Piksjitten op Snyp

Haadstik 46
Rûnte fan bûnte knikkerts

De Lytsk siet op in berch striepakken yn de midden fan de doarpsterp. Hy seach de omtrekken fan in wiid lânskip sa't dat allinne koe op in heldere dei mei in baarnende sinne. Alles like weisonken yn de apaty dy't troch de triljende waarmte ûntstie. In djippe rêst lei oer de wrâld, en De Lytsk fielde him dêre it middelpunt.

Foar him lei in geelwite flakte dy't trochrûn oant de hoarizon. Fier achter de seedyk dy't in richel wurden wie. Earne op de helte stuts in tafel mei twa poaten foar de helte yn de grûn. Yn it skaad fan it tafelblêd lei in koperen kraan op de grûn. Hy ljochte blauwgrien op yn it feale ljocht ûnder de tafel. Dat barde faker mei koperark. De kraan wie net ferbûn mei in lieding, mar dochs ferskynden der om de safolle tellen reade en wite drippen út de tút. Dy rôlen yn krinkjes om de kraan hinne, en letter ek om de tafel. Se hiene wol wat fan slangen, in readenien en in witenien.

Tagelyk mei de twa streamen wyt en read skoden ek twa skaadslangen om de kraan en de tafel. It like wol oft de sinne der gjin greep op hie. De Lytsk seach mei niget nei it tafriel. It wie opwinend, want hy hie soks noch nea earder sjoen. Hy skrille ek wat tebek, omdat de logyske ferbannen ûntbrutsen. In ôfsletten kraan sûnder liedingen liet drippen falle. En ek noch wol yn twa kleuren. Soks wie op syn minst frjemd.

[p. 159]

Fier achter de kraan, sawat healwei de seedyk, leine twa minsken. It liken alteast minsken. Mar se leine net yn in gewoane hâlding. It hie der wol fan oft se oanelkoar fêstbûn wiene en sa delsmiten. Ut in ridende karre of fan in frachtwein.

De rjochterûnderskonk fan de iene figuer - oan de foarmen te sjen moast it wol in frou wêze - lei yn in hoeke fan njoggentich graden ûnder it oare lichem en kaam oan de rjochterkant foar 't ljocht. Oan dy foet blikkere in sulverenpearsk skuontsje. De Lytsk hie it earder sjoen, mar wist net mear wêr en hoe. De sinne sloech fûl op it sulver werom. De skerpe punt fan it skuontsje wiisde nei de kraan. Dy dripte noch altiten troch. Trochsichtige lichte ûnderklean waaiden oer de skonk en it skuontsje hin en wer.

Oan de lofterkant seach De Lytsk in hân. It like in hân, want de fingers hiene mear fan ôffretten woarteltsjes en de neils wiene ferfongen troch it hier fan sa'n reade pyst. De gewoane readbrune kleur fan in hân wie hjir ynwiksele foar pearsk. Ynstee fan fiif fingers telde De Lytsk sels woarteltsjes. Op de binnenkant fan de pols sloech de slachier fûl en hurd.

Skean oer it lichem fan de frou - De Lytsk werkende dêryn no dúdlik in frou, omdat ien boarst ynienen út it kleed foar 't ljocht kaam - lei in twadde figuer. Dy die syn bêst en meitsje him frij fan it oare lichem, dat foar in part oer him hinne lei. It moast in man wêze dy't him hast net ferwege koe, omdat er as in bout oan it oare lichem fêstsiet. Hy line op ien hân en hâlde him dêrmei yn lykwicht.

Mei syn frije hân besocht de man romte te meitsjen by syn keel, want dy waard stiif tichtknypt troch in hân fan de frou. De frou hâlde him dêrmei op in ôfstân. Dy hân fan de frou wie in normale hân mei't de neils fan de fingers en de tomme yn de hals fan de man snijden. It gesicht fan de frou skynde út it read lykas dat fan de man. De striid tusken dy twa koste in soad enerzjy en ynspanning.

Ferbjustere seach De Lytsk nei dy wedstriid dy't eins noch net troch immen wûn wurde koe. De twa fjochters seine neat, raasden ek net. Alles like yn lykwicht, want se hâlden elkoar roerleas finzen. Elke beweging moast wol sear dwaan mei't de fjouwer skonken yn 'e tiis leine en de earmen as stikeltried om har hinne wuolle sieten. De mannestrôt yn de bankskroef fan de frouljushân koe gjin millimeter bewe-

[p. 160]

ging ferneare, want dan soene de strôtbonkjes knappe as lúsjefershoutsjes. De man soe smoare as in fûgel yn in strûpe.

De frou hie lang hier, it waaide foar in part yn de wyn. De sinne tovere der lytse glinsterstientsjes yn. Underskate strinkjes hier sieten om de woartelachtige fingers wuolle. It like wol oft De Lytsk it ynienen better ûnderskiede koe. Miskien kaam it wol troch de triennen dy't er yn syn eagen fielde, se wurken as linzen, mar miskien reinde it ek wol, want reindrippen ferskerpen ommers it sicht ek. Wat earst in dream like, in fata morgana ûnder oan de terp, feroare no yn de wurklikheid. Hy werkende de twa minsken, de mooglikheid fan twivel bestie net mear. De Lyts seach De Jent en De Runs foar him.

De Runs seach him lyk oan. Ut har eagen spruts in grutte lulkens. Miskien hie it wol te krijen mei it gefjocht dêr't sij en De Jent yn sieten, mar it koe likegoed te krijen hawwe mei't De Lytsk harren seach. As wie er oan it strunen lykas De Dil, dy't miende dat er as plysje it rjocht hie oeral yn om te reagjen en elkenien oer it mat te kommen. De fammen kotsten fan strúnjeien. Mar De Lytsk wie him fan gjin kwea bewust, want net hy hie har ûntdutsen, mar sij him. De Lytsk bleau as in oansketten hazze sitten. Stôkstiif. Hy doarde hast net iens mear te sykheljen. Hy hearde de absolute stilte dy't boppe it pearke hong en no ek oer him hinne teard waard. Driigjend, as in tongerbuoi boppe de see. De Lytsk koe hast net iens mear slokke, want ek hy fielde in hân om syn hals.

De Lytsk hie dizze boarterijkes faker sjoen, mar dan wiene it meastens hûnen dy't ynelkoar ferstringele sieten en alles op alles setten om elkoar kwyt te reitsjen. It mantsje hie de omheech steande kont fan de loopske teef berûkt en beslikke, en dêrnei wie er der sa ynsketten. Soms te fluch, soms te rûch en te rimpen, mei it gefolch dat er syn pyst fêstboarre yn de hûnespleet sa't in lyts bern soms de finger yn in tút fan in sûkerpotsje treau en net werom koe.

Dan jankten beide hûnen as krigen se skoppen foar de bealch, en meastens fleagen se op sels poaten de dyk oer, it doarp troch, draaiden rûntsjes as sieten se yn in selsmakke sweef. Dan wer soalden se tsjin in beam, in betonpeal of gewoan tsjin de dyk. Ut de liken stoden se de berm yn, en himen har de tongen út de bek. Guon sloegen sa de sleat yn dêr't se fersopen as jonge katten yn in tichtnaaide sek mei stiennen.

[p. 161]

Sa'n twakoppich beest op sels poaten mei twa sturten en twa lange reade tongen út de twa koppen foarme ien fan de sirkusfoarstellingen yn it doarp.

Dat doarp reagearre altiten op deselde wize, en foaral de bern folgen inselde patroan. Earst raasden se, dan laken se har slop en op it lêst waarden de beesten opjage mei stiennen, kluten en takken. It twakoppige beest op sels poaten rekke yn panyk en besocht in feilich plak te finen. Dat fierde de spanning omheech, want it barde ûnderskate kearen dat de iene hûn nei rjochts woe en de oare nei lofts. It gefolch wie dat se wer yn rûntsjes draaiden.

In foltreffer mei in stien soarge foar de grutste hilariteit. Se wiene by steat en stiennigje de hûnen. Hûne-eagen rôlen soms oer de dyk, en sûnder eagen wie it foar de beesten helendal ûnmooglik en fyn in flechtplak. Meastens bleaunen se dan as in byld fan wyt-swart marmer oanelkoar fêstkleefd midden op 'e dyk stean. Hymjend, mei it skom op 'e bek en ientoanich jankend as de toeter fan de BB op de earste moandei fan de moanne.

Soms foelen se oer in side as in grauwe bakkert it doel rekke. Dan leine se foar dea op 'e dyk, hast in skiep yn ûnmacht. It publyk fûn der dan neat mear oan. It begûn te lykjen op it spultsje fan in kat mei in deade mûs. De mûs waard omheech slingerje, mar bleau dêrnei foar dea lizzen, omdat er al dea wie. Ien fan de moedichste en bretaalste jonges - yn syn en oare eagen - sette dan mei in stôk it twakoppich beest wer op syn sels poaten, sadat it kat-en-mûs-spultsje op 'e nij begjinne koe.

De Lytsk seach der nei, meastentiids, en dan fielde er de klute yn syn keel. Hy fûn hûnen ferskriklik - hy wie eins bang foar hûnen - mar no't se neat koene, omdat se oanelkoar fêstplakt sieten wie 't wol heel maklik en slaan se stiennen tsjin de harsens. Se hiene ommers gjin inkelde kâns en de pine spuite har fêst út de gatten dy't yn harren liven slein waarden. De Lytsk wie taskôger, saaide wolris mei in stien, mar hy soarge der wol foar dat dy de hûnen net reitsje soe. Hy fielde him skuldich, omdat er net echt meidie, en ek mei't er net foar de hûnen yn de pleit gong.

Hy wie fansels net echt skuldich, want hoe soe er yn de goedichheid dy grutte kliber tsjinhâlde moatte. Ek wie er net ferantwurdlik foar it hâlden en dragen fan oaren. Mar hy fielde frekte goed dat men allinne

[p. 162]

net sa'n soad dwaan koe as by in grutte kliber de gekte yn de kop sloech. In hûn wie op it lêst mar in hûn, mar as er bygelyks ien wurd sei oer de martelpraktiken feroare er sels op sa'n stuit yn in hûn en koe er de stiennen ferwachtsje dy't no de oare kant útstoden. Dan soe it him fergean as De Oan. Dy woe op in dei in held wêze, mar allinne held wêzen waard net akseptearre. De straf kaam eins op itselde eagenblik.

De Lytsk fielde de twaspjalt tusken kritykleas meidwaan en de persoanlike kar fan it fersetten. Hy wie eins like machteleas as it twakoppige beest op sels poaten. Hy rydboske as er betocht dat in mins samar in hûn wurde koe, ien dy't se as mikpunt namen om mei stiennen te giseljen.

It barde fakernôch dat de ta elkoar feroardielde hûnen oerenlang, yn inkelde gefallen wol in dei, op sels poaten stean moasten. It like oft se sa fêstgroeid wiene en de minsken mei in bôge om har hinne rûnen. In inkelde kear krige immen meilijen en dy smiet dan in pear putsen waarm wetter oer de beesten hinne. Dan rekken se mei gauwens los. It barde ek wol dat se fan ellinde deagongen, yn de feart fersopen of echt deaslein waarden. Dat waard troch elk goedkard, want der mocht op strjitte fansels net neukt wurde, ek net troch in pear rudige hûnen. Dy stielen wet jilde foar elkenien. Wa't him net oan de wetten hâlde krige sûnder meilijen straf. De rjochtbanken spilen yn dit stik fan saken gjin inkelde rol. Dat koe men sels wol oprêde.

Dy bylden skeaten De Lytsk troch de holle, dy plaatsjes seach er ek werspegele yn de eagen fan De Runs. It lûd fan ôfkeatsende stiennen op de dyk begeliede de film dy't er seach.

No waarden dy ynwiksele foar it skerpere lûd fan opelkoar stuiterjende knikkerts. Achter him. Hy draaide him in slach en seach dat der út de kraan no rûne knikkerts dripten. Glêzen knikkerts mei allegearre trochelkoar rinnende kleuren. De floeistof wie beferzen yn rûne stuiters. Se rôlen achterelkoar, draaiend yn in spiraal, nei it fêstklonken pearke dat noch neat yn de rekken hie. Se wiene noch altiten allinne mei harsels dwaande.

Sa't stientsjes en soms ek knikkerts op 'e hûnen ôffjurre waarden, sa giselen no de kleurde knikkerts nei De Runs en nei De Jent. De knikkerts soene dwers troch har hinne fleane, en De Lytsk seach al de

[p. 163]

fjurrige bluodderige gatten yn har hollen, yn har skonken, earmen en hannen. Der soene tunneltsjes troch har liven boarre wurde. Foar in eagenblik sleat er syn eagen, hy stoppe fingers yn syn earen, want minskegejank wie noch slimmer as dat fan hûnen.

Mar de knikkerts skeaten net streekrjocht nei foaren. Op meters ôfstân fan it libjend twalingbyld draaiden se nei lofts en begûnen oan in rûnte om it wrakseljend pear hinne. De snelheid mindere, en stadich rôlen se as lillyputtersskiep mei kleurige merktekens achter elkoar oan. De Lytsk gong stean en rûn wat fansiden. Hy woe net yn de baan fan de knikkerts belânje en al helendal net opsletten wurde yn de kring dy't se foarmje soene.

De Lytsk hearde der net by. Hy woe neat te krijen hawwe mei De Runs en mei De Jent. Hy bleau leaver frij. De Runs moast him werkend hawwe, mar foar har wie er net bang. Mei De Jent lei dat al even oars. Dy wie by steat en set him in mes op de keel sa't er okkerdeis in hân fan De Ants trochboarre hie mei in els. Dêrnei hie er de els djip yn in beamstam stutsen, sadat De Ants as in heale jezus fêstsiet. Dat noait. De Lytsk rydboske.

Nei sawat in kertier troffen de earste en de lêste knikkert elkoar. De kraan hâlde op dat stuit op mei it produsearjen fan dy kleurige baltsjes. In magyske rûnte fan yn de sinne skitterjend kleurich glês joech it plak oan dêr't it libjend byld tahâlde. In karûsel fan kleuren fleach yn it rûn, omdat de sinne elke knikkert út in oare hoeke rekke. Yn dy toverkiker fan kleuren sieten De Runs en De Jent folslein opsletten. It spatte kleuren om har hinne, en it nie wol wat fan de baarnende hoepel yn in sirkus dêr't hûnen of liuwen trochhinne springe moasten.

De Lytsk seach dat allegearre foar syn eagen barren, en hy wist net krekt wat er der fan tinke moast. Der wiene genôch knikkerts foar in spultsje, mar allinne knikkerje wie neat oan. De Runs en De Jent koe en woe er net freegje. Boppedat hiene se it fierste drok mei harsels. En foar har betsjutte knikkerjen miskien in spultsje foar lytse bern.

De Lytsk stoareage nei de fûl glinsterjende knikkerts. Se spatten fjoer, mar se spegelen ek. Se bewarren de boarterijkes dy't se meimakke hiene. De Lytsk werkende de ûntheisterjende spultsjes dy't er boarte hie. Yn de buorren, op it skoalplein, en op de dyk. Syn eagen bleaunen fêstsitten oan syn eigen knikkerts dy't sa moai alle sân de kleuren fan de

[p. 164]

reinbôge yn har opsleaten.

De fûlskinende knikkertrûnte feroare yn ien grutte spegel, dêr't alles hûndert kear útfergrutte waard. It âlde skoalplein kaam foar it ljocht dêr't de measte fan syn ûnderfiningen leine mei syn eigen glêzen bûtenlânske prachtknikkerts. It snijde him troch it liif, it pipe yn syn earen, en op 'e nij skeaten him de triennen yn syn eagen.

De Lytsk raasde, draaide him om en flechte by de muorre lâns en de beamkes. Hy woe se net mear sjen, hy woe se net mear hearre. Fuort fan dy hongerjende en laitsjende beesten. De triennen rûnen him oer it gesicht. Hy fong se yn syn hannen as wiene it de knikkerts út de magyske rûnte. Ien foar ien saaide er se nei de hollen fan it byld mei de twa koppen. Lykas de hûnen begûnen se te razen. Fan ferbjustering miskien, fan pine koe ek, want in pear troffen it doel.

Doe't er gjin triennen mear hie naam er de knikkerts út de rûnte. No feroaren de reinbôgekleuren yn ien reade opspattende kleur dy't him fermannichfâldige yn de loft en op de grûn. It geraas fan it byld makke plak foar it gerinkeltinkel fan glês dat út in finster foel. Heech boppe him hearde er de stim fan in frou.

De Lytsk seach omheech, en doe nei syn hannen. Yn de lofter hâlde er in fierrekiker en yn de rjochter lei noch in lyts kidelstientsje. De gerdinen fan it finster boppe him wapperen nei bûten. Glês lei njonken him yn it gers. De frou raasde no en stuts doe de holle troch it brutsen finster. It wie De Runs. Ek har nachtjurk feroare yn in gerdyn en waaide heal nei bûten. Achter har ferskynde in man. It like De Jent, mar it koe ek har heit wêze. Twa hannen pakten har fêst. Om de mul.

De Lytsk die in pear stappen tebek en rûn de boskjes yn. Hy die de kiker yn de grutte binnenbûse fan de liende reinjas fan syn heit. Hy wie bang, mar tagelyk fielde er ek in bytsje blidens. Alles wie noch net ferlern, hy hie al wat werom wûn, mei't syn stientsjeknikkerts doel troffen hiene. Thús hie er noch fjouwer reinbôgeknikkerts, en as it echt moast soe er it wiere ferhaal fertelle. De fjouwer koene tsjûgen wêze.

Fan in ôfstân seach er no ien foar ien kleurde ballonnen as fergrutte knikkerts út it iepen finster fleanen. Fiif kear achterelkoar. Dêrnei ferdwûnen ek de boarsten fan De Runs de loft yn. Sij feroare yn in keale beamstam, glêd en glibberich dêr't gjin mins yn klimme koe. Op har holle ferskynde in nêst dêr't in strânljip op siet. Miskien wie it in

[p. 165]

seefûgel. It beest gûlde mâl, en sloech mei de flerken. Hy woe omheech, mar siet fêst ferstringele yn it bosk hier fan De Runs.

De Lytsk wie der wis fan dat der op in dei jonge fûgels út de holle fan De Runs berne wurde soene dy't dan lykas de ballonnen de loft yn skeaten. Hy soe se mei in nulle yn de eagen stekke, sadat se foar altiten blyn oer de wrâld sile moasten. Ballonknikkerts sûnder eagen, en foaral sûnder kleuren. Dat soe syn straf wêze foar De Runs.