Schetsen. Deel 2 (onder ps. Samuel Falkland)

[p. 174]

Oudejaarsavond.

Nou, de avond schóót al op.

Langrekkig had-ie gedineerd bij Mast, pleizieriggenoègelijk làng met een aangename uitpluizing van het dessert, làng over 't gebak, làng over 't beschuitje met kaas, làng over 't kleintje koffie. Telegraaf, Handelsblad, Nieuws, Rotterdammer, alles hadie doorsnuffeld bij 'n glaasje fine cognac en nou zat-ie in de lichte kil-huivering van na-eten-stemming ingehurkt op de bank, met een geëmbêteerd kijken naar de leestafel, naar 't buffet, naar 't gekaart van 'n vier zacht-van-beweging hokkende menschen.

De avond schoot op. Zoo had-ie 'm wel goed verdeeld, wel met verstandig overleg. Nou betale en 'n kalfje pakke en naar Köhler tot 'n uur of twaalf. Dan naar bed, naar z'n hotel. Of zou-die nog wat leze?... Had je nog niet het Geeltje en de Nieuwe Amsterdammer? - Och nee. Nou had-ie 'r genoeg van, zat-genoeg van al dat geklets, van dat vervelende, weëe gezeur over 't ouwe en 't nieuwe...

‘Aanneme.’

Hoe hadde die mense 'r idee in om zoo te kààrte - zoo idioot te smijte met papiertjes... met zoo'n aandacht. Hoe was 't mógelijk om aandacht te hebbe bij dat geprùts - bij die kaarte en die cente..

[p. 175]

‘Aànneme!’

Of nòg 'n fijne cognac? Je zat nou eenmaal. Bij Köhler most je toch ook weer drinke. Wat kwam 't 'r op an waàr je wat dronk - Als je maar zàt - En je niet èrg verveelde - Nou ja maar, hiér - Hier was 't heelemaal niks - Bij Köhler zag je nog wat - Daar was wat muziek - Daar zag je knappe meide - Neen dan maar opstappe - En vasthoue an je plan, an je plàn, an je plàn.

‘Aànneme! Aànneme!’

‘Jà meneer! Jaaa!’

‘Nou kóm dan!’

‘Dirèk meneer. Eve afrekene!’

Wat dat nou duurde. Kijk zoo'n man langzaam doen. En nog praatjes màke. Nog is tikke.

‘Jà meneer.’

‘Wat drommel, mot 'k zèsmaal roepe! Mo'k soebatte om te betale?’

‘Zoo druk meneer...’

‘Wat krijg je?’

‘U hebt gehad... een diner... en twée kleintjes en een fine... dat is... dat is... twee gulden... Dank u meneer.’

‘Nee, 'k zal me zelf wel helpe.’

Door de Kalverstraat stapte-ie vlugger an, mét 'n doel. Op straat was 't toch niks. Zullek chagrijnig weer en de helft van de winkels dicht. Zou-die nog 'n fijne, 'n extra-sigaar koope?... Daar had-ie wel trek in... Maar dan 'n héél-fijne... Hij wou toch ook wat hebbe voor z'n ouwejaar. O zoo. Nou zou-die gezellig bij Köhler zitte met 'n goeie sigaar. Waar was 't ook weer? Was 't niet an die kant?

Jawel. Precies. De Rijkshallen. Toch wel aardig als je d'r in 'n tijd niet geweest was. Daar had je de ouwe Köhler bij 't buffet. Niks veranderd. En

[p. 176]

de zaal ook niks. Vlak vooraan wou ie gaan zitte, bij de piano, bij die ouwe Mina. Ook niks veranderd. En nou 'n biertje en 'n goede sigaar opsteke.

Bleek bij 't wittig licht van 't gas zat-ie naast den stoel waarop-ie z'n jas en z'n hoed nètjes had neergeleid, pluizend an z'n rood puntbaardje. Z'n rood wolhaar krulde aan tegen 't helgroene aanplakbiljet.

Hier was dan toch wàt gezelligheid. Als je zoo zat kwam 'r 'n warme, stille behaaglijkheid over je, iets van 'n thuisvoelen. Dat had je toch alleen maar bij Köhler.

Die àndere inrichtinge ware naar van verveling, nàar van vrouwegescharrel en glaasjes offreere. Daar liete ze je niet met rust. Och, och, die oùwe Mina met d'r geduldig pianospele en die violist met z'n kalig hoofd en z'n spitse snorpriem. Wat bleve die mense altijd precies op d'r zelfde plaatsje, met dezelfde beweginge. Was 'r nou ièts veranderd an 't hoofd van den violist, schuinigweggezakt op den zakdoekstip en de strijkstok scherend met vinnige slagen langs 't rooie oor.

Tingeling. Tingeling.

Nou kreeg je wat. D'r voor gaan zitte... O, kwam 'r dàt nummer. Ach, 'n juffrouw op gespanne draad.

Jawel. Daar had je d'r. Daar wer je wee van. - Dat met rose-voete geglij over de veerende draad. - En die dikke rose beene - en dat wiebelend gebalanceer van de arme. - Hoeveel keer had-ie dat al niet gezien. - Allemaal 'tzèlfde. - Telkens dat vervèlende gescharrel met bukke en 'n zakdoek oprape en met 'n rukkie naar vore schiete en met 'n rukkie naar achter... en door 'n hoepel.., wat was dat vervèlend... Hoe hadde

[p. 177]

ze d'r pleizier in... te - kijke - naar - dat gewiebel - naar die rose dikke beene. - 't Zou je alleen wat dóén als de draad knapte. - Maar die knapte niet. - Die was natuurlijk van beste qualiteit. - Nee die knapte niet. - Als die knapte zou je ève schrikke. - Nou ja ève maar. - 'n Ongeluk kwam d'r toch niet van. - Welnee. - Daar was ze natuurlijk op verdacht. - 't Was d'r natuurlijk al meer gebeurd. - Hè, gelukkig, gelukkig. Hoe hadde de mense d'r schik in. - Nou maar gauw 'n ander nummer.

Bleekwit in de omlijsting van z'n rossig puntbaardje, zat-ie hangerig op z'n stoel, geeuwend achter z'n hand. Al kwart over tiene. 't Schoot op. Wat 'n schrikkelijk - vervèlende avond. Wat 'n onzinnige - vervèlende avond. Als of 'r iets veranderde in je leve, òmdat 'r 'n jaar om was. Als of 't nieuwe ànders zijn zou. Alsof je iets vergat, alsof je maar 'n deur had dicht te slaan om de verveling van die àndere dage af te sluite. En wat 't gèkste was, 't idiootste, 't ergerlijkste van 't geval, dat was 't denkbeeld dat je obsedeerde dat 'r tóch wel iets bijzonders an zoo'n avond moest zijn, dat 'r tòch ièts kòn of zou gebeure dat je 'n vreugdeschok of 'n kleine ontroering gaf.

Anders zou je 'r heelemaal niet an denke dat 't ouwejaar was. Anders zou je in je gewòne doen zijn en d'r ook niet 'n feestavond van wille make en je avond verdeèle en 'n extra-sigaar koope. Zou-die an de muzikant 'n sigaar geve? Nee. Maar niet doen. Dan was je verplicht 'n praatje te make en wat kon je die man schele. Wat ging je die man an. Wat ginge je die mense an. Je zat veel beter, rustig en stil in je hoekie met een bekijke van alles om je heen en een wel aangenaam-triestig gevoel dat je in je melankolie, in je alleenheid sùpérieùr was

[p. 178]

an de rest. Je melankolie, was wel een ding om je in te vermeie, om zekere teere voldoening in te vinde. Ja dat was 't. Triestige alleenheid was wèl is aangenaam. Het gaf je 'n plezier, geen plezier van eenige bewèging maar dan tóch 'n plezier als de streeling van 'n zachte huid, 'n plezier dat wel na kwam an 't stilletjes gewrijf van een kattevel -, als je je ooge voelde in d'r kasse en àl wat je omgaf van droefenisachtige, lichtzwaarmoedige toefluistering.

Als je dan je ooge dicht dee en de ooglede glede in 't vocht en de geluide vagelijk en toch bits van realiteit om je heen ware, gaf je melankolie, je energieloos zitte, je een nevelig plezier, dat je òngeschokt opfleurde tot maar weer verder kijke en meemake van de slappe, doellooze, dooie boel.

Tingeling-Tingeling.

... O dan had je die. Waar had-ie die al meer gezien? Ja die hàd-ie al meer is gezien. Maar waar? Ja zeker. Ergens. Was 't niet geweest in Den Haag. Wat dee 't 'r toe? - 't Ware dié mense. - Jawel 't zelfde deuntje. En de man altijd met lacherig kijke. Wat 't hinderlijk was, die witte pruik met die pikzwarte snor. Hoe akelig-wee. Zoo'n ouwe man met 'n zwart-geplakte snor. En die vroolijkheid. Hoe konde ze zoo vroolijk zijn? En die Hollandsche kletsliedjes... Jàkkus wat 'n vervelende boel. Altijd 't zelfde, 'n Française dat was alleen maar aardig. Als 'n Française goed was en canailleus en de zaal met d'r drukte vulde en 'n cancan sloeg, dan was 't wel aardig.

Maar zoo'n hoekige vrouw en dan telkens sijn zinge voor zijn. - Wat naàr al die èsses, dat plat-Amsterdamsch. Nee 'n Française, 'n Française zou die nou wel is wille zien, zoo'n brutale, levenmakende, die met woorde en gebare sloeg en je wegschrikte

[p. 179]

uit je gedachte. Kwamen ze nou nòg is terug. Hè weer 'n liedje, weer die zoete vroolijkheid en Mina an 't spele bij de piano en de violist met 't hoofd schuin-weggezakt. O.O.

Geeuwend keek-ie rond. Wat lachte die man naast 'm bête. Hoe kon iemand zoo bête lache. En zoo'n schapig-stom bakkebaarde-gezicht. Zeker 'n reiziger of 'n buite-heer, die noóit wat zag. Iemand die zoo bête lachte, dat moést 'n vervelend individu zijn. Kijk nóú weer z'n lache en z'n groote mond met bruine tande. Waarom-lachte-ie nou? Nou dronk-ie van z'n bier. Hoe kon iemand blijve zitte met witschuim op zijn snor. En weer lache. Jassus wat 'n naarling om zoo'n idiote schik te hebbe...

Geduldig met z'n oogen dicht, de sigaar in z'n mond wachtte-die tot 't nummer voorbij was. Zeker 't was wel aardig. Ze deeë 't nog zoo kwaad niet. Ach wel nee. Ze deeë d'r best. Maar als je 't zoo dikwels gehoord had, zoo vreesèlek dikwels telkens op avonde dat je je verveelde en 'n tjingeltjangel binneliep voor wat afleiding, dan kón je niks meer zien. Waarom was-ie ook naar Köhler gegaan? Köhler was 't beste. Waar moest je anders heen? Wat had je in zoo'n groote stad? Thuis zoudie wat gaan leze of luiere op z'n kanapee. Maar hij was nou niet thuis. En om zoo vroeg naar je hotel te gaan op ouwejaarsavond dat was toch heelemaal ellendig. Ouwejaarsavond had toch iets ànders, iets dat je niet zegge kunt, iets dat je voelt.

Wat voelde je? Ja, wat voelde je?... Nonsens. Je voelde niks. 't Was 'n idee. Vijf minute òver twaalve was je net zoo ver. De mense verzonne allemaal malle dinge om mijlpaaltjes te zette op 'n lange, lange weg. En bij ellek mijlpaaltje dronke ze pons en champagne... en wie 't had, die ging

[p. 180]

bij Saur en at oestertjes. Gèk om oestertjes te ete bij 'n mijlpaaltje, om met oestertjes in je maag te zitte als de klok twaalef, twàalef sloeg.

Benauwd van warmte en gesoes met een verre voeling van iets heel dreigends-zwart op 'n grooten afstand, als-ie an mijlpaaltjes dacht en de sprongen naar 'n niet-te-weten verder leven, keek-ie weer rond, met een wil nu om tot vroolijkheid te komen. Maar, 't lukte niet. Zou-ie weggaan? Waarheen? Köhler was 't bèste. Wat was 'r anders? Nog is in 'n café. En nog is.

En 'n kop koffie. En 'n glas bier. De krante hadie geleze. Neé, híer maar blijve. En 'n goed warm grogje neme, 'n goed warm grogje en nog een en nog een. Dan zou 't wel weggaan. Grogjes zoue 'm opknappe. En dàt was ook wel 'n aardig nummer. Die zes meisjes. Nou is op je gemak kijke wié je de mooiste vindt. Die op de hoek?... Nou die is wel àardig. Maar die vierde. Da's 'n aardige meid. Mooie ooge. Heel mooie ooge. En ook wel mooie tande. Dat kenne Engelsche toch maar alleen dat dànse.

‘Aanneme! Geef mij nog 'n grogje...’

Rookend, leppend van de grog, bleek-lusteloos in de witte schijning van licht, keek-ie 'n paar minuten met gewilde opgewektheid. Maar dan zakte 't weer weg, begon-ie opnieuw z'n melankolie te kweeken tot het ouwe gevoel van superioriteit. Hij zou 't uitzien, heèlemaal uitzien, 't hééle programma. De Revue kwam an 't slot. Hoeveel keer had-ie de Revue niet gezien? Dat dee 'r niks toe. Of je dit zag of dàt, 't was 'm onverschillig.

Je moest de dinge accepteere, accepteere zooals ze wàre, en je late gaan, late gáán. 't Best zat je zóo in je kleine sfeer, in je onbelijnde lichte zwaarmoedigheid, die bij alles paste, bij de koffiehuizen, bij Köhler, bij Mina, bij den violist. Je kon 'r toch

[p. 181]

niks an doen. 't Kwam over je. 't Omsluierde je. 't Nam je. En als déze avond om was, zou 't verder gaan, verder maar dan zonder 't obsedeerend uitzien naar 'n ontroering, zonder 't kinderachtig ouwejaarsverlangen, oùwejaars, oùwe-jaars.

Toen 't gedaan was, liep-ie de Warmoesstraat uit, stak den Dam over die in kille lichtend-nattige wijdte lag. De klok speelde. In de grauw-roetige wolken boven het paleis zoemde het Wilhelmus, klotsend in de hooge luchtkoepeling. Even luisterde-die, keek naar 'n paar voorbijgangers met matglimmende parapluies en ging heel-oud-van-leven, slaperig van de grogjes, naar z'n kamer.