Piksjitten op Snyp

[p. 35]

Haadstik 11
Soms is it skoalplein sjippeglêd

Dy bylden skeaten De Lytsk troch de holle doe't it spultsje yn de sânbak om de kûle hinne in hingjende kikkert sjen liet. In kikkert mei in reiden pylk yn de kont. It wie foar it earst dat er soks seach.

Se sieten noch allegearre om de kûle. Yn in rûntsje. En noch hyltiten sei gjin ien in wurd. De Lytsk moast tinke oan de yndianeferhalen oer Winnetou en Tecumseh. Dy wiene heel spannend. Dêre sieten de lju ek faak yn in rûntsje. Dan smookten se in piip, en dan praten se ek net safolle. Elkenien die in haal oan de piip. Yn syn gedachten seach er dan de smook omheech kringeljen. Dit wie oars. Dit hie mei de frede fan de yndianen neat te krijen. De Lytsk wifele.

Hy fûn it ferskriklik, en eins woe er fuortdrave. Mar hy wie ek nijsgjirrich nei wat se noch mear fan doel wiene. Hy fielde eangst, en skrik. Mar hy bleau dochs stean. It like wol oft syn skonken fêsdime wiene oan de tegels op it plein.

Doe't er wer nei de boarters om de kûle seach merkbiet er dat alle gesichten read útsloegen yntusken. Elk hie it each op De Loet. De Lytsk rydboske en fielde de kjeld fan de liven fan syn eigen dreamkikkerts. It stuts yn syn boarst as hie in kikkert dêre syn poaten om hinne slein. It swit bruts him út. Hy doarde hast net te sjen.

De Loet draaide de kikkert in slach en naam in poat yn elk fan syn hannen. It pypke reid stie as in dolk yn de kont fan de kikkert. Stadich en foarsichtich helle De Loet it beest nei him ta. Hy stuts it reidpypke tusken syn lippen. Hy sykhelle, en doe blies er yn it pypke, want it liif fan de kikkert waard wat rûner en wat foller. De Lytsk hearde it hease kriten fan de kikkert. Heel heech, en heel lang. De bek fan de kikkert hong heal iepen. De Loet lake yn himsels. De oaren seagen earnstich en mei spanning nei de kikkert. Se liken wol betovere. Gjin ien ferweegde in earm of in skonk. Se wachten op it ferfolch. De Lytsk slokte trije kear, en fage mei syn hân oer syn foarholle. De gjalp fan de kikkert wie yn syn holle sketten. Hy hearde him noch altiten trochjanken.

De Loet luts stadich syn lippen wat werom, liet ien poat fan de kikkert falle, en helle in knikkertsje kauwgom út syn broeksbûse. Hy draaide der wat mei om, en doe nifele er it op de útein fan it pypke reid.

[p. 36]

Dêrnei helle er de twa poaten fan de kikkert wer byelkoar. Hy joech de kikkert oan syn buorfrou. Syn hannen lei er op syn knibbels. Ek hy sei neat. Hy seach út syn eachhoeken nei de kikkert.

De buorfrou fan De Loet stie yn berie. Se moast twa dingen tagelyk dwaan. It stikje kauwgom derôf helje, en dan op itselde stuit blaze. Oars soe de kikkert wer leechrinne, en dat woene se fansels net. Miskien wie 't foar har wol de earste kear. De kikkerts yn de kûle sieten deastil nei elkoar te sjen. Miskien wiene se wol bang, en fielden se wat der letter mei har barre koe. Se besochten ek net mear út de kûle te springen. Deabenaud krûpten se yn elkoars poaten, yn de kjeld fan har eigen liven. De eagen stiene skean omheech, en hâlden de blazers yn 'e rekken. Gjin kikkert doarde nei har hingjende maat te sjen. Nei de lûde gjalp fan har freon, doe't it pypke reid yn de kont boarre waard, leine se as ferlamme tsjinelkoar oan. As de sinne op har foel glinsteren se in bytsje en ljochten de liven op yn ûnderskate kleuren. Fan in inkeldenien seach De Lytsk de ljochtgele ûnderkant fan it liif. It paste wol wat by it sân dêrom hinne. Se liken meielkoar in pôltsje gers dat yn it sân stutsen wie en al oan it ôfstjerren. De eagen kamen as bûterblommen omheech.

Nei in setsje luts de buorfrou fan De Loet de kikkert tichter nei har ta. Even knypte se de eagen ticht. Doe stuts se it blaaspypke yn har mûle. Mei twa fingers helle se yn de mûle it stikje kauwgom fan de iepening. Se stuts de lippen nei foaren as woe se de kikkert in tútsje jaan. It like wol oft de kikkert leechrûn, in pear tellen mar, want doe bolle it liif al wer nei de sydkanten. It mishannele beest jankte noch fûler en lûder as de earste kear. It liif sette no nei alle kanten út. De eagen skeaten ek mear nei bûten. Mei syn foarpoaten besocht de kikkert op 'e nij fêste grûn te krijen, mar dat mislearre fansels foar de safolste kear. De poaten foelen werom nei ûnderen. Ek dy poaten liken no breder. De bek fan de kikkert foel heal iepen, it slym dripte der út. De kikkert waard rûner en rûner. De sinnestrielen joegen no noch better oan hoe't de ieren en de termen yn syn liif omtoarken. De Lytsk rydboske foar de safolste kear. Hy makke mei syn tonge de lippen wiet. Syn dreamkikkerts wrimelen as wjirmen trochinoar. It waard ien bosk kikkertwjirms.

De faam luts de blaaspiip foarsichtich út har mûle, knypte it pypke reid mei tom' en wiisfinger ticht en drukte de kauwgom wer op it boppe-

[p. 37]

ein. De kikkert wie no nei de twadde behanneling in stik rûner wurden. Hy skommele ek wat mear hin en wer. Miskien wie er al dea.

De spanning yn de boartersgroep waard grutter, de sinne makke har gesichten noch reader as in setsje dêrfoar. De Jent boarte wer mei syn kul. De Fronk struts oer har liif, en ek de oaren koene amper stilsitte. De Runs hie de hannen stiif tusken de skonken. Se wie sa wyt as sûpe. De iennige. De Jent seach har strak en stiif oan mei de kul yn syn hân. Mar De Runs reagearre net op De Jent. Se seach oars neat as de kikkert. Mei grutte eagen en de mûle op in kier hâlde se him yn it each. Se siet wat ynelkoar, as wie se bang. De lange triedden út de bek fan de kikkert glinsteren yn de sinne. Se waaiden hin en wer. It hie wol wat fan De Jar as dy oan it skommeljen wie yn syn kettingstoel en de slimen as spinreach om him hinne waaiden.

De Lytsk moast ek tinke oan De Jent dy't har ris in kear sjen litten hie achter in ierappelbult fan De Let by de A-peallen dat syn kul sjitte koe. Lykas in fleske prikkeltsjebier as dat goed skodde waard. Mei't de dop der ôf lutsen waard fleach de limonade einen omheech.

Nei't De Jent syn kul opskodde hie, en de dop derôf lutsen, hie er in heel ein sketten. Fierder as it prikkeltsjebier. It like krekt oft De Jent in kattepûl yn syn broek hie. Nei syn sjo hongen der krekt as by de kikkert ek fan sokke triedden oan syn kul. It gesicht fan De Jent stie doe read en opsetten. Datselde seach De Lytsk no by de boarters om de kûle. As wiene se allegearre dwaande mei fleskes prikkeltsjebier. De Lytsk doarde doe net fuort te draven. De Jent wie ommers by steat en meitsje him boargemaster sa't er ek al ris mei De Ants dien hie. Ek no bleau De Lytsk ferstive stean.

De kikkert jankte oan ien tried wei. It lûd klonk heaser en heaser. Tagelyk waard er grutter en grutter. Elkenien moast der om bar wat lucht ynblaze; elkenien soe mandelich wêze oan de aksje. Dêr hie De Jent in hantsje fan. As der wat bard wie dat eins net troch de mesken koe wist De Jent it altiten wol sa te draaien dat oaren it dien hiene. Hy bleau bûten skot, of hy wie mar in ûnbetsjuttend diel fan de groep.

Op it lêst kaam de kikkert wer werom by De Loet. Dy fielde mei twa fingers oan it liif fan de oppompte kikkert, sa't hele lytse bern oer in ballon aaiden, sa't de fytsmakker oer in plakte bân struts. Mei't er de kikkert streake seach De Loet de oaren ien foar ien oan. Doe liet er it

[p. 38]

beest oan ien poat bongelje. Hy hâlde him omheech, foar de sinne. De Loet knikte tefreden mei de holle. It koe allegearre fêst besjen lije yn syn eagen.

De Loet lei de kikkert tusken syn knibbels, knypte it pypke reid richt, sa likernôch in pear sintimeter boppe de kont fan de kikkert, en bruts it boppeste stik fan it reid. De útein plakte er ticht mei it stikje kauwgom. Doe sette er it bolle beest foar him yn it sân. De kikkert rôle as in geld aai hin en wer. Hy besocht syn poaten te brûken om te springen. Mar dat mislearre folslein, want hy lei topswier mei syn kop yn it sân. De achterste poaten tysken as by in skiep yn ûnmacht yn de loft. De oare kikkerts krûpten noch tichter tsjin elkoar oan.

De sinne feroare de rûne ballonkikkert yn in kaleidoskoop. De stientsjes dy't dêr meastens yn sieten wiene hjir ferfongen troch de yngewanten fan de kikkert. Alle blazers seagen no nei de kikkert yn it sân. Dy draaide noch as in top yn syn lêste stûpen fan rjochts nei lofts. It like wol oft de kikkert switte. It sân plakte oan syn fel. Elkenien siet mei spanning te wachtsjen.

De lieder fan it spultsje moast it sein jaan dat se fierder boartsje koene. Dy lieder wie De Jent. Dy hie it each ek op de kikkert, en ferrôle him út en troch mei syn foet. Datselde die er ek altiten mei stikelbargen. Dat fûn er aardich. Fuotbalje mei oprôle stikelbargen koe De Jent heel goed. Op 't lêst wâde er sa'n beest dan tsjin de muorre fan de skoalle of de tsjerke, sadat er útelkoar batste. Op sokke mominten lake De Jent heel fûl en koart. Oars lake er noait. De Jent hâlde fêst fan bloed fan stikelbargen en oare beesten. Eins fûn De Lytsk him in grizel.

Se wachten wierskynlik op it sein fan De Jent. En dat kaam dan ek al ridlik gau. It moast ek net langer duorje, want se sieten allegearre op har kont te wibeljen. Nimmen doarst in wurd te sizzen. It ûntsach foar De Jent wie grut.

De Jent fielde it fêst oan, want hy naam in reidpypke yn syn iene hân en mei de oare fiske er in kikkert út de kûle. Dat wie it begjinteken foar de oaren, want no skeaten se allegearre nei foaren om in kikkert út de sânkûle te fiskjen. Nei in pear tellen wie de kûle leech, en hie elk in kikkert yn de hannen. Se namen in reiden pypke fan de steapel en dy waarden mei faasje yn de konten fan de kikkerts stutsen. De Lytsk hearde in konsert fan gjalpen, janken en heas geraas. Fan de kikkerts en

[p. 39]

fan de dielnimmers. Elk prate en raasde no trochinoar hinne. It wie hast net mear te ûnderskieden wa't de gjalpen de loft yn stjoerde.

Yn it tempo dat oanjûn waard troch De Jent bliezen se no troch de reiden pypkes. De kikkerts groeiden en groeiden, en tagelyk jankten se oan ien tried wei. It wie hast net om oan te hearren. De Lytsk die in pear trêden werom oant er op 'e hoeke fan de muorre stie. Hy woe syn fingers yn de earen stekke. Hy waard hast gek fan it geraas en it gejank fan de kikkerts. En dêrtrochhinne hearde er it âljen fan de blazers as ien even in pypke út de mûle naam. Hjirby fergelike wie it razen en mâlbearen fan De Jar en syn mem mar bernespul. Se wiene hartstikke gek wurden. De Lytsk fertroude it mar amper. Hy moast soargje dat er de wyk spylje koe. Sûnder euvelmoed soene se ek him in reiden pypke yn syn kont stekke kinne. Lykas de dronken beesten op 'e merke. Dy stiene ek foar neat.

Yn in omsjoch hiene de blazers de kikkerts feroare yn ballontsjes lykas de earste kikkert. Alle pypkes waarden boppe de kont ôfbrutsen, en se krigen elk in stikje kauwgom op de útein fan it stikje reid dat sitten bleau. Neidat dit soarchfâldich dien wie, lei elke blazer de ballonkikkert op 'e râne fan de âlde sânbak. De kikkerts leine sa likernôch in tritich sintimeter fanelkoar. It liken fan in ôfstân lytse ballontsjes mei allegearre kleuren. Allinne, dizze ballontsjes libben. Se dûnsen mei de poaten yn de loft, se lekten út de bekken dy't wiid iepen stiene.

Nei't alle kikkerts op 'e râne leine gongen de blazers sa'n tsien meter fan de sânbak ôf op knibbels sitten. De Jent trêde presys ôf. Foar elke kikkert siet ien blazer. Doe helle De Jent in kattepûl út syn binnenbûse. Hy rjochte op syn eigen kikkert en lei even letter in stientsje yn it stikje bûtenbân, dat op de ein fan de twa knope binnenbânlyntsjes dy twa elastykjes ferbûn. De Jent rjochte op 'e nij, luts de kûgel fan stien yn de bûtenbân nei achteren, en liet it rubber los.

It stientsje skeat nei foaren. Mar der barde neat. De Jent flokte trije kear alderheislikst. Op 'e nij naam er in stientsje en rjochte no langer. Doe't er skeat klonk der eins daalk in fûle knal. De kikkert spatte yn tûzen stikjes útelkoar. De taskôgers raasden en klapten yn de hannen. It bloed spatte, de jacht wie begûn.

De buorman fan De Jent naam de kattepûl oer. Ek hy miste de earste kear, ek hy flokte as in beest. Ek hy rekke de kikkert mei de twadde

[p. 40]

kear. Geel en grien slym spatte troch de loft. Losse poaten leine op de tegels fan it skoalplein. De kattepûl ferhuze nei de tredde sjitter. De Lytsk fielde syn mage. Hy draaide om de hoeke fan de muorre en draafde de dyk út. Nei in setsje hâlde er yn, en rûn nei de feart njonken de dyk. Dêr spuide er as in ielreager. Ek griene en gele triedden. It kaam him sels ta de noas út. Hy hime der fan.

Doe't er leech wie hearde er in kikkert oan de oare kant fan de sleat. De Lytsk skrok en ferstienne hast. Hy seach nei it einekroas yn de feart. Ja, dêre siet er, krekt mei de kop boppe wetter. Syn wangen gongen op en del. De Lytsk spatte omheech en draafde fierder. Hy woe noait wer in ballon hawwe, want elke ballon wie no in kikkert wurden. Gele en griene ballonnen, hy woe der noait wer oan tinke.

Nachts giselen de dreamkikkerts om him hinne. Se hiene de bekken wiid iepen, stutsen de tongen fier nei buten. Hast yn syn eagen. Soms like it oft de souder omleech kaam en de kikkerts op syn liif plat drukt waarden. It kâlde slym run him oer it liif. De kâlde siken fan de beesten strutsen him oer de holle. It wie lekker koel, want syn holle stie yn de brân.

Doe't er wekker waard en it ljochtknopke omdraaide seach er yn de fierte de sânbak mei de grutte ballonnen. Se hiene eagen, lange poaten en de sturt fan in salamander. De bern op it skoalplein besochten de ballonnen yn hannen te krijen, mar se wiene te glibberich. Sjippeglêd. Doe kamen de grutte jonges mei pile-en-bôge en skeaten op de ballonnen. Mar dy gniisden en gongen stadich omheech oant se tusken de wolken ferdwûnen. De lêste spuide oer it skoalplein hinne.

De Lytsk gong foar it rút stean. De moanne skynde helder en ljocht. As in wite ballon. Hy fielde oan syn holle. Dy wie kâld. Op de strjitwei seach er de ljochten fan in auto, en noch wat fierder stie de toer fan de oaljemaatskippij mei heech yn de loft in reade lampe. Alles sliepte, ek de kikkerts. It skoalplein soe wol glêd wêze moarn. Doe krûpte er wer ûnder de tekkens. Hy bedobbe syn holle djip yn it kessen, en luts in tekken oer him hinne. Hy rôle him op as in kleaune jern. As in kikkert hast.