Monnikje Lederzak en andere driestheden

[p. 73]

The Farter of Sparta

In het aantrekkelijke boek met herinneringen, dat Nancy Cunard aan Norman Douglas wijdde onder de titel Grand Old Man geeft ze ook een geschiedenis van zijn boeken. Een ervan, zegt ze daar, Some Limericks, verschaft Douglas' bibliograaf, Gecil Woolf, chronische hoofdpijn. De bibliografie ervan, verzuchtte hij eens, zit in de war als de inhoud van een oud naaimandje. Honderdvijftig exemplaren ervan verschenen ‘privately printed’ en alleen voor intekenaren in 1928 in Florence, ze gingen ‘like wildfire’ tegen prijzen van vijf tot tien guineas en de ‘pirated editions’ lieten niet lang op zich wachten. Vijf, zes? in Frankrijk? in Amerika? ook Gecil Woolf weet het niet zeker. De uitgaaf, die ik onlangs in handen had was een editie uit het deftige Boston: Some Limericks Collected for the Use of Students & Ensplendour'd with Introduction, Geographical Index, and with Notes Explanatory and Critical by Norman Douglas (Nicholson & Whitney, Boston, 1942). Er is ook een opdracht: ‘To the Unknown Poet’ en in zijn kostelijke voorwoord steekt Douglas er de draak mee, dat hij nooit eerder van een boek gehoord heeft, waarvan de medewerkers met zoveel zorg anoniem wensten te blijven. ‘Men kan,’ zo schreef hij, ‘schelden dat de stukjes “coarse, obscene and so forth” zijn en dat zijn ze ook. En wie mocht lijden aan die zanderige vorm van degeneratie, die ontzet raakt over grofheid, doet er beter aan dit boek maar dadelijk dicht te doen en het mij terug te sturen in de hoop, dat ik gek genoeg zal zijn om hem zijn geld terug te geven.’ Die kans lijkt mij uiterst gering... ‘Limericks are as English as roast beef’ is zijn opvatting en hij heeft met het plan rondgelopen zijn boekje op te dragen aan koningin Victoria -niet omdat hij deze vorstin wilde krenken (o nee...!) maar omdat haar zo keurige regime samenviel met de ‘golden period’ van de limerick, ja Douglas ziet die als een der grondslagen van het Britse Imperium.

‘Ik was tien’, zo gaat hij voort, ‘toen ik kennis maakte met deze sectie der letteren “and it has done me all the good in the world”’; daarna geeft hij de eerste limerick, die hij op die leeftijd leerde en zijn leven lang onthouden heeft en die ik u op mijn

[p. 74]

beurt helaas onthouden moet. In totaal bevat het boekje 68 limericks, waarvan de lectuur nog wordt opgevrolijkt door de gewoonlijk nonsensicale ‘geleerde’ voetnoten van Douglas. Ik zal één voorbeeld geven, al valt dat wat winderig uit:

‘There was a young royal marine
Who tried to fart “God save the queen”
When he reached the soprano
Out came the guano
And his breeches weren't fit to be seen.’

‘Het talent van deze jonge zeerob’, aldus de noot van Douglas, ‘is hoewel zeldzaam, niet uniek. Bezoekers van de Parijse tentoonstelling van 1889, die lage kroegen frequenteerden, zullen zich een artiest herinneren, die “l'homme pétard” genoemd werd en die wondervolle effecten wist te bereiken “on the same organ”. Verder bestond er een muziekinstrument, dat de “pétophone” heette en waarvan ik vele jaren geleden een exemplaar in Napels gekocht heb. Men draagt het in de broekzak en wanneer men er op drukt, bootst het die typische vox humana zo fraai na dat, na een ogenblik van algemene consternatie, het een groot succes wordt bij dinnerparties, diplomatieke bijeenkomsten, koninklijke ontvangsten enz.’ Hij kon het weten, want Norman Douglas is als diplomaat begonnen.

De prestaties van deze zeebonk zijn evenwel niets vergeleken bij het vers ‘The Farter of Sparta’ - niet een limerick ditmaal, maar een complete ballade. Klassiek als hij van huis al was, legde hij zich meer toe op het uitvoeren van Beethoven's Moonlight Sonata, Bach's b-Minor Mass, La Traviata in counterpoint en ‘the complete oboe part of a Haydn Octet in b-Major’. Het bewogen geheel, eindigend met zijn desastreuze dood als martelaar voor zijn kunst is te vinden (maar u moet goed zoeken!) in The Limerick, uitgegeven in Parijs bij het mij onbekende huis ‘Les hautes Etudes’ in 1953. Geen kinderachtigheden als de 68 limericks van Norman Douglas, maar ineens vlotweg 1700 stuks, met noten,

[p. 75]

varianten en index. De noten dit keer, hoewel ook herhaaldelijk ‘flippant’, getuigend van een ongelooflijke belezenheid niet alleen inzake erotica, maar ook medicijnen, psychologie, psychiatrie, seksuologie en onvindbare werken als de veeldelige Anthropophyteia. In de bibliografie komt de bundel van Norman Douglas zesmaal voor, maar onder de titel From Bed to Verse is er ook een boekje te vinden: ‘collected with diligence and industry by divers idle hands for the amusement and delectation of some members of the Army of Occupation in Germany, and their friends’ (Wiesbaden. Very privately printed, 1945), die de gehele bundel van Norman Douglas blijkt te bevatten, zonder de noten, maar uitgebreid met veertien nieuwe proeven van dichtkunst.

Met gerechtvaardigde trots begint de (anonieme) Editor van The Limerick zijn boek van meer dan vijfhonderd bladzijden met de opmerking: ‘This is the largest collection of limericks ever published, erotic or otherwise.’ Het is een leerzaam geheel, vooral zo goed voor onze aardrijkskundige kennis, want, zoals Douglas al opmerkte, ‘we all know about the young ladies of Birmingham and what they did to a Bishop while he was confirming 'em’, maar hoe zit dat met die ‘young girl from Vistula’, de ‘old lady of Summit’, de ‘platinum blonde from Warsaw’ de ‘horrible whore of Lahore’? Zwijgen we dan over het vreemde gedrag van die ‘old phoney named Kinsey’ of over die ‘plumber whose name was Ten Brink’. Ik vond tot mijn verbazing een geheel feilloos gespelde ‘Er was eens een juffrouw in Groningen / Die had gruwelijk het land aan verschoningen...’ Leerzaam is het ook voor onze uitspraak van het Engels, want we kunnen hier opsteken, dat in de Engelse tongval de ‘versatile lady of Zaandam’ rijmde op ‘random’ en ‘tandem’. Het genre zelf wordt in al zijn moeilijkheden omschreven in:

The limerick form is complex
Its contents run chiefly to sex
It burgeons with virgeons
And masculine urgeons,

[p. 76]

 

And swarms with erotic effex.

Een leerzaam geheel, ik herhaal het, dat ook levenslessen bevat als de limerick waarmee ik afscheid neem:

There was a young lady named Sue
Who preferred a stiff drink to a screw.
But one leads to the other,
And now she's a mother-
Let this be a lesson to you.