Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Kanalje en Opstandige liedjes (1977)

Informatie terzijde

Titelpagina van Kanalje en Opstandige liedjes
Afbeelding van Kanalje en Opstandige liedjesToon afbeelding van titelpagina van Kanalje en Opstandige liedjes

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (2.52 MB)

Scans (71.98 MB)

ebook (4.61 MB)

XML (0.18 MB)

tekstbestand






Editeurs

Kees Joosse

Jaap Meijer



Genre

proza
poëzie

Subgenre

verhalen
gedichten / dichtbundel
tijdschrift / jaarboek


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Kanalje en Opstandige liedjes

(1977)–Jacob Israël de Haan, [tijdschrift] Engelbewaarder, De–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 41]
[p. 41]

‘Ziekenbezoek.’

Nu al twee jaren lei vrouw Visser op d'r plaatsje in 't gasthuis, lei ze langzaampjes dood te gaan, met 't zelfde uitzicht aldurende op den tuin in de toppen van de boomen, en verder ver, op de daken van de huizen.

Ze wist zelf ook wel dat ze dood ging, maar dat deerde haar niet. Ze was 'n oud vrouwtje, dat 'r heele leven door lang gewerkt had, en als ze nou nog lang leven bleef, wat zou d'r dan voor d'r komen van ander werk?

Nee, ze was niet bang om dood te gaan, als ze nog wat leven bleef, nou ja, dan was dat ook goed. Pijn had ze niet, ze werd alleen maar elken dag zwakker, elke dag, en zoo zou ze dan uitleven, langzaampjes uit. Ze merkte haast niet, dat ze afzwakte, zoo langzaam ging 't alleen; als ze terug keek, ver in de gasthuistijd, dan merkte ze dat. Ze kon niet meer alleen rechtop komen in 't bed. Bij alles moest de zuster d'r helpen.

Nog vijf andere vrouwen lagen op de zaal, alle bedden waren vol, maar 't was d'r toch niks gezellig meer. Betje, die zoolang in 't bed naast 'r had gelegen was gestorven, en Griet, die d'r nou lag, was altijd even saggerijnig van de pijn... nou, en die doove Ant, die kon je heelemaal cadeau krijgen, daar was heelemaal niks mee te beginnen. Altijd mopperen, en hommeles maken, met de beste zusters toe.

Zij, Jans was tevreden. Zoo goed al je 't hier had, kon je 't thuis niet hebben, ja as je duizende guldes te kommandeeren had... d'r ging natuurlijk niks boven d'r gezondheid, maar as je ziek was, nou dan moest je in 't gasthuis wezen.

 

Familie had oue Jans maar heel weinig en heelemaal geen bezoekfamilie. Ze had 'n zuster, die in Haarlem op 'n hoffie woonde, maar die kon niet goed voort, en dan nog 'n oue nicht in de Vrolikstraat, die had wel deris kenne komme, maar daar was ze kwaaie vrinde mee, dus die kwam ook niet. Nou, en dan nog heele verre familie, waar ze toch vroeger ook nooit de kennis mee had angehouden.

In 't eerst was d'r nog wel een van de buren gekomen, maar die was verhuisd en die vond 't op de duur toch ook te ver, en zoo hadden ze d'r maar alleen gelaten. Maar daar was ze al gauw overheen geraakt. Ze dacht niet zoo heel sterk meer, langzaam uitlevende en wegstervende in haar moeie zwakheid.

 

'n Zoon had Jans ook... ja, daar verlangde ze wel naar... ja, als die d'ris komen kon, maar die kon niet komen, want die zat voor vijf jaar. In Haarlem voor diefstal met braak. De eerste tijd toen ze nog voort kon, was ze trouw naar 'm toegegaan, de eerste en derde Dinsdag van de maand, maar toen ze ziek werd kon ze niet meer, en nou uit 't gasthuis heelemaal niet... en hij bij haar kommen. Nou, of ze je daar maar zoo ineenen loslieten voor 'n bezoekie an je zieke moeder, ze hadden je noo-

[pagina 42]
[p. 42]

dig om je te meste in 'n hokkie appart... nee hij moest z'n twee jaar nog afzitten, en dan was zij natuurlijk al lang dood en begraven d'rbij.

Daar tobde ze wel vaak over... en ze praatte d'r over met zuster Lize alleen... niet met de anderen, je kan 't toch maar zoo niet aan iedereen vertellen, maar aan zuster Lize wel, die was altijd zoo lief en zoo goed, die keek d'r haar niet schuin op an... en 't was toch ook wel d'ris prettig om 'n anspraak te hebben, als je zoo godgansche dagen maar alleen lei.

Ze was laat getrouwd, over de veertig was ze al en dat eeuwig dienen begon d'r te vervelen. Niet dat ze nou speciaal over d'r laatste dienst klagen wou, m'neer was dood en mevrouw ook; as ze klaagde, moest ze liegen; maar ze wou eindelijk ook wel d'ris in d'r eigen doen kommen, ja, as ze alles vooraf geweten had... maar as je alles vooraf wist, dan kwam je met 'n vierduite de wereld door... affijn, ze had 't dan maar gedaan. M'neer had 't 'r afgeraden, wat je hebt dat weet je, maar wat je krijgt, dat weet je niet... en 'n man, die haast tien jaar jonger was dan zij... en zoo'n heele goeie naam had-ie ook niet, m'neer had er's naar gevraagd en dat was lang niet allemaal koek en ei geweest... maar in 't eind moest Jans zelf met 'm trouwen, en hij niet, en ze was oud genoeg om 't zelf te weten, als ze nou ook maar wijs genoeg was...

 

En Jans wist 't zelf. Ze trouwde. Ze had lang genoeg gediend en lang genoeg gespaard om 'n knap boeltje te kunnen koopen en nog 'n duitje over te houden ook. Maar 't liep mis. Toen de centen op waren, liet Kees d'r zitten, schreef d'r 'n briefie, dat-ie 't ook wel gemerkt had, jong en oud, dat paste niet met mekaar, en dat-ie naar de Transvaal ging.

Jans alleen bleef in d'r huisje, en daar werd haar jongen geboren. En die had ze lief, die alleen, daar sloofde ze zich voor af, dat-ie knap gekleed kon gaan, dat-ie niet naar stadsarmenschool hoefde. Lastig was ze niet, ze ging naar d'r werkhuizen en had nog wasschen in huis, van kijven hield ze niet, ze liet liever nog eris wat over d'r kant gaan. Maar niet als d'r iemand an d'r jongen kwam, dan werd ze tierend, 'n schreeuwwijf, 'n helleveeg...

En 't was me 'n ventje, die jongen van haar. Schobberig en scharminkelig, 'n zweetkop met glad rood haar en mank... 'n rakkerende rabbauw...

Gauw genoeg was rooie Willem berucht... in de buurt, bij de politie, op school. Elk oogenblik was d'r wat, dàn moest ze schadevergoeding geven hierom, dàn boete betalen daarvoor, dan dit weer afkoopen, dàn dat.

En ze klaagde kijvend, nijdig over de meesters, over de bovenmeester, over de politie, die altijd haar jongen moest hebben. As hij d'r langs liep en anderen deeën wat, dan was hij d'r bij. En of-ie al zei, dat-ie niks gedaan had, dat holp oók niet, ze ware veel te blij, dat ze d'r iemand voor hadde. Nog al gemakkelijk, hèm konne ze naturelijk dadelijk an z'n been en an z'n hare, en hij kon 'm niet smere, zooas de andere jonges... 't

[pagina 43]
[p. 43]

was 'n ongelukkig kind en 'n heele zorg voor 'n weduwe, die zelf ook al niet zoo jong meer was, en niks van de stad, niet zooveel. Maar 'n slechte aard zat 'r niet in, daar wou ze 'n eed op doen. En dàt bleef ze volhouden, ook toen-ie haar 't geld uit de portemonnaie stal, toen-ie van school gejaagd werd, toen-ie naar 't verbeterhuis ging en telkens erger stal, altijd brutaler.

Ze hadden 'm bepraat... maar slecht was-ie niet.

En nu, nu zat-ie. In geen twee jaar had ze n'm gezien, en 't duurde nou nog twee jaar, eer dat-ie d'r uit kwam... 'n knap mensch, die dat uithield, misschien hield ze 't geen twee maanden uit... en toch wou ze 'm nog zoo graag d'ris zien... dat was nou d'r laatste verlangen nog... als zij 'm nou smeekte z'n leven te beteren, hier met de dood vlak bij d'r, dan zou-d-ie 't wel laten, zou-d-ie z'n leven wel beteren, want 'n slechte aard zat 'r niet in, as alle mensche nog maar zoo ware... en daar tobde ze maar over, dat ze dàt niet doen kon, want of je al schreef, dat gaf toch niks, nee, z'n moeder moest 't 'm zeggen... En tobbend praatte ze d'rover met zuster Lize... en of d'r dan niks, niks an te doen was, en of ze dan nou zóo maar sterven moest en d'r kind in de slechtheid laten...

 

Zuster Lize vertelde 't haar voorzichtig bij stukjes en stukjes tegelijk, dat 't mocht, dat 't toegestaan was, dat 't wel veel moeite had gekost, maar dat 't nu toch was toegestaan, en dat Willem Zaterdag kwam en dat hij 'n heel uur bij d'r mocht blijven.

God, wat maakte d'r dat blij, dat kon ze haast niet gelooven, nee maar, dat ze dàt voor d'r deeën, d'r waren toch altijd nog wel menschen in de wereld, die wat voor 'n arm mensch over hadden... nee maar, daar knapte ze nou heelemaal van op, en als ze nou zelf oók beter werd... jé, dan zoue de heere daar nog gloove, dat ze d'rlui voor de gek gehouë had... jé, wat was ze blij... wat was ze blij... die twee jaar, nou ja, die most-ie afzitte, maar dan zou-d-ie daarna ook nooit geen slechtigheid meer doen, dat zou ze n'm wel bidde en bezwere.

Op de zaal wisten ze 't ook en ze vonden 't een prettige afwisseling in de eentoonige rek van de lange dagen, dat 'r nou d'ris 'n extraatje gebeurde, hoewel 't toch ook wel weer griezelig was, zoo'n boef op de zaal.

 

Zaterdag was 't, triestige morgen van regen, dat de boomen dropen in den tuin en dat 't toch eigenlijk heel niet goed licht werd.

Ze lagen in spanning, allemaal... Jans 't meest. Die had de heele nacht niet geslapen, bevend lei ze in d'r bed... ze zag d'r zoo slecht uit, dat zuster Lize dacht, dat ze wel zoo sterven kon.

Die stond nu naast haar.

‘Kalm zijn, hoor - kalm.’

‘Ja, zuster... komt-ie nog niet?’

[pagina 44]
[p. 44]

‘Nee... maar ik zal voor 't raam gaan staan en je dadelijk zeggen als ik wat zie.’

Over 't verlaten binnenplein keek ze uit, waar alles stil was, en maar zoo even af en toe iemand over heen liep, vlug, bang voor den ruwen regen.

‘Jans... ik geloof, dat ik wat zie... kalm zijn hoor... hij is 't geloof ik’...

God, ze brachten 'm waarachtig met de celwagen, gelukkig, dat Jans dat niet zag... 't mankeerde d'r nog maar aan, dat-ie z'n gevangeniskleeren oók aan had... nee gelukkig niet... dàt hadden ze niet gedaan. Ze stond weer bij Jans... kalmeerde haar.

 

Daar had je n'm... met den directeur... de boef... verlegen nu... de vrouwtjes keken... zuster Lize had zich omgekeerd... nu hadden ze elkaar.

‘O, jongen, ben je daar... o kind’ snikte zij, met 'n laatste passie in d'r weglevende lijf... ze streelde hem, zoende hem... en dan praatten ze zachtjes weer... en de boef huilde...

Voor 't raam stond zuster Lize, keek uit over 't leege pleintje, waar de celwagen stond, glimmend bedropen van den regen...

 

'n Uur mochten ze met mekaar blijven... langer niet... de tijd was om... de directeur, ernstig, wenkte zuster Lize. Hij kende haar kalmte en haar tact.

Rustig ging ze naar 't bed, lei d'r hand op de schouder van den boef...

‘Kom Visser, het is tijd... en 't vermoeit uw moeder ook zoo.’

‘Ja zuster... ik ga mee.’

Even hadden ze mekaar dan nog in 'n hevige omhelzing van hun laatste samenzijn... het was voor 't laatst... voor 't laatst...

Toen, huilend, met z'n hoofd voorover, ging hij met de zuster mee naar beneden, die 'm bracht heelemaal tot den hondschen wagen toe... die ze nazag, toen-ie opreed...

 

Dan ging ze naar boven, naar oue Jans... die huilde niet meer... lag trillend in haar bed... Het was uit... uit... uit.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken