Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Mijn benul (1974)

Informatie terzijde

Titelpagina van Mijn benul
Afbeelding van Mijn benulToon afbeelding van titelpagina van Mijn benul

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (3.26 MB)

Scans (37.65 MB)

ebook (4.47 MB)

XML (0.49 MB)

tekstbestand






Editeur

K. Schippers



Genre

proza

Subgenre

verhalen


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Mijn benul

(1974)–Jan Hanlo–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 305]
[p. 305]

Sofismen paradoxen haarkloverij

Dadaïsme en sofismen hebben iets gemeenschappelijks. Misschien was het dadaïsme voor de kunst wat het sofisme was voor het denken. Beide gericht tegen de ‘normale’ zelfverzekerden en beide met een negatieve maar kwalitatief belangrijke inslag. En misschien mag ik Zeno dan ‘de dadaïst van het denken’ noemen.

‘Valse bewijsvoering, bedoeld om te misleiden’ lees ik in een woordenboek achter sofisme. Het dadaïsme is de laatste jaren herhaaldelijk met name genoemd, het heeft veel van zijn taboe verloren. Er is geen of niet veel moed meer voor nodig om te zeggen dat men ervan houdt. Wat sofismen betreft, het is niet alleen de sensatie van de kennelijke misleiding, maar vooral de ontsluiering ervan wat mij aantrekt - dit ter verontschuldiging. In zoverre deze grapjes met filosofie te maken hebben, waar ik op zijn hoogst een beunhaas in ben: ik ben arrogant genoeg te menen dat anderen het ook niet weten totdat ze het zo klaar als een klontje gemaakt hebben. Ik zou willen denken als een drogist (weegt). Geen vrede hebben, als de drogist in me geen vrede heeft. ‘Benamen en ordenen geeft mensen vrede’. Zo is 't. Alleen als drogist wil ik naar filosofie luisteren. Nu neem ik sofismen in een ruimere zin. Naast de snelle Achilles die de schildpad niet kan inhalen, ook de soort in de vraagvorm, zoals van de man die zei: ‘Ik lieg altijd’ - kon die toen de waarheid spreken toen hij dat zei, of loog hij? Inderdaad, Kretenzer was hij ook nog. En dit: ‘Geen regels zonder uitzonderingen erop, wat inhoudt dat er dus wel regels zonder uit-

[pagina 306]
[p. 306]

zonderingen zijn, en dit is nu juist het tegenovergestelde van wat men beweerd heeft. Nu goed, waarom zou een foutieve, te absolute, bewering niet achterhaald worden door zijn eigen fout. Maar daar is de drogist niet mee tevreden. Dit is nog geen ‘drogisme’. Drogist - drogredenen, kras maar zonder betekenis, Sanskriet of geen Sanskriet.

Kan men iets zeggen wat men tegelijk daardoor bestrijdt? Als men geen dichter is, dan altijd. Want de dichter liegt de waarheid, zegt Aafjes. En de waarheid is de beste leugen, zegt de Nederlandse spreekwoordenschat.

En wat dunkt U: bestaan er in werkelijkheid zuivere cirkels? Een merkwaardig taai leven hebben deze vragen. Omdat niemand ze ooit afdoende heeft beantwoord? Of omdat de goede oplossingen niet worden overgeleverd omdat ze practisch van geen belang zijn? Alles heeft tenslotte een taai leven, maar meetkundesommen b.v. worden tenminste met oplossingen en al overgeleverd van geslacht op geslacht. Tenminste als je een oplossingenboekje hebt. Maar bij die sofismen en paradoxen is het uitkomstenboekje constant zoek. En dat is maar een uitkomst voor die sofismen. Apropos, is een woordspeling een paradox? Is een paradox een woordspeling? Respectievelijk neen, ja, dacht ik. Over meetkunde gesproken, ik bewaar al jaren de titel van een boekje uit de catalogus van een boekenantiquariaat: no. 4723 Ontspanningswiskunde. Wolff, Th. Der Wettlauf mit der Schildkröte. Gelöste u. ungelöste Probleme. M 78 Zeichn. ƒ 7,90.

Trekt U dat nu ook? Het boek is me ontgaan, ik vroeg er te laat om. Een groter liefhebber - ik moet de mogelijkheid erkennen - heeft het nu. Ondertussen heb ik een heel goed boekje gevonden, achteraf. Jammer eigenlijk, want het is zó goed, dat mij blijkt dat mijn bezigheid op dit gebied vrijwel overbodig is.

[pagina 307]
[p. 307]

Toch hoop ik er eens iets van te vertellen. En dan is er nog het ontmaskeren van paradoxen, of liever het onthullen ervan, want dit dient met een zekere piëteit te geschieden. Het is in het algemeen van belang om in deze dingen sportief te zijn: het absurde argument of de excentrieke definitie of bewering, alle kansen geven. De suggestie ervan aangrijpen. Anders wordt de verborgen werkelijke of formele fout, die juist door zijn enormiteit onzichtbaar is, nóg niet geattrappeerd. Over taai leven gesproken, ik heb nog een klassieke interesse: de klassieke mop. De moppen met de lange baarden, de steeds terugkerende. Daar zou ik wel eens een stelletje van bij elkaar willen hebben. Een mens zou zoveel willen, en men moet niet afdwalen.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken