeren an Scheepenen ende recht te begeeren over sulcke quaetwillighe; 't welck niet terstont gheaccordeert weesende,

[pagina 396]
[p. 396]

Ga naar margenoot+heeft Capitain Bonte, ouderlinck van de Fransche kerke, eenen poingnaert ghenomen ende op 't stadthuys eenen Lucas DemaentGa naar voetnoot1 een steke ghegheven in de presentie van den voorschepen. Daerna is myn Heere van Ryhove sondagh laestleden voor de poorte gheweest, in meeninghe van inghelaeten te werden, maer heeft moeten keeren. Nu werden alle die ghevangen, die men acht in beide stucken schuldigh te syne. U broeder absenteert [hem] vor vreese van den banliuGa naar voetnoot2. Ick en weet niet of hy hem [eenwezGa naar voetnoot3] mede ghemoyt heeft.

 

Den cersaemen ende voorsienighen Liberto Fraxino dienaer des Woorts, binnen Antwerpen.

voetnoot1
Nom latinisé pour van den Esch.
margenoot+
1584. Avril.
margenoot+
1584. Avril.
margenoot+
1584. Avril.
voetnoot(1)
Sitton; ‘de Lieutenant Wouter Sethon, Schotsman’ (van Meteren, 212b) arrêté à Dendermonde, par ordre de Ryhove.
margenoot+
1584. Avril.
voetnoot1
moeiden.
voetnoot2
datae.
voetnoot3
beleid (overleg).
voetnoot(1)
beliet. Ce projet des zélateurs de la paix arrêté le 8 ou 9 avril, ayant échoué par la contenance hardie de leurs antagonistes, Ryhove se flatta, mais vainement, de pouvoir surprendre la ville. Cet échec détermina l'arrestation d'une quarantaine d'entre les notables habitants.
voetnoot4
gehad. Peut-être faut-il lire gheset.
margenoot+
1584. Avril.
voetnoot1
Deynaert (d'après les Ghendtsche Gesch. II. 380) lieutenant van den kolonel Boucle.
voetnoot2
baljuw.
voetnoot3
ietwez (ergens).

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken

Over het gehele werk

titels

  • Archives ou correspondance inédite de la maison d'Orange-Nassau (première série)


auteurs

  • over Willem van Oranje


landen

  • over België (Wallonië)

  • over Duitsland

  • over Frankrijk

  • over Spanje


Over dit hoofdstuk/artikel

datums

  • 6 april 1584

  • 18 april 1584