Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Schetsen. Deel 3 (onder ps. Samuel Falkland) (1905)

Informatie terzijde

Titelpagina van Schetsen. Deel 3 (onder ps. Samuel Falkland)
Afbeelding van Schetsen. Deel 3 (onder ps. Samuel Falkland)Toon afbeelding van titelpagina van Schetsen. Deel 3 (onder ps. Samuel Falkland)

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (0.77 MB)

Scans (13.10 MB)

ebook (2.99 MB)

XML (0.29 MB)

tekstbestand






Genre

proza

Subgenre

schetsen


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Schetsen. Deel 3 (onder ps. Samuel Falkland)

(1905)–Herman Heijermans–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende
[pagina 128]
[p. 128]

Marietje.

Ze is zeventien, is slank, heeft bruin haar, blauwe oogen, een kindergezichtje. Ze was vroeger figurante in een klein ‘theater’. Maar het liep mis met den directeur. Toen werden de figuranten het eerst aan den dijk gezet, daar de overblijvenden zoo goedkoop mogelijk wouen ‘werken.’

Daar haar vader bij haar geboorte verdwenen was en ze dus - zoo'n ‘dus’ kan van 'n zeldzaam logische kracht zijn - alleen een moeder had en die moeder haar nooit verlangd had, maar moederlijk begon te worden, toen de dochter, zoo flink uit de kluiten geschoten, geld begon in te brengen, was dit - de misse boel van het ‘theater’ - een lamme historie. 'n Paar weken liep ze te lanterfanten met vriendinnetjes tot het thuis een hel werd.

‘Zeg 'r 's - mot dat nog langer zoo duren, kale madam! Kuieren en mijn boel opeten! Als dat niet haast gedaan is, kan je wel ophoepelen hoor!’

Maar ze hoefde niet op te hoepelen, want nog dienzelfden avond kwam ze in de Nes - ergens in 'n café-chantant te zitten met een vriendinnetje en werd aangesproken door den eigenaar, die afwist van den missen boel aan het ‘theater’ en haar een ‘engagement’ aanbood tegen veertig gulden in de

[pagina 129]
[p. 129]

maand. Ze zou er met moeder over spreken. Alleen durfde ze het niet aan. Maar moeder vond het prachtig. Veertig gulden per maand! Ze had maar de helft verdiend als figurante.

- Maar de Nes....

- Nou wat zou dat? Of je nou op 't tooneel staat of zit hè? Wil jij liever slenteren langs de straat hè?

- Nee....

- Wat dan! Wat dan!

- Zouen we liever nog niet wat....

- Ik zeg, dat je 't aanneemt!

- Als 't afgeloopen is om één uur, moet ik in de sociëteit blijven.

- Staat dat in je kontrak?

- Ja, anders betaalt ie niet.

- Nou dan blijf je in de sozieteit. Je zel d'r niet van dood gaan, zeg!.... Toen ik jouw leeftijd had, had ik je vader al an de hand.... Ik werk al zeventien jaar voor je, madam!.... Werk jij nou 's voor mijn, hoor!

- Dus doen?

- Of we 't doen zellen? Veertig gulden in de maand. Wel waarachtig!

Zoo werd ze zangeres in de Nes. Toen ze den eersten avond opkwam in kort zijden kleedje, zong ze een oud liedje. Ze zong er naast. Ze kon niet zingen, omdat ze geen gehoor had. Maar de vriendinnen in de zaal en de andere chanteuses klapten en zorgden voor een bis-couplet. Den tweeden avond ging het al beter. Alleen de vriendinnen bleven weg. Want met een chanteuse uit de Nes kùn je voor je fatsoen niet omgaan.

Ik herinner me best den eersten avond. Verlegen en stijf met de plompe onbewegelijkheid van Hollandsche meisjes uit het volk, stond ze voor het

[pagina 130]
[p. 130]

kleine voetlicht. De armen, mager en dun, leken aan het lichaam vastgegroeid. Ze maakte een enkele mechanische beweging, maar was zoo in-zenuwachtig, dat ze zelfs vergat te buigen, toen ze teruggeroepen werd. Er was veel rood op haar wangen en de oogen waren door zwartsel groot en sprekend. Om het bruine haar strikte een blauw lint. De diamantslijpertjes met hooge boorden juichten haar toe en op de achterste bank sloeg moeder de dikke handen tegen elkaar.

Om één uur ging ze mee naar de ‘soos’ - ze zijn er nog altijd de sociëteiten, waar jonge vrouwen in Amsterdam 's nachts genoeglijk geëxploiteerd worden - alleen de politie heeft kippenoogen - en werd door eenige duurgekleede diamanten bij een flesch geïnviteerd.

‘Aannemen wat je krijgen kunt,’ zei de chef: ‘en van al wat ze je laten drinken krijg je provisie.’

Ze dronk champagne, maar bedaard.

Ze wou net zooveel drinken als ze lustte.

Geen druppel meer. Toch werd ze vroolijk. Om drie uur was 't gedaan en de diamantjes wachtten buiten. Maar ze ging denzelfden weg uit met een Duitsche zangeres, die haar protegeerde, kwam thuis, kleedde zich uit, blies de lamp uit, die brandde voor moeders alkoof, kroop onder de dekens. Ze sliep lekker.

Den volgenden morgen hoestte ze erger.

O ja, ik vergat te vertellen, dat ze al lang tering had. Excuus.

Wat verder gebeurde is niet bijzonder interessant. Ik weet, dat deze en dergelijke historietjes al wel honderd- en duizendmaal verteld zijn. Ik kan er geen ‘eer’ mee inleggen. Daudet heeft 't zoo lief beschreven èn.... èn.... O, er is een manna van teedere verhaaltjes over onschuld en doodgaan geschreven.

[pagina 131]
[p. 131]

Maar nu ik begonnen ben moet ik eindigen. Ik ben dan gebleven bij het zeggen, dat zij al lang de tering had.

Die heeft ze nog.

Anders niet.

En haar moeder leeft ook nog en zij is nog altijd in het café-chantant.

Ik heb haar van de week weer gezien. Ze zingt nu drie maanden in de tjingeltangel, drinkt drie maanden mee in de sociëteit. Of ze wat de menschen noemen nog fatsoenlijk is, weet ik niet en 't kan me niet schelen. Ik geloof, dat dit bijzaak is. Ze gaat gauw dood.

Na twee bloedspuwingen in drie maanden leef je niet lang meer. Wat?

Ze is wat losser geworden. Als ze opkomt lacht ze en de deuntjes, die ze zingt met een geluid van heeschheid, begeleidt ze met slappe gebaartjes. Ze heeft afgekeken van Fransche collega's. Ze is nu gekleed in lichtrood met belegsels van vergulde tiereletijntjes. En het haar, bruin en lang, hangt neer op de schouders. Het gezichtje dunner en spitser, is altijd rood-aangezet en de oogen, groot-glinsterend, staan in randen van zwarte schmink.

 

Toen ze gezongen had, kwam ze in de zaal zitten.

‘Dag Marietje.’

‘Dag mijnheer.... Hé, ik heb u in geen maanden gezien.’

‘'k Ga weinig uit.... Wil je wat drinken?’

‘Nee, dank u!’

‘Waarom zeg je dat zoo kwaad?’

‘Ik wil niets drinken! Ik wil niet altijd van drinken gesproken hebben, als vroegere kennissen hier met me praten.’

‘... En... hoe gaat het met je?’

[pagina 132]
[p. 132]

‘Best!... Ik voel me wel thuis hier.... Als figurant was ik toch niks... en hier krijg je wat te doen.’

‘... En... de santé?’ (Met opzet gebruik ik een miserable uitdrukking, vraag het lachend, daar het misschien beter is met zieke menschen te spreken, alsof men van niets weet).

‘De santé?... 'k Heb tweemaal opgegeven. 't Is maar an één long.’

‘En je moeder?’

‘Nou die is koest.... Ze neemt alles af an 't end van de maand... Maar ze weet lekker niks van me drankpersenten.’

‘Krijg je daar dan zóóveel van?’

‘Nou... licht tien tot twintig pop in de maand!’

‘Kind... wat moet jij dan drinken.’

Dat verwijt prikkelt haar.

Ze wordt bloedrood en wat ze zegt, komt er bits, heftig, kraakhard uit.

‘Ja ik drink... lekker veel!... Want 't kan me niks meer schelen... Ze hebben me laten zitten hier, allemaal, van de kliek, omdat ik in de Nes ben... En me moeder zuigt me uit... En ik ga toch kapot... Want die dokter liègt... Jullie liegen allemaal! De andere long is ook mis... Wat kan 't jullie verdommen of ik uitstap!... Je zult 'r geen stap minder voor doen... Als ik drink, wil ik... als ik kapot ga wil ik!... Dáár!... Dáár! Dáár...’


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken