Piksjitten op Snyp

Haadstik 19
Sliepe yn in bêd fan boarsten

In pear dagen nei't De Lytsk op in frije middei troch de fjilden kuiere hie mei De juf Annach seach er nachts in grutte muorre foar him. Dy muorre ferdwûn yn in punt op de hoarizon. Oan de rjochterkant fan dy muorre rûn in dyk dy't hast helendal leech wie. Gjin minsken, gjin auto's, gjin hynder-en-weinen, eins wie de dyk sa keal as in seedyk. Allinne op de foargrûn stie in holle op de helte fan in liif, dat omtrint by de mul ôfseage wie. Ynstee fan skonken bestie it ûnderein út in blok stien. Earmen en skouders koe De Lytsk net gewaar wurde. Om 'e holle en it grutste part fan it gesicht hong in wale. De Lytsk werkende yn de holle dy fan in frou. Dy frouweholle seach nei lofts.

Oer de dyk foel in lang skaad. Dat koe fan de muorre komme, mar dêrfan wie De Lytsk net wis. Yn dy muorre hie men alle doarren en finsters tichtmitsele. Dat koe men opmeitsje út de ljochte kleur fan de ynmitsele stiennen. Yn de doar dy't it tichtst by him wie stapte de helte fan in neaken mins. In heale skonk, de kont en de rêch oant de hals ta koe er sjen. Ien hân steunde tsjin de sponning fan de mitsele doar. Al it oare fan it lichem wie ferdwûn yn it semint en de stiennen dy't de doar ferfongen hiene. De heale persoan like yn beweging te wêzen, mar hy kaam net foarút. Eins stie er foar ivich stil, op 'e flecht delsabele en op itselde stuit beferzen en ferstjurre yn de lêste beweging. De Lytsk rydboske.

De sinne skynde fûl op it wetter fan de see dy't oan de lofterkant lei. Dy see waard opkeard troch in brede bûlewaar dêr't in neaken frou mei de hannen boppe de eagen de see oer seach. De Lytsk woe it better en skerper sjen, mar doe't er syn eagen iepen die ferdwûn de foarstelling fan de frou op de bûlewaar. Allinne de bline muorre bleau stean. Mar doe ferskynde der in oar plaatsje foar syn eagen. Der kamen wer in pear persoanen foar 't ljocht, mar it grutte ferskil wie dat er no ek himsels seach. De bylden rûnen ynelkoar oer sa't dat ek wol yn skoalfilms barde.

[p. 71]

Tusken de farske bylden kaam de muorre oars foar 't ljocht. No siet der in finster yn. De see lei noch op itselde plak, mar op 'e foargrûn lei no in park. De loft boppe it park oan de lofterkant rûn troch oant achter it finster fan de muorre. Yn dat finster, op 'e râne, siet er sels. Net helendal, want ek hy miste lykas de earste persoan in pear ûnderdielen. De Lytsk doarde eins net goed te sjen. Der barde itselde as er thús yn de spegel mei barsten seach. Dan feroare syn hele holle, soms sels slimmer as yn de laitsspegelseal fan it doalhôf yn It Oranjewâld. Dochs moast er sjen, hy koe net oars, want syn eagen waarden der troch twa magneten hinne lutsen. Syn eigen holle woe net mear draaie. Hy werkende syn skouders, boarst, liif, en foaral in part fan syn bloeske dat er noait mear oan hie, omdat it te lyts wurden wie. Syn broerke rûn der no yn om. Miskien wie 't syn lytsere broerke ek wol dy't dêr yn it finster siet. Mar dat koe fansels net, want dy koe noch net yn in finster klimme.

De Lytsk twifele, der wiene eins temin oerienkomsten. Miskien wie it jonkje yn it finster ek wol in oarenien, en woe er perfoarst yn dat finster sitte om alles goed te besjen of yn 'e rekken te hâlden. Mar ek dat idee fersmiet er wer, want in grut part fan de holle ûntbruts ommers. It hie wat te krijen mei it sjen. In holle dêr't de eagen net goed wurkje koene siet dêr net om te sjen. Allinne de noas, de mûle en de kaakbonken koe er gewaar wurde. Yn dy mûle siet in each, dat as in bûslampe in ljochtstriel nei bûten stjoerde. Blauw ljocht, en foaral glinsterjend, sa't fjoerwurk opljochte of lúsjeferskoppen yn in kaai mei in spiker dy't tsjin de skoalmuorre slein waard.

De earmen fan it jonkje wiene der by de skouders ôfslein, of der ôfseage. Miskien wol troch de slachter. Dy seage kij en bargen ek de poaten fan de bealch. Op beide skouders foel it lange hier fan de jonge. Yn de spegel fan De Krop út Dierking seach er dat ek altiten as er dêr hinne moast om te knippen. De spegels fan De Krop hongen noait op de krekte hichte, mar miskien lei it ek wol oan de stuollen. Ferkearde stuollen foar ferkearde spegels, of oarsom. Nei in tsien minúten like elke jonge by De Krop op in famke. De Lytsk hie der in frekte hekel oan. Hy hâlde ek net fan dy messen en skjirren dy't jin flak foar de eagen lâns skeaten. Hy fûn it dêre libbensgefaarlik. Mar syn mem fûn dat oerdriuwerij, en hy hie mar te gean. Letter skeaten dy skjirren en messen him fakernôch troch de kop en yn syn eagen. Yn de nachten, ek

[p. 72]

wolris oerdeis as er wat fuortdreamde. Dan skrok er ferskriklik.

Mei de skonken like it noch folle slimmer. Dy hiene wol wat fan de beammen yn De Skea dy't fier boppe it sân útgroeiden, sadat de woartels te heech en bryk foar 't ljocht kamen. De bonken fan dizze figuer stutsen alle kanten út, krekt boppe de knibbels. It kultsje wie ek ferdwûn, dêr hongen allinne noch twa baltsjes as hjerstige fergetten ierappels op in kultifatere stik ierappellân.

De Lytsk slokte in pear kear. Hy seach mei it grutte each nei ûnderen. Alles wie no blauw wurden. Dêre ûnder siet in frou lykas by it begjin fan de film. Dizze hâlde harsels yn lykwicht op ien helte fan har kont. Der hong in mânsk wyt lekken oer har hinne. Fan har rjochterearm foel it yn ploaien oer har rêch op har lofterskonk. Har lofterearm en -hân bestiene út rûndraaide bollen. Lykas eartiids De Flip fan Tilo. Har hân einige yn trije skerpe pinnen. Har boarsten liken twa lytse minen út de lêste oarloch, want dy einigen ek yn in skerpe punt. Guon boeren hiene sokke mynboarsten op de homeiepeallen fan de daam.

Boppe op it liif stie in holle, mar dy holle foarme eins ien grutte mûle dy't wiid iepen stie. De Lytsk seach in grut swart gat mei goudene tosken dy't opljochten yn de sinne. De frou, de holle en de mûle raasden. Miskien laken se ek wol. Gûle koe ek in mooglikheid wêze, mar sûnder eagen wie dat net goed te sjen.

De frou siet op in geel krukje, dat fûl opljochte tusken de oare kleuren dy't yn it park te sjen wiene. It krukje paste frekte goed by it fosforgeel fan de boppekant fan de loft. It like wol oft der ûnwaar komme soe, of in swiere stoarm. De Lytsk fielde de waarmte fan it liif fan de frou en liet him út it finster weisakje nei ûnderen. Hy gong himsels foarby, stuts syn earmen út en besocht har oan te reitsjen. De blauwige gloede ferdwûn, hy koe wer rinne en oanreitsje. De barsten yn de spegel spielden yn de fjouwer hoeken fuort.

Op it stuit dat de frou har nei him tabûgde - sûnder eagen, sûnder noas, en allinne mei dy ferskriklike grutte mûle - skrok De Lytsk. Hy seach har oan, mar hy koe gjin kontakt krije, want se hie ommers gjin eagen. Se koe net mei har eagen antwurdzje. De Lytsk fielde him net feilich en hy stie eins helendal neaken foar dy oare oer. Hy kaam neat tsjin no't der gjin kontakt mooglik wie. Yn feite seach de frou mei har mûle, en dat hie er noch net earder meimakke. De Lytsk fûn it net

[p. 73]

earlik, it wie ommers net lykweardich. Sij kaam him oer it mat mei't er nei har seach. It like wol oft er geheimsinnich die en om in hoekje kipe, sa't De Kes altiten om in hoekje stie te gnuven en dan ynienen in healfolle pispôt oer har hinne gisele. Dy dweil, dy drankmiger. As De Kes soks die hiene se de hel yn, no fielde er him ferlegen en ûnhandich. Mar ynienen feroare dy gedachte, want dêr't gjin eagen bestiene dêr koe dy oare ek gjin oardiel hawwe. Ofkarren en goedkarren wiene foar dizze frou ûnbekende begripen. Hy koe dus gewoan himsels wêze. De mûle fan de frou soe heechút wat sizze kinne, mar dan allinne op grûn fan wat se oanfielde, hearde en rûkte. Dan soe 't ek mar it bêste wêze om helendal himsels te bliuwen. Mar de frou prate net. Op 'e keper besjoen bestie der gjin inkeld gefaar. De Lytsk sykhelle ferromme.

De eagen fan De Lytsk foelen op de teannen fan de iene bleate foet. Oan dy teannen sieten gjin neils. Se eindigen lykas by dy iene hân yn puntige spikers. Glêdslipe en tige skerp. De frou like tige gefaarlik.

No't er fêststeld hie, dat se net yn 'e rekken krije soe dat er har opnaam liet er syn eagen helendal frij oer har hinne glydzje. Eins bestie se allinne mar út in mûle, út skerpe neils oan de teannen en de fingers en út twa boarsten. Dêr't de fingers en de teannen tige gefaarlik liken, dêr kamen de boarsten waarm op him ta. Dy punten moast men gewoan om hinne sile sa't ek by it krúsbeisykjen barde mei de skerpe stikels oan de tûken.

De mûle ferweegde net, en dochs hearde De Lytsk in stim. Ientoanich, mar wol dúdlik. De frou prate bûten har mûle om. Hy ferstie it net goed, en miskien brûkte se ek wol in foar him ûnbekende taal. De Lytsk stuts syn hân nei foaren en rekke har oan. Har hûd fielde waarm. Doe krûpte de frou nei him ta en streake mei har iene hân oer syn earmen en oer syn gesicht. Se gong tsjin him oan lizzen. Har fel gloeide as in elektrysk kacheltsje. Even miende De Lytsk dat se De juf Annach wie dy't er dy middei oanrekke hie, omdat sij dat perfoarst woe. De Lytsk woe wat tsjin de frou sizze, mar syn mûle siet op slot. Hy frege him ôf wat de frou no eins woe. Se rekke him oan, hy waard ferwaarme troch har gleone hûd, mar fierder barde der eins neat.

De Lytsk seach de frou op 'e nij oan, fansiden, nei har wynbrauwen dy't de mûle noch skerper nei foaren brochten, nei har hier dat prachtich krolle, nei har lippen dy't om de mûle hinne teard wiene. Dêrtroch

[p. 74]

feroare de holle noch mear yn ien grutte mûle of yn ien grut each mei tosken. Foar de safolste kear socht er om 'e nocht har echte eagen. Dat mûle-each seach ommers net werom. De Lytsk wie ûnwennich fan de eagen, hy hâlde der fan om mei de eagen te praten. Mar wer die bliken dat er gjin kontakt mei har krije koe. It liif, de hûd, de boarsten en de skonken moasten foar it kontakt soargje.

De Lytsk krige it wat benaud. Hy fielde de waarmte fan de frou, yn de fierte hearde er ek it lûd fan in stim dy't er net ferstie, mar dochs bestie der in hele grutte ôfstân tusken him en de mûlefrou. Prate mei in holle sûnder eagen hie gjin doel. Miskien seach se wol mei har switgatsjes yn har hûd, betocht er ynienen. In mins sûnder eagen wie ommers gjin mins. De Lytsk rekke folslein ferlamme en lei foar dea tsjin de frou oan. Dy fielde dat fêst heel goed, want ek sij lei deastil. De Lytsk hearde it sykheljen fan de frou en sines. Se sykhellen net yn de maat, mar it klonk heel lûd yn de stilte. It trille om him hinne. Ut en troch rydboske er wylst er net kâld wie. Dat koe ek min mei sa'n waarm liif tsjin jins eigen hûd.

Ynienen frege De Lytsk him ôf oft de frou ek yn harsels tocht sa't hy die. Soe se eins wol tinke kinne, of hie tinken neat mei de eagen te krijen. Hy brûkte by it tinken wol altiten syn eagen, omdat er yn syn holle sjen woe wat er tocht. Hy seach bûten himsels wat der barde - soms hie er earst al yn syn holle betocht wat er sjen woe - en oare kearen bleau it allegearre achter syn eagen sitten. Op sokke eagenblikken hie er eins syn eagen net nedich, mar hy neamde it wol sjen. Yn de nacht bygelyks, as er ferhalen betocht. Soms wie it noadich en betink se sels, dan kamen se gewoan.

De frou soe dus tinke kinne, yn harsels. Miskien gong it by har ek wol oars, en koe se allinne mar mei har lea tinke, dy't dêrnei soarge dat se mei in oar kontakt krige. Want dat barde eins op dit stuit. De Lytsk seach wer nei har mûle. Dy soe fansels prate kinne, mar dat like dan op telefonearjen dêr't de lju elkoar ek net sjen koene. Twa minsken praten dan troch middel fan lytse masines. Sûnder eagen feroaren de minsken yn apparaten.

It like wol oft de frou syn tinzen field en begrepen hie. Se kaam stadich yn beweging en se tute syn lea mei dy hele grutte mûle. De Lytsk tocht dat er helendal opiten wurde soe en ferdwine yn dat grutte swarte gat.

[p. 75]

Mar dat barde net. Se luts de healrûne lippen byelkoar, sadat de holle wat lytser waard. Troch dy beweging fergrutten de boarsten har. Se hongen swier op syn holle en ribbekast. De frou struts mei har no wat smellere lippen oer syn nâle, oer syn billen en syn skonken. De Lytsk lei in hân op har rêch. Dy fielde in bytsje hurd en koel. Leger op dy rêch fielde it wat sachter. Hy streake stadich mei syn hân hin en wer, en tekene mei syn fingers eagen op har hûd. Miskien soe se der nei in setsje mei sjen kinne.

- Wat bisto sacht, - lústere in stim út de romte. Har mûle seach him oan. Lyk yn syn gesicht. De wurden fan dy stim bleaunen om him hinne sweven. Se krigen gjin djipte no't se net stipe waarden troch de eagen. De wurden fleagen om him hinne yn ûngelikense foarmen. Ynienen sei de stim wer wat, hast itselde. De Lytsk miende dat de wurden opelkoar steapele waarden. As de stientsjes fan in hûs, as de ierappels fan in ierappelbult.

- Wat bisto ferskriklik sacht. - Har mûle joech him gjin tútsjes mear, mar glide stadich oer syn hele lea. It like wol oft der in ferhaaltsje ferteld waard foar't er sliepen gong, sa't eartiids wol barde. Dan lei er lekker omwuolle yn de lekkens en tekkens, sadat it noch hearliker waard.

De frou hie it plak ynnommen fan de fertelster en de lekkens. De Lytsk fielde him wer helendal feilich, hy ferhuze werom nei de tiid doe't alles noch sa freonlik wie en hy boartsje koe sa't er woe. It nije rûn oer yn it âlde, en der wie gjin mins mear dy't sei wat wol en wat net mocht. Syn mem spile op de mûleharmoanika, en hy dûnse der om hinne. Alles koe en de wrâld wie heel grut. Hy hoegde net mear op tiid thús te wêzen, en hy mocht de hele nacht dûnsje en sjonge. Der kaam gjin ein oan de dei en de nacht. It duorre oant yn de ivichheid.

De Lytsk skode wat omheech en lei syn hannen op de skouders fan de frou. Doe draaide er har gesicht nei him ta. It gesicht dat der eins net wie. Mar nettsjinsteande it net bestean begûn dat gesicht dochs te libjen, want foar De Lytsk feroare dit gesicht yn dat fan De juf Annach, fan De Jodsk, fan De Fronk en fan De Ank. En miskien noch wol yn folle mear. De Lytsk fielde allegearre noazen en lippen, en ynienen seach er ek heel wat eagen. Alle eagen seagen him oan, se knypeagen en se laken foaral. Hy fielde him ferromme, de eagen bestiene gelokkich

[p. 76]

noch. Doe sykhelle er heel djip.

Doe't al dy eagen kniperen, al dy gesichten de lippen ferweegden en se tagelyk mei de holle knikten, krige er yn 'e rekken dat se him aardich fûnen en dat er foaral yn in heel waarm nêst lei. Hy liet him nei ûnderen sakje troch de knibbels en begûn oan alle spienen te sobjen dy't er mar te pakken krije koe. Hy hie in toarst as in hynder, en as in jong baarchje skode er fan de iene spien nei de oare. Hy widze hin en wer en sliepte yn in bêd mei allegearre waarme boarsten. It lije wetter rûn him oer de lea. Syn hele bêd like wol in tobbe mei wetter of mei krektmolken molke. En dêr skommele er hin en wer. Hy die de eagen ticht, hy sykhelle djip en doe krige er it gefoel dat er sweefde. Yn sa'n waarmte soe er noait mear bang wêze, en mei al dy eagen om him hinne wie er ek noait mear allinne.