Schetsen. Deel 4 (onder ps. Samuel Falkland)

[p. 143]

Schande.

Een uur nadat de begrafenis was afgeloopen, kwam Coba in den-winkel-op-den-hoek.

Er was een heele volte. Je had er Jo, de dienstmeid van no. 10 èn de vrouw van den schoenmaker èn 'n Juffrouw-uit-de-buurt èn 'n meissie van 'n jaar of twaalf.

De kruidenier achter de toonbank was bezig met 't wegen van groene zeep, 'n half pond.

Zóo dat zij in den winkel kwam, hielden ze allemaal d'r mond, alsof ze over háar gesproken hadden.

De bascule ging op en neer en de vrouwen keken toe.

Toen begon de kruidenier.

‘Nou - hij is zeker érg ondersteboven?’

‘Of-ie!’ knikte Coba, die nog rooie oogen van 't huilen had.

‘'t Is me 'n héél verlies,’ zei de juffrouw-uit-de-buurt: ‘'t zal je niét gebeuren.’

‘T-ja,’ stemde de vrouw van den schoenmaker toe: ‘nog geen veertien maanden getrouwd hè?’

‘Nee nog geen veertien maanden,’ herhaalde Coba: ‘en zoo'n lièf mensch! Zoo'n goeie dienst!’

‘Ja, dat zàl wel,’ zei de schoenmakersvrouw: ‘'t is ongelukkig. 't Is verschrikkelijk ongelukkig’.

[p. 144]

Ze zwegen. De kruidenier duwde het papier dicht waarin de zeep was. Het meisje telde de centen op de toonbank, een voor een, in een precies lijntje, nam het pakje, liep den winkel uit.

‘En wat ù?’

‘Geef mijn 'n ons Leidsche kaas, gesnejen.’

De homp kaas lag op het plankje, het mes gleed handig op en neer. De vrouwen keken met aandacht.

‘'t Was me 'n kléíne stoet,’ zei de meid van no. 10.

‘Ja niet veèl rijtuigen,’ bevestigde de schoenmakersvrouw.

‘Ze hadden niet veel familie,’ lei Coba uit: ‘mevrouw d'r vader en d'r broer en meneer z'n twee broers. Anders niet.’

‘Da's 'n schijntje,’ zei de kruidenier: ‘ik heb wel is begrafenissen met twáálf koetsen gezien.’

‘Nou, méermalen,’ zei de schoenmakersvrouw ernstig: ‘mààr twee koetsen! Ik dacht dat ze zoo dik in d'r familie zaten...’

‘Nee,’ ontkende Coba: ‘meer hebben ze niet. En nou zitten we alleen thuis, Bet en ik.’

‘Is hìj dan weggegaan?’

‘Hij is net met z'n broer weggerejen. Wij motten op 't huis passen, zoolang die uit de stad blijft’...

‘Wel jee, wat 'n gèkke boel,’ zei de meid van no. 10: ‘en wanneer komt-ie terug?’

‘Dat weet ik niet. Hij was zoo ondersteboven dat-ie haast niet spreken kon. 't Is me 'n slag! Veertien maanden! En zoo'n lieve mevrouw’....

‘Gut, mot u daar nòu nog om huilen? We motten allemaal sterven’....

‘Da's wel waar. Maar 't was zoo'n lief mensch. Gister zegt meneer: Co, jìj mag 't linnengoed van me vrouw. Nou, ik maakte 'n pakkie van d'r rok-

[p. 145]

ken, van d'r lijfies.... Maar toen 'k er mee bezig was, toen kon 'k niet verder. Meneer, zei ik: ik wil 't niet hebben. Nee hoor! Ik zou d'r geen stukkie van durve drage!’

‘Nee. Goed van 'n dooie zou 'k niet an me lijf willen,’ zei de schoenmakersvrouw.

De kaas was ingepakt. Maar de meid van no. 10 had niks geen haast. Ze stonden zoo knus.

‘Weet je wat ik geloof,’ smoezelde de juffrouw-uit-de-buurt: ‘ìk geloof dat-ie niet veel van d'r hield.’

‘Meneer van mevrouw? Hoe kom je d'r op?’

‘Nou - d'r was niet eens één krans op de kist - geen ènkele bloem. As je van je vrouw houdt, dan koop je toch allicht 'n bouquet of 'n krans of zoo iets’...

‘Ach kom mensch,’ zei Coba gepiqueerd: ‘denk je dat die man z'n hoofd d'r naar stond!’

‘Nou,’ merkte de kruidenier op: ‘dàt hóór je niet te vergeten. Daar moet je hoofd naar staan. Je vrouw sterft maar ééns in d'r leven’....

‘Ja 't stond màchtig kaal,’ zei de schoenmakersvrouw? ‘de heele buurt heeft 'r over gepraat.’

‘Wat gaat 't de buurt an!’ viel Coba snibbig uit: ‘laat elk na zichzelf kijken!’

‘Dàt mot je niet zeggen,’ zei de juffrouw-uit-de-buurt: ‘as 'r 'n begrafenis dichtbij is, dan doe je natuurlijk je oogen open. Daar heb je ze voor. En as je 't mijn vraagt, dan vin 'k 't 'n schande, 'n gemèène schande om je vrouw zoo te begraven. En dat 'n kerel die stinkt van 't geld!’

Ze was even warm geloopen.

‘Ja,’ knikte de schoenmakersvrouw: ‘ik vin 't óok 'n schande. We stonden 'r net over te praten toen je binnenkwam’...

‘Nou, ik zou wel is willen weten wat 'r voor schande in steekt,’ ruziede Coba: ‘as je zoo bedroefd

[p. 146]

ben as meneer, dan vergeet je die dingen, dan staat je hoofd 'r niet naar!’

‘Ja, dat kan je wel zèggen,’ hield de juffrouw-uit-de-buurt vol: ‘maar zoo àrm as we zijn, zoo kwalijk zou 'k 't m'n man nemen, as die geen blommen op me kist meegaf. D'r mot toch een beetje treurigheid an verbonden zijn. Op zoo'n manier steekt 'r in niks meer poëzie. Wat zeggen jullie? Zoo maar enkel onder 'n zwart laken te leggen en zonder boe of ba onder den grond te worden gestopt en geen enkele bloem op je graf! Hoor is, ik mot zeggen: hoe meer 'k 'r over nadenk hoe gemeener ik 't vind! Ik vind 't 'n beestachtige schande!’

Het zakje soda drukte ze heftig tegen zich aan en met een verontwaardigd zetje schoof zij de deur uit.

‘Da's voor 't eerst van me leven da'k zoo iets hoor!’ zei Coba verbluft: ‘jasses wat 'n opgewonden standje! Alsof de dooien 'r wat om malen of ze blommen op d'r graf hebben! En alsof je bij zóó'n verlies an àlles mot denken!’

‘Gelijk heit ze,’ zei de kruidenier: ‘ik moet je eerlijk zeggen da'k me oogen stond uit te kijken! Zuiniger kon 't al niet!’

Bedrukt deed Coba de boodschappen in haar mandje.

‘En blommen van niemand,’ begon de meid van no. 10 opnieuw: ‘geen blommen van d'r man, geen blommen van d'r vader, geen blommen van d'r familie. Toen mijn vorige mevrouw stierf heb ik 't ànders gezien! Toen mosten we met z'n allen de blommen de trap afdragen. En toen hebben wij, me kameraad en ik, uit ons eigen 'n krans gegeven. Die mocht gezien worden. Maar zoo'n ongelukkige begrafenis as bij jullie - nee - da's in lange niet vertoond. De heele buurt spreekt er schande over’...

[p. 147]

‘Mijn me zorg,’ zei Coba kattig: ‘nou ik groet jullie!’

Maar op straat liep ze over het schandaal na te denken. Hoe dom van meneer om de kransen te vergeten. Hoe dom van de familie. En hoe dom van haar en Bet. Enfijn 't wàs gebeurd. 't Was niet meer te verhelpen.

Bet zat te wachten met de koffie.

‘Wat ben jij uit gebleven! In die tijd doe ik 'm driemaal.’

‘D'r was me nog al niks te doen,’ zei Coba en uitvoerig verhaalde ze wat er in den winkel was voorgevallen.

‘Waar de menschen al niet naar kijken!’ zei Bet stug: ‘ik zou voor meneer door 't vuur gaan. En dàn al die kletspraatjes die je mot verdragen!’

‘Heelemaal ongelijk hebben ze niet.’

‘Wel ja geef ze nog gelijk!’

‘Ik vin 't jammer dat 't gebeurd is. En 'k wou dat 'k 'r wat an kon doen’....

‘'t Komt 'r wat op an!’

‘Dat zei ik eerst ook. Maar hoe langer 'k 'r over nadenk, hoe lammer ik 't vin. 't Is nou wel geen schànde, maar 't had toch 'n boel beter gestaan.’

Zij begonnen koffie te drinken, spraken over de doode, over al 't goede dat ze van mevrouw - een uit duizend - ondervonden hadden.

Toen kwam Coba nóg eens op het schandaal neer.

‘Als wij nog 'n krans gaven?’

‘Dat helpt wat!’

‘Dan zien de buren in elk geval, dàt 'r bloemen kommen.’

Zij peinsde er over. Het was wel 'n beetje erg geweest dat geen sterveling 'r an gedacht had. Voor vreemden leek 't precies alsof niemand om de dooie

[p. 148]

maalde. En wat 'n affront voor de familie as 'r nòg meer napraat van kwam.

Coba redeneerde, Bet redeneerde. Toen, als een heel natuurlijke zaak, haalden ze van boven, de een, een groen spaarvarken, de ander, een doosje met fooien, telden 't samen. Er was òver de twaalf gulden. Zonder eenige sentimentaliteit, zonder veel praten besloten zij hiervoor een krans te bestellen.

Als meneer in de stad gebleven was, zouden ze er met meneer over gesproken hebben, hem verteld hebben van de ‘schande,’ waarover de buurt sprak. Nu deden ze het eenvoudig weg van eigen spaarduiten. Coba bestelde 'm. Drie uur later werd-ie bezorgd. Dadelijk daarop verlieten zij het huis met den duren fraaien krans.

De kruidenier stond juist voor de deur.

Plezierig dat diè 't nou net zag. Die zou wel zorgen dat 't onder de menschen kwam.

‘Sjongen, wat 'n pracht van 'n krans,’ zei die.

‘Hoe toevallig,’ verklaarde Coba: ‘hoe toevallig dat we d'r vanmorgen net over spraken’....

‘Mot die naar 't graf?’

‘Ja. We motten 'm voor meneer gaan brengen’....

‘Nou da's ook laat.’

‘Wie kan d'r voor?’ zei handige Bet: ‘ik ben 'm gister zèlf wezen bestellen. Daar wist zij niks van, toen ze vanmorgen hier was. Maar die stomme bloemist had het uur verkeerd verstaan. Komt me net volle 5 uur te laat. Meneer was wòedend!’

‘Enfin às ze 'm maar krijgt!’ zei de kruidenier: ‘'t graf is hoofdzaak.’

‘Ja, niewaar? Je begrijpt, meneer had 'r natuurlijk an gedacht. Maar zoo'n suffe bloemist!’

Langzaam wandelden ze op met den frisschen, grooten krans - nagekeken door de menschen van de straat.