Logo DBNL
Beschrijvinghe van alle de Neder-landen (1979)

Beschrijvinghe van alle de Neder-landen

(1979)–Lodovico Guicciardini–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Beschryvinghe des Graefschaps van Namen.

+ HEt landt ende Graefschap van Namen light tusschen Brabandt, Henegouwe, Luxemborg ende 'tlandt van Luyck, kleyn van begrijp ende enghe van palen: maer een landeken vol van alle lust ende gherief. Het + volck is seer menichvuldich, goedt, getrouw, ende behendich tot alle dinghen: den Edeldom lustich in den krijchshandel ende in alle edele ende vrome daden: de locht seer goedt, ghetempert ende gesont: door't landt loopen veel watervloeden ende beken, ende onder dese + de vernaemde Mase ende de Sambre, soo bekent ende vermaert, de welcke niet alleen seer gerieffelijck en zijn om allerley goeden in ende uyt te voeren van't een landt in het ander met groote versekeringhe, maer gheven oock seer veelderley goede visschen, besonderlijck hen houdende in sandt, in levende steenen ende + bequame gronden. Hier zijn veel bosschen, het grootste is Marlaigne, vol van allerley wildt ghedierte ende roofghevoghelte om te vliegen ende te jagen. Het landt in de leechde is seer vruchtbaer van graen ende alle ander + saet: op de berghen, die hier veel zijn, zijn veel profytelijcke houtwassen, ende seer klare fonteynen, over al lustichlijck springhende: veel + Mynen van yser, ende sommighe van loot: oock rootsen ende kuylen vol van allerley schoone ende herde steenen om te metsen, ende + roode met wit ghemengt, gemeynlijck Jaspe gheheeten, ende andere tusschen graeuw ende blaeuw met seer schoon wit ghemengt, ende veel andere steenen dienende tot metsen ende kalck te maecken. Ende onlancks gheleden + heeft men begonst hier te vinden steenkolen, daer wy in Henegouwe af gesproken hebben, ende die wy hopen breeder te beschryven in't landt van Luyck. Hier wordt oock veel Salpeters ghemaeckt seer goet, ende andere dierghelijcke dinghen ter oorloghen dienende, soo dat het volck van desen lande met dese dinghen hem wel geneert ende rijck wordt, ende + treckt hem af van ledicheydt, vyandinne van de deucht: besonderlijck in de yser kuylen ende mynen die zy hier ende daer vinden in de aderen van't gheberghte ende in den grondt der aerden, 'twelck een wonderlijck ding omsien is, aenghesien het selfde sonder een goet oordeel ende langhe versochtheydt, niet ten profijt en komt. Want het en is niet ghenoech de plaetse te openen, wesende overvloedich in myne: maer men moet oock ondersoecken en bemercken met groote sorghe ende neersticheyt, oft die are tot profijt oft schade streckt, het welck men bekent door de ghelegentheyt der plaetsen, vruchtbaerheydt des aertrijcks, ende overvloedicheyt der stoffe ofte materie, wesende drooghe oft vochtich. Want den arbeyt ende de onkosten groot zijn, soo dat, by indien de Mijnmeester niet wel ervaren en is in sulcks, oft niet neerstich of goedt in oordeel, om dese t'onderscheyden, haest die een rijck man souden beroyt maecken, ende al die met hem handelen. Maer hebbende in dit quartier soodanighe groote bequaemheydt van wateren ende hout, om het yser te suyveren, te weecken, te smilten, ende met raffineren te maecken als stael, ende te voeren van d'een plaetse tot d'andere, al dit (seg ick) maeckt het voornemen, ende de onkosten licht: in der voeghen dat men altijdt al soeckende vindt, ende men houdt nemmermeer op van arbeyden, slaen, gieten, smeden, ende raffineren in soo vele forneysen, onder soo veel vlammen, geynsteren ende roock, dat het eygentlijck schijnt + datmen daer zy in de winckelen ende geynsterende smissen van Vulcanus. Ende voorwaer de bosschen, berghen, de wilde rootsen, maer vol mynen ende overvloeyende in kuylen van marber ende andere steenen, boven dat zy het landt stercker maecken, brenghen het selve vele meer profijts ende inkomens aen, als souden connen doen de alderbest ghebouwde + ende vruchtbaerste velden die men soude moghen vinden oft ghedencken. Ende in der waerheyt die van Namen zijn scherpsinnich, ende subtijl, ende en sparen niet, om dese mynen overvloedichlijck te ontdecken; ende gemerckt het landt overvloedt daer van heeft het en sal nemmermeer zijn dat zyder niet meer en sullen ontdecken: ghemerckt dat boven de ghewoonelijcke sorghe ende neersticheydt, die een yeder bekent zijn, ende boven al in de wateren te proeven, die haren oorspronck + rontom de mynen hebben, ende te sien ende ghevoelen wat smaeck die hebben, daer zijn altijt edele gheesten, de welcke eenighen onghewoonelijcken middel vinden om profijt ende nieuwe winninghe te doen, gelijck Justinus verhaelt + in Galicien geschiedt te zijn, dat de Arbeyders de aerde met den ploech breeckende, klompen van fijn goudt vonden ende morselden: ende ghelijck Diodorus ende Possidonius segghen, dat door het branden der boomen ende het vyer ghesteecken inde bosschen, men nieuwe spruyten, ende ratelen van goudt ende silver sagh: ende hier van schrijft wel in het langhe Georgius Agricola een seer gheleerdt man; maer voor hem, dien grooten

Poete, ende uytnemenden Philosophe Lucretius handelt hier van wel ten propooste, ende in het bysonder, met dese zyne veersen.

+ Quod superest, aes atque aurum, ferrumque repertum est,
Et simul argenti pondus, plumbique potestas;
Ignis ubi ingentis silvas ardore cremarat
Montibus in magnis, seu coeli fulmine misso;
Sive quod inter se bellum silvestre gerentes,
Hostibus intulerant ignem formidinis ergô;
Sive quod inducti terrae bonitate, volebant
Pandere agros pinguis, & pascua reddere rura;
Sive feras interficere, & ditescere praeda.

Men telt teghenwoordichlijck in't Graefschap + van Namen vier besloten steden, te weten de hooftstadt Namen, Bovines, Charlemont ende Valencourt: ende daer en boven hondert tweeentachtentich dorpen; ende veel schoone ende rijcke Abdyen. De Staten van dit landt zijn gestelt in Prelaten oft Gheestelijckheydt, in Edeldom, ende in de Overheyt der steden. Aldus het alghemeyne aengeroert hebbende, laet ons nu (na onse ghewoonte) komen om te beschryven de plaetsen elck besonder.


Vorige Volgende