Schetsen. Deel 2 (onder ps. Samuel Falkland)

(1904)–Herman Heijermans– rechtenstatus



[pagina 189]
Barbertje's portret. ‘Gaat u zitte, gaat u zitte.’ ‘Mistig weertje - vin u niet?’ ‘Erreg chagrijnig... 'n Borretje erretesoep?’ ‘Nee dank u. Liever niet.’ ‘Kom drink 'n borretje mee. Z'is lèkker, hoor.’ ‘Nee, vandaag sal 'k geen gebruik make.’ ‘Nou, tòch maar 'n borretje, hé?’ ‘Nee, heusch niet juffrouw. - 'k Lus ze vandaag niet.’ ‘Een lepeltje. - Kom, één lepeltje!’ Koppig, met verlegen beweginkjes, peuerde Barbertje met den lepel in het ijzeren potje. Zes weken lang, telkens als de juffrouw van de huur kwam, had ze betaling uitgesteld. De juffrouw kwam op Vrijdag. Erwtensoepdag. Lief-vrindelijk, als bliksemafleider, offreerde ze 'n bordje - 't kwam zoo uit dat de juffrouw krèk kwam als ze an tafel ging. ‘Kijk is wat 'n soepie. Mag-ie niet afslaan mens!... 'k Heb 'n lekker kluif-ie opgeschept... Je treft 't hè, dat-ie net altijd komt as 'k soep eet, hè?’ Maar huur-juffrouw hield stijf d'r knokelhanden om de boodschappenmand en keek zuinig. ‘'k Heb pás gegete.’
[pagina 190]
‘Nou wàt zou dat? Soep kan d'r altijd bij. Jassus, mens laat je nou niet soebatte voor 'n kommetje lekkere soep. Zooas ik ze maak krijg je ze nerreges.’ ‘Nee, heusch niet.’ Verlegen, teuterig zat Barbertje achter de tafel. 't Sloeg vandaag niet in. Wat lam nou van dat mens! 'n Ongezellige stilte loomde in de kleine kamer. ‘... 't Is buite zeker èrreg vuil?’ informeerde Barbertje met 'n varkenskluif in d'r dunne vingers. ‘Of 't.’ ‘Vies weer as die sneeuw smelt.’ ‘Asjeblief.’ ‘En kom-u dat heele eind loope?’ ‘Nee, 'k hè 'n trammetje gepakt.’ Huur-juffrouw dee d'r boodschappenmand open, rommelde tusschen wat pakjes en papiere en vouwde de kwitantie vlak-uit. ‘Toe neem u 'n klein borretje.’ ‘Nee, heusch niet.’ ‘Mensch je bekomt 'r van. Eén lepeltje, hè?... Doe mijn 't plezier en neem één lepeltje.’ ‘Dank u... Enne kan 'k me cente krijge?’ ‘Zou u 'm nog is wille ophoue tot de volgende week? Me zoon zit zoo slecht in de verdienste.’ ‘Nee juffrouw... Dat gaat zoo niet... Dat gaat zoo niet... Tellekes erretesoep in plaats cente... 'k Mot nou cènte zien... Dat gaat zoo niet... Ik mot óók leefe en óók betale...’ ‘Volgende Vrijdag zal 'k betale op me woord van waarachtig’... ‘Neem me nou niet kwalijk, juffrouw... maar dàt kèn ik nou... Ik laat me niet meer lijme... Volgende week geef je wèer erretesoep en zoo kan
[pagina 191]
ik an de gang blijfe... Me man het gesegd, dat 'r lood mot weese en nou gaan ik hier niet vandaan... Dà's wat moois!... Dà's wat moois!... 'k Had de woning wel ses-en-dertig keer kenne verhure!...’ ‘Nou maak nou maar zoo'n drukkie niet!’ ‘Wie maakt er drukkie, jij of ik?... Me cente!... Is dat 'n mens 't bloed uit sijn vingers suige!... Ik lus jou soep niet!...’ ‘Je lùs mijn soep niet!... Je zal ze je heele leven zoo drinke!’... ‘Nou enne 'k mot ze niet!... Betaal jij mijn de huur... Ik laat me niet meer besjoemele!’ ‘Besjoemele?... Wie besjoemelt jou?’... Vinnigjes krakeelden de twee vrouwtjes. - Barbertje achter d'r bord, huur-juffrouw spits-bleek op d'r stoel. Maar na 'n gekibbel van 'n klein kwartier wierpen ze 't op 'n accoordje en betaalde Barbertje drie weken. Piet en Aagje kwamen nog nèt bijtijds voor 'n bordje. Piet was jarig. Op z'n acht-en-dertigste jaar was-ie getrouwd met de bol-fletse dochter van den trommelslager. Hij zelf verdiende 'n zuur stukje brood als fagotist in een klein café-chantant. ‘Z'is lekker je erretesoep, moeder.’ ‘Smijdig,’ zei Aagje in rustig geslobber. ‘Ja,’ zei Barbertje, bedrukt. ‘Scheelt 'r wat an?’ ‘Wel nee, niks -: 't wéér. 'k Had jullie al eerder verwacht.’ ‘En wàar blijft nou de serpriese?’ vroeg Piet: ‘we zijn gekomme voor de serpriese.’ ‘Nou de dag is ommers nog niet om.’ ‘Nee, op tàfel met je serpriese, niewaar Aagie? Belofte maakt schuld.’
[pagina 192]
‘Wacht maar, wacht maar,’ lachte Barbertje slapjes; ‘'k weet 'r alles van.’ ‘Je had 'r heelemaal niet om motte vràge, Piet. - Wie vraagt nou om 'n serpriese?... Om 'n serpriese vraag-ie niet... Anders is de serpriese d'r af. - Niewaar?’ ‘Geef mijn dan nog maar 'n bordje snert,’ zei de bleeke fagotist. Er werd geklopt. ‘Kom maar binne!’ ‘Eet samelijk saam... Ben 'k terecht bij juffrouw Bot?’ ‘Ja,’ zei Barbertje, d'r mond schoonwrijvend. ‘Een pakketje.’ ‘Ga u zitte meneer.’ Het was een klein doosje met een rood elastiek er om. Barbertje deed 't met beefhandjes open en lachte, knikkerend tegen den inhoud. ‘Da's jóú serpriese, Piet,’ zei Aag nieuwsgierig. ‘Laa's kijke moeder!’ ‘Nee strakkies!’ ‘'k Zie 't al; je pertret!’ ‘Heb-u je late pertretteeren, moeder? God wat aardig!... Laa's kijke!’ Barbertje, genoegelijk-glimlachend, hield 'n portret in d'r dunne vingers, voorzichtig bij 'n tipje. Aag had 'r een uit 't doosje genomen. Piet zat op een stoel te vergelijken. ‘Sprèkend, sprèkend,’ zei Aag: ‘zijn ze allemaal zoo?’ ‘Allemaal,’ zei de bediende van den photograaf. ‘Precies 't gezicht van moeder.’ ‘Dá's 'n àardige verrassing! Heel aardig! En góed gedaan.’ ‘Zie je de ooge, Piet... 't Geeft me wonder, dat ze iemand zoo kenne treffe, hè?’
[pagina 193]
‘En de neus!’ ‘Precies de neus. Nee maar precíés. Net met 't wratje an den linkerkant.’ ‘En de mond? Houdt moeder de mond zoo? Ja, precíés. Zie je: net dat trekkie dáár...’ ‘Hou 'm is op 'n afstand!’ ‘Zoo doet-ie óók goed, hè?’ ‘Of 't zóó lééft!... 't Is toch 'n hééle kunst.’ ‘Hoeveel zijne d'r?’ ‘Zes.’ ‘Zes? Da's een voor jou en een voor mijn en een voor oome Sally en een voor Jan... En één voor de bovenjuffrouw, niewaar moeder? Die verdient 'r wel een an je, hè?’ ‘Maar die ooge, Piet! Hoe is 't gosmogelijk om 't zoo te krijge!... Zie je? Net of ze spreke.’ ‘Ik vin de mond 't best. Zoo houdt moeder d'r mond altijd.’ ‘En wat kemiek dat ze 'n wratje op je neus mee uitportretteere!... Nou moste wij ons pertret toch ook is late make, Piet...’ ‘Jawel. Jawel. 't Kost niks. Je heb 't maar voor 't zegge!... Wat zit jij nou stil moeder?...’ Barbertje zat te kijken naar de lang-blanke, nette quitantie die de bediende op z'n knie gespreid had, de quitantie die in de vouwen opbolde. ‘Je heb 'r ook nog niet eens bedankt, Piet!’ ‘Is 't dàt! Nou daar heb je d'r een en daar heb je d'r nóg een moeder!... Dankie wel, hoor! 'k Had al zoo dikkels tegen Aag gezegd: 'k Wou da 'k 'n pertret had. Want je wordt elleke dag 'n daggie ouwer, ouwetje en àls godbeware...’ ‘Nou da's óók 'n bedankie van lik-me-vessie,’ meende Aag: ‘maak moeder nou niet ongerust...’ Barbertje draaide 't portret òm en òm. Maar nu
[pagina 194]
ze de algemeene attentie had begon ze 't ouwe hoofd te schudden. ‘Vin je 't niet sprékend?’ ‘Sprekend? Sprekend?... Ben ik dat?’ ‘Wie zou 't ànders zijn?... kijk nou is...’ Met z'n drieën stonden ze om 't portret. ‘Ben ik dat? Ben ik dat?’ - en zachtjes fluisterend zei ze in 't oor van Piet: ‘Ik heb geen cènte...’ Piet keek 'r verbluft an. Ze knikte met de oogen. ‘Ja, da's waar... mooi is dié niet’..., zei hij slim. ‘Wat klèts je nou toch!’ -, kwam z'n vrouw los. ‘Zie je dan niet dat die eene naar niks lijkt,’ en even leep fluisterde die in háár oor: ‘Moeder het geen cente.’ ‘'k Lijkt zoo wel 'n baviaan,’ zei Barbertje verontwaardigd: ‘Is me dat 'n pertret en mét 'n wrat op me neus?... Hèb ik zóó'n wrat?... Denk je da'k jullie zoo'n apepertret wil geve?’ ‘Ja, nou 'k beter kijk vin 'k 't lang niet mooi. Wat 'r 'n verschil is in die pertrette. D'r is geen een eender bij... Die wij daar hadde gaat 'r nog mee door.’ ‘Zoo... Laat mijn dan die is kijke... Ben ik dat? Is dat mijn mond?’ ‘Nee, da's moeders mond niet. Zoo houdt ze d'r mond niet. Zóó houdt ze 'm.’ ‘En kijk ik zóó?... Net of 'k zieke schelvisch gegete heb!... Heb je me ooit zoo zien kijke?’ ‘Wat waar is, is waar... zóó is moeder d'r gewone kijke niet... En 't haar is ook krimineel slecht...’ ‘Nou slècht, slècht!... Da's overdrijven.’ ‘In ellek geval,’ zei Barbertje, met nijdig neergooien van 't glimlachend portret: ‘as ik jullie wat geef, dan mot ìk wete of 't kedo naar me zin
[pagina 195]
is en zoo is 't niet naar me zin... Is me dat 'n gezicht!... Heb ik zoo'n gezwel op me neus... Ik schaam me!... Ik ben nooit mooi geweest, maar leelijk is anders!... Is me dat 'n neus... Enne zijn me dat dooie katteoogen... Enne watte mond!... Nee, u mot ze maar an meneer de fotograaf teruggeve, meneer... zoo bevalle ze niet...’ ‘En uw zoon en uw dochter...’ ‘Ach wel nee, man, ze lijke naar niks!... Wil jij ze zoo hebbe, Aagie?’ ‘Ikke?... Ik zou je danke... Nog met geen geld toe... Dat is me schoonmoeder niet... Da's 'n baviaan...’ ‘En jij, Piet? Zeg nou eerlijk...’ ‘Nou as 'k 't eerlijk mot zegge... dan zou 'k me moeder d'r niet in herkenne... Is dàt me moeder, meneer?... 't Lijkt wel de Koningin van Engeland!... Ik wil zoo geen pertret hebbe. 'n Pertret mot goed zijn. Anders heb-ie d'r niks an.’ ‘'k Zal de boodschap an me patroon doen... Ik hou me d'r buite.’ ‘Natuurlijk... U heb 'r geen schuld an... Wil meneer 'n borretje erretesoep mee ete...’ ‘Nee dank u Juffrouw... 'k Mot naar me vrouw.’ ‘En 'k kom zellevers wel is bij meneer an.’ ‘Goeie middag.’ ‘Dag meneer.’ Barbertje keek Piet en Aagje an. Piet en Aagje keken Barbertje an. ‘... Dat spijt me toch wel,’ zei Barbertje, bedrukt naar buiten kijkend: ‘... daar had 'k nou zóó op gevlast om jullie me pertret te geve. - Als je dood ben, wat blijft 'r dan anders van je over dan je pertret?’

Vorige Volgende

Barbertje's portret.