Het eiland der Sirenen

[p. 61]

Boeken en koffers

Het enige bezwaar dat ik tegen autorijden heb, is dat je er wat lastig bij lezen kunt. Ik ken een man die mij verzekert dat hij achter het stuur altijd zijn ochtendblad leest, en omdat hij een uitgever is durf ik niet aan te nemen dat hij liegt, maar ik heb nog niet de moed op kunnen brengen hem op zijn waarheidsliefde te controleren. Behalve dan achter het stuur behoren reizen en lezen bij elkaar. Er zijn boeken die je de ideale reisgenoten kunt noemen en het uitkiezen daarvan is al een van de grootste vreugden vooraf, en moet met zorg geschieden. Welke die ideale boeken zijn weet ik niet, want van het mijne zou U de rillingen krijgen, en U zou met dat van Uw buurman nog niet dood gezien willen worden. Het boek en het lezen namelijk zijn en blijven tot mijn voortdurende blijdschap, individuele genoegens. Niemand heeft nog ooit het Concertgebouw afgehuurd om er community reading te bedrijven. Het denkbeeld sta ik hier gratis af, er zit geen cent in!

Neemt mijn maat dan ook, als hij onderweg een gezellig Frans boekje wil lezen De Pest mee van Camus, dan drink ik liever veel Beaujolais bij de lectuur van Clochemerle. Maar als ik het toch niet laten kan algemene richtlijnen te geven - in ieder van ons steekt wel een klein paedagoog-

[p. 62]

je - voor dat boek in die koffer, dan iets vriendelijks wat ik U bidden mag! Een Amerikaans tijdschrift placht aan grootheden van het kaliber van Eisenhower te vragen wat ze in hun vacantie zo al wilden lezen. Nooit zag ik iets minder in zo'n lijstje dan de Geschiedenis van de Amerikaanse Revolutie in zeventien delen, verhandelingen over het dogma bij de Azteken, of iets degelijks van Einstein. Nooit eens iets dartels met jurkjes of iets flinks met stottergeweren en csaren der misdaad.

Een van de schokkendste dingen van mijn - toen nog - jonge leven was de aanblik van een vriend, die ik met zijn meisje in een uiterste duinpan zag verdwijnen met Gorter's Mei onder de arm. Dat kan nooit goed gaan en moet wel eindigen met Spinoza in het echtelijk bed.

Dus niet met Kierkegaard de hei op of met Swedenborg in de badstoel. Tenminste niet in het algemeen, behalve dan voor echte Eisenhowers. En verder kan je het eigenlijk ook nooit weten. Een boek is nooit zo bizar of er is nog wel iemand die het mooi vindt, in het ergste geval desnoods alleen de schrijver. Naar men mij verzekerd heeft moet het vervelendste boek ter wereld Der Messias zijn, van Klopstock. En toch heb ik eens van iemand gehoord, die het tweemaal gelezen had. Iedere dag een bladzij, en wààr kunt U best raden. Maar waarom?

Ik moet tenslotte toch tegen het onvermijdelijke verwijt protesteren dat al die lezende men-

[p. 63]

sen zo ongezellig zouden zijn. Dat is een goedkoop verwijt tegenover iemand als ik die propaganda maakt voor het kostbaarste wat er langzamerhand in de wereld is, zo kostbaar dat het bijna niet meer te betalen is. Ik bedoel nu werkelijk niet het boek, want voor een paar zilverlingen is het beste ter wereld te koop, maar ik bedoel... de stilte. We weten niet eens meer wat dat eigenlijk is. Tien minuten volstrekte stilte bestaan nergens in Nederland. Overal trapt wel iemand de knetterhel van zijn motor los, altijd gilt er wel ergens een trein door de nacht, en... nee, ik wil nu beslist niet over de radio spreken.

En daarom, doe wat boeken in die koffer. Ze zijn de vredige eilandjes der stilte.