Piksjitten op Snyp

Haadstik 20
Do bist even myn jonkje

Se kuieren troch it wide fjild om Snyp hinne. Troch de greiden dy't lekker rûkten, omdat se noch fol mei blommen stiene. Oer de smelle foarreden fan de grize bouwen by de sleatsjes lâns.

De juf Annach hie in goed sin. Se plukte fan ûnderskate blommen in pear. Mei de oare hân hâlde se de lytse hân fan De Lytsk fêst. Dy hân ferdwûn hast helendal yn harres. De Lytsk fûn dat lekker waarm, mar tagelyk siet er der in bytsje mei yn syn mage. Hy hie noait heard dat De juf Annach mei oaren troch de fjilden kuiere. Hy hope mar dat nimmen har sjen soe.

De sinne stie heech en de loft trille fan de waarmtestrielen dy't op har foelen. Mei de lûden fan de fûgels joech dat in heel bysûndere sfear. It like wol oft de waarmte fan de sinne de fûgels mear flerken joech, want se skrepten fan de iene hoeke nei de oare. Heech yn de loft en dan wer deun oer it gers en de bou. Foar skriezen moasten se soms op side springe, want dy fleagen rjocht op har ta mei de skerpe snaffel foarút. It wie foar in part it tsjinoerstelde fan de buorren. Hy fielde him hjir helendal frij, en feroare hast yn in fûgel of in blom. De lûden yn de loft hiene wol wat fan muzyk.

[p. 77]

Ut en troch hearden se in tsjerkeklok yn de fierte. Meastens kamen de antwurden fan oare doarpsklokken daalk dêrnei. Elk doarp hie syn eigen oere fan kloklieden, syn eigen tiid en foaral de eigensinnige gewoanten. In pear doarpen ieten in kertier neielkoar. Dat joegen de kosters oan. De Lytsk werkende elk lûd yn de omkriten, want gjin klok wie gelyk. Yn dat opsicht liken se op de ljochttuorren fan de eilannen. Dy koe er nachts sjen as er foar it rútsje fan syn sliepkeammerke stie. Lang ljocht, koart ljocht en oaren diene it op de wize fan Morse dy't koarte en lange sinjalen ôfwikselen. Har eigen klok fan Snyp koe er fansels it bêste. As er dy hearde wist er dat De Iel der oan hong. De koster. Ienkear wie De Iel mei de kop tsjin de souder sketten en doe hiene se him nei it sikehûs brocht. Nei dat ûngelok hie De Bor in kessen tsjin de souder spikere, sadat De Iel syn kop heel bliuwe soe as er wer ris trochskeat. Miskien wie De Iel ek wol te meager foar sa'n klokketou, dat de swiere klokken yn beweging sette moast.

Net sa fier fan har ôf stie in âlde wettermole deastil mei syn wjukken de loft yn te wizen. In pear hûndert meter fierder lei de strjitwei dêr't frachtweinen en gewoane auto's riden. Sneins lei er wol yn de berm by it telhokje en skreau autonûmers op. Foaral op snein kamen der in soad auto's lâns, út oare provinsjes. Soms ek wol út it bûtenlân as se nei de tulpefjilden gongen yn de maitiid. As se dan de jûns werom kamen hiene sokke auto's faak krânsen fan hyasinten en leeljes op de bumper hingjen. De Lytsk nie yntusken al hûnderten autonûmers opskreaun yn in lyts opskriuwboekje dat er fan syn pake krigen hie.

De Lytsk tocht oan de skriuwoerkes op tiisdeitemiddeis op skoalle, en dêrnei tagelyk oan de sachte skonken fan De juf Annach. Dy skonken rûnen hjir no mei him troch de greiden. No koe er se gewoan oanreitsje, want hjir waarden se net steurd troch al dy oare bern yn it lokaal. Hy skrok fan dy gedachten, se makken him wat yn de war en ek wat ferlegen. Hy tocht oan de ferhalen dy't se yn it doarp fertelden oer De Loet, oer De Dons en oer al dy oaren. It measte begreep er net.

Ut en troch seach De Lytsk nei De juf Annach. Se wie eins deselde as op skoalle, mei har rôk fol blommen en har lange hier. Se hie no in bûterblomke yn de mûle. Yn skoalle koe dat net. De Lytsk fûn dat se in bytsje op syn mem like. Miskien hie dy ek wol sokke sachte skonken skeat it troch him hinne. Hy hie syn mem eins noch noait goed besjoen. Se wie

[p. 78]

der altiten, se hearde by it hûs. Lykas De juf Annach hie ek syn mem eartiids in famke west as De Jodsk en De Ank, en as al dy oare gratte fammen. Hy soe har ris freegje oft se ek foto's út dy tiid hie.

Se gongen op de hege moledyk sitten. De sinne skynde noch altiten fûl. It siet lekker yn it gers, want se hiene al in heel ein kuiere, en as de skonken wurch wiene koe it gers oanfiele as in bêd. It doarp lei fier achter har.

De juf Annach frege oft er ek swimme koe. Mar dat koe er net. Miskien mocht er it letter leare as er yn de heechste klasse siet. Op dit stuit hiene se der gjin jild foar. Guon út syn eigen klasse gongen no al op woansdeitemiddeis te swimmen yn de haadstêd. Oaren lykas De Jent en De Loet swommen wol yn de bargefeart. De Dons en De Runs diene dat ek. Se hiene it noait leard, mar se klauden lykas de hûnen. De bargefeart lei tusken Snyp en Dierking. It wie in âlde wetterier en de boaiem fielde tige hurd as er de pols der yn stuts. De Lytsk mocht dêr eins net komme, en alhelendal net poatsjebaaie. Syn mem bewearde dat de sykte fan Weil yn it wetter siet. As je dat krigen wiene je yn in wike kroandea. De foarbylden leine op it tsjerkhôf. Mar oant no ta libben se allegearre noch dy't dêr swommen. De Lytsk leaude dy deaferhalen mar heal. De juf Annach sei dat it âlde mearkes wiene fan eartiids. Neffens har bewearden guon lju dat Jezus dêrom oer it wetter rinne koe, want dan koe er dy sykte net krije. Mar ek dat fûn se allegearre ûnsin. As minsken earne bang foar wiene betochten se frjemde ferhalen. De Lytsk knikte. Stientsjes sylden wolris oer it wetter as er se der plat oer hinne tippe liet. Mar der oer hinne rinne like him ek wol wat tefolle geswets. Hy hie ek noch noait ien sjoen dy't de sykte fan Weil hie. It wurd Weil fûn er oars wol in moai wurd. Om it wurd út te sprekken moast er de mûle wiid iepen dwaan. Hy fielde it wurd yn syn wangen.

De juf Annach frege him oft er it frjemd fine soe as se even te swimmen gong yn de heldere mûnier. De klean plakten oan har liif fan it swit, en it wetter like poerskjin, want it wie sa helder as wat. De sinne baarnde en se fûn it hyt.

De Lytsk hie noait heard dat folwoeksenen yn de fearten om it doarp hinne gongen te swimmen. Guon seine dat De Baarch it út en troch wol die, mar fierder hie er der noait fan heard. Har fraach oerfoel him, en eins fûn er it ek wol wat gek. Dat De Baarch it die koe er him wol

[p. 79]

yntinke, want dêr yn dat hûs gong it dochs al oars as gewoan, mar dat De juf Annach De Baarch neifolgje soe hie er noait tinke kinnen.

De Lytsk doarst it net heal te sizzen, want sokke gedachten soe De juf Annach wol frjemd fine. It krong yntusken wol ta him troch, dat se der fansels net sa mei klean en alles yn springe soe. Swimme die men ornaris heal of hast neaken. Dat hie er wolris oan de seekant meimakke, yn in doarp dat boppe Snyp lei. Rumfurch hjitte dat. Dêr hie er wol west te poatsjebaaien. Mei leech wetter koene se dêr einen de see ynrinne, sadat de eilannen nei in setsje heel tichtby wiene.

De Lytsk hie hast noch nea in neakene frou sjoen, allinne de suster fan De Kid troch in lyts gatsje, en hy skrok dan ek doe't er troch krige, dat De juf Annach dêr aansens neaken of hast neaken yn it wetter omtyskje soe.

De juf Annach gong stean en liet har rôk falle. De Lytsk seach út syn rjochtereachhoeke wei hoe't dat barde. Ynienen stiene dêr har twa skonken mei de sachte billen dy't er tiisdeis altiten streake. Hy seach omheech en fûn se beide heel grut. De juf Annach hie in read lyts broekje oan. It wie folle lytser as al dy broeken dy't moandeitemoarns oan de wasklinen hongen yn it doarp. Hy fûn it in prachtich broekje. Foaral de kleur, en de lytse stikjes borduerwurk.

Nei de rôk foelen der noch mear klean yn it gers. Op 't lêst rôle se de hoazzen del nei ûnderen en luts dy fan har motten. Doe stie se op bleate skonken yn it gers. Har liif bolle in bytsje nei foaren, en dêrboppe stiene har boarsten foarút te sjen. Nei de feart mei it heldere wetter. De juf Annach naam de bril fan de holle en lei dy op har klean. Doe gong se foar him stean, en glimke. Se frege De Lytsk oft er har moai fûn. Sa, sûnder klean.

De Lytsk sei neat. Hy seach allinne mar. Hy koe gjin wurd betinke, hy hie soks noch noait sjoen. De juf Annach wie folslein feroare. Hy seach har, en tagelyk tocht er oan De Jodsk, oan De Ank, oan syn mem en oan al dy oaren. Miskien wiene se allegearre wol sa moai. Hy wie ferbjustere dat it mooglik wie. Dat it bestie. Al dy prachtige liven waarden altiten ferburgen yn klean dy't fakentiids as sekken oer de holle teard wiene. De Lytsk knikte doe't De juf Annach him foar de twadde kear frege oft har er wol moai fûn. De Lytsk knikte allinne mar, hy koe noch neat sizze.

[p. 80]

De juf Annach lake in bytsje. Se bûgde har en naam syn hannen yn harres. Doe luts se him omheech, sadat er lyk foar har stie. Se lei syn hannen op har liif. Hy fielde de waarmte yn syn hannen. Dizze waarmte wie oars as dy fan har billen op tiisdeitemiddeis. Hy streake in bytsje mei syn fingers sa't er ek wol oer syn eigen liif die as er pyn't liif hie. De Lytsk seach nei syn hannen en it fel dêrûnder, nei de nâle en alles yn de omkriten fan dat lytse knoopke. Hy doarde net omheech te sjen, want dan soe er ek wat sizze moatte. En dat koe er noch altiten net.

Doe naam De juf Annach syn holle tusken har hannen, en draaide syn gesicht nei harres omheech. Se drukte him stiif tsjin har oan. Syn holle paste presys tusken har boarsten. De Lytsk preau de switdrippen fan har hûd op syn lippen. Hy stuts syn tonge in bytsje nei foaren en slikke de switdrippen fan har fel. Se preaunen in bytsje sâlt. Op dat stuit hâlde De juf Annach him wer wat fan har ôf, bûgde har wer en tute him op syn mûle. De Lytsk fergeat har werom te tútsjen, sa ferbjustere wie er. Dêrnei tute se him oeral op syn gesicht, sels op syn eagen. De juf Annach sykhelle djip, en doe liet se him los. Se gong sitten en luts him yn ien beweging mei yn it gers. De Lytsk seach har fansiden oan. De juf Annach naam in boarst yn har rjochterhân en treau it wat omheech en nei foaren. Se seach him oan en streake mei de lofterhân oer syn hier.

- Moatst ris priuwe, - sei se. - Priuw mar ris, it is noch sachter as myn bil en myn liif. -

De Lytsk wifele, even, mar doe kaam er mei syn holle nei foaren en sloech syn lippen om de spien dy't as in soldaatsje yn de hâlding stie. De Lytsk boarte mei syn tonge en de spien oft er in suertsje yn de mûle hie. De juf Annach sykhelle in pear kear, en doe luts se har boarst werom. Se gong ynienen stean en rûn nei de kant fan de mûnier.

Even letter spatte it wetter omheech en lei se yn de feart. Har lichem waard ferfoarme troch it wetter. Se like helendal hûd en hier. Soms brutsen har skonken yn twaën sa't ek de pols wol die as dy yn in heldere sleat stutsen waard. Hjir en dêr fleagen fisken fansiden. De moude oan de sydkanten kringele wat omheech. Yn syn mûle fielde De Lytsk noch de waarme spien mei de ribbeltsjes fan skuorpapier. It jûke op syn tonge. Sa'n apart suertsje hie er noch net earder preaun.

De juf Annach stuts har hân omheech en swom doe in eintsje yn de

[p. 81]

stream fan it wetter dat troch de mole fuortmeald waard. It like wol oft alle dielen fan har lea los sieten. De earmen, de holle en de twa skonken. Soms fleagen de boarsten einen foar har út. De Lytsk fûn dat se frekte goed swimme koe. Yn in omsjoch wie se in ein de feart út.

Nei in tsien minuten klom De juf Annach wer by de wâl omheech. Se spuide it wetter út har mûle en wrong doe har hier yn in koarde sadat it wetter derút rûn. Dêrnei hong it yn lange slaggen oer har rêch, skouders en boarsten. De Lytsk tocht oan it mearke fan Andersen oer dat seefrommes dat yn de haven fan de haadstêd fan Denemarken op in stien útrêste. Dy hie minder hier, mar it like der in bult op.

De juf Annach gong njonken him yn it gers lizzen, tsjin de moledyk oan. De sinne skynde sa streekrjocht op har lea, sadat se samar wer droech wêze soe. Mei har hân streake se oer har liif en boarsten. De Lytsk seach nei dy hân en dat glêde liif, en foaral nei de twa soldaatsjes op har boarsten dy't yn de sinne kniperen. Dat tocht De Lytsk, omdat er sels út en troch mei de eagen kniperje moast. It ljocht wie tige fûl. De Lytsk genoat fan it prachtige gesicht. It like in film.

- Fûnst it sacht en waarm niis? - frege De juf Annach.

- Ja, - sei er daalk. Hy hoegde der no net djip oer nei te tinken. - Ja, ik haw noch noait sok sacht fel field. -

De sinne skynde, en tegearre fergeaten se de tiid. De Lytsk seach nei De juf Annach sa't er noch nea nei immen sjoen hie. Se frege oft er har boarsten tútsje woe. Se wiene no waarm fan de sinne, en se soene it fijn fine. Nei in setsje fûn er it allegearre de gewoanste saak fan de weareld, en it like wol oft er it elke dei die. Hy wist net dat je sa aardich mei in folwoeksene boartsje koene. It doarp bestie net mear. Boppe him draaiden ljippen oer de wjuk. De blommen rûkten. Nei in tsien minuten wie De juf Annach helendal droech. Doe naam De juf Annach syn holle wer tusken har hannen.

- Do bist no even foar in pear oerkes myn jonkje, - sei se. - Op skoalle bist net echt myn jonkje, omdat der noch folle mear binne, mar hjirre yn it fiild kinst even myn eigen jonkje wêze. Mines hie no hast like âld west as do. Mar dy ûngelokken hawwe him fan my ôfpakt. Miskien hawwe se him ek wol deamakke. Ik hope dat er letter werom komme soe. Dêrtroch die ik alles wat se fan my woene. -

De juf Annach herhelle de wurden iderkear op 'e nij, en tagelyk hâlde

[p. 82]

se him stiif fêst. De Lytsk waard der in bytsje bang fan, want se wie heel bleek wurden en har gesicht stie strak en sletten. It like wol oft se lulk wie. Doe joech se him noch in tút en liet him los. Se streake it hier út har eagen en slokte in pear kear. De juf Annach seach him oan, mar De Lytsk fûn dat se oer him hinne seach. Har eagen liken in bytsje dea, mar se stiene foaral ferskriklik donker.

- Kom, - sei se, - wy moatte opsjitte. It wurdt wat kâlder, en it is al hast healwei fiven. Wy moatte noch in ein rinne. -

De juf Annach gong stean en luts ien foar ien de stikken klean wer oan. No yn omkearde folchoarder. Nei in setsje wie se wer feroare yn De juf Annach sa't er har fan skoalle koe. As wie der neat bard yn de ôfrûne oardel oere. De Lytsk twifele oft er alles net dreamd hie no't er har sa wer seach.

Dochs wie der wol wat feroare. Hy hie De juf Annach meimakke sa't gjin ien út de klasse dat sjoen hie. Alles wat ferburgen siet ûnder de klean en achter de blommen fan har rôk koe hy no. Dat hie er opslein yn syn holle. Noait soe er har wer sjen sa't er dat foar dizze middei die. Elke kear as er har moete soene dy bleate stikjes en sachte hûd foar 't ljocht komme. Yn syn holle. De film fan dizze middei draaide troch. Ek har wurden sieten yn syn kop beitele, en foaral hoe't se nei him sjoen hie mei har donkere eagen. Dat soe er noait wer ferjitte. De juf Annach bleau neaken yn syn holle achter. Tagelyk wiene al dy oare fammen en froulju foar him feroare, want se liken fansels allegearre op elkoar. Dat betsjutte in folslein nije wrâld foar him, en hy wist dat er wer nachtenlang fierder koe mei dreamen en it betinken fan ferhaaltsjes.

Hy soe der thús mar net oer prate, want se soene it fêst frjemd fine, of op syn minst net iens leauwe. Guon saken hie er al leard moasten mar geheim bliuwe. Doe rûnen se werom troch de greiden. It waaide in bytsje, en it like wol oft de wyn him op syn gesicht tute lykas De juf Annach in pear tellen lyn dien hie. De sammele blommen yn har hân rûkten lekker.