Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Schetsen. Deel 7 (onder ps. Samuel Falkland) (1912)

Informatie terzijde

Titelpagina van Schetsen. Deel 7 (onder ps. Samuel Falkland)
Afbeelding van Schetsen. Deel 7 (onder ps. Samuel Falkland)Toon afbeelding van titelpagina van Schetsen. Deel 7 (onder ps. Samuel Falkland)

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (0.85 MB)

Scans (14.96 MB)

ebook (3.04 MB)

XML (0.33 MB)

tekstbestand






Genre

proza

Subgenre

schetsen


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Schetsen. Deel 7 (onder ps. Samuel Falkland)

(1912)–Herman Heijermans–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende
[pagina 169]
[p. 169]

Ships that pass in the night.

Dries zat tegen de schùtting op de harmonica te spelen.

Z'n breede, stevige knuisten knarsten het ding heen en weer. Jenkerige galmen, zeurig klagend als een hond bij 'n draaiorgel, slierden de kamer binnen, kropen het zandstraatje over, zakten met slappen cadans naar den breedmullen weg.

Gebogen over 't groenhelle onderdeurtje luisterde Aagje, 't ouwetje met rimpelgelaat en haren zoo wit als 'r muts. Ze knikte en lacherde stil, mummend 't vreemd kinnebakje, aarzelend kauwend op wat 'r niet was.

In 't zand, kruipend en wrikkend, de spekkrige beentjes morsig vergrauwd, 't mondje omhoekt van nat-plakkend zand, de koontjes bewreven, de handjes besmeurd, modderde zoetjes en ernstig Jannie, de jongste.

Moeder, haastig nou wasschend den rommel, de vettige borden, de ijzeren vorken, plassend en spoelend in 't sopje dat glibberig schuimde, keek langs het raamhor.

Tegen het overzijdak, nieuw van roodbruine pannen, ketste het zongoud, vloeiend naar 't raampje dat smoorde en hijgde van purper gevlam.

[pagina 170]
[p. 170]

En van 't blakerend glas spette en keilde het weg, wieglend in d'andere ramen, alsof in 't héél smalle straatje roodvlammetjes sproeiden hun dronkene licht achter toeë gordijnen.

Dries haalde galmender uit, luisterend bot naar 't toetrend geraas, 't zwellen en sterven der deunen.

't Zongoud van 't dak en 't raam lei z'n kop in koperen glans, roodde z'n mond om, begloeide 't vocht van z'n oogen.

Kets sloeg 't pad vol schreeuwend getier.

Een bende blootbeenige jongens en meisjes doorstuifde het zand en stemmen klaterden schel.

‘Moeder, ze kòmme!’....

‘Ze binne d'r!’

‘Haas je dan moeder!’....

‘Verdraaid as 't kàn,’ zei Dries, de harmonica sluitend, die even nog kreunde met klagend gepiep.

Uit de huisdeuren kwamen de vrouwen, bindend d'r schorten. As de kindere 't zeien, dan wàs 't, dan mòst 't zoo wezen.

‘Haas je maar langzaam,’ lachte Dries, de pruim in z'n mond kluivend: ‘met diè wind zijn ze in geen uur op de kust.’

‘Hou je je bèkken!’ losbarstte de vrouw in de kamer, de kinders toesnauwend: ‘as je 't éens heb gezeid is 't genog! Ruk-ie haast uit!’

Maar mooi had ze praten. Jannie kraaide in 't stof van den weg. Trijn schreeuwde en Piet smeet met zand. Dan had je Gerrit, 'n bul van 'n jongen met paarsbol gezicht en oogen als gitten, die sjorde 'n boomtak èn Gijs, haast 'n kèrel zoo groot - de leste teelt was-ie meegeweest - èn Adam, de schóóier van 't dorp met hoofdje vierkant en stomp - èn Nelis, de smakker, die zwaaide 'n oud-molmen bezem - èn Grietje die sleepte 'n stok met windsel van stroo.

[pagina 171]
[p. 171]

Klittend tezaam in 't gouden gevloei van de zon, razend, schreeuwend en stoeiend drongen ze op.

‘Hou je je bekken!’, hersnauwde driftig de vrouw. D'r hoofd liep om van de drukte - en de schepen in 't zicht.

't Hielp. Ineens lei 't kindergewatel, klonk bulkend alleen nog 't gebas van 'n hond.

‘Magge we olie, moeder?’, vroeg Grietje gedempt in de stilte.

‘Olie voor watte?’

‘Fakkeltje brande!’, schreeuwden d'r drie tegelijk.

‘Nee - olie kost geld,’ zei de vrouw.

‘Eén scheutje maar moe!’....

‘Nee, - ìk zou je danke!’ Ze stompte stevig d'r eeltige vuist in den pot, schurend het zand langs de wanden. D'r vleezige arm met den paarsen elboogknokel werd rood met strieming van strammende spieren.

‘Eén scheutje moe,’ zanikte Gerrit.

‘As 't niet gedaan is,’ dreigde de vrouw: ‘mot je na bed? - Zel je dan weggaan!’

‘D'r staat 'n pot teer op de Anna,’ lachte weer Dries: ‘loop 'r maar heen!’

Het gaf stuiving van stof in 't straatje. De bloote voetjes doorlepelden het zand dat 't spoot en grauwelijk dwerrelde.

Vóoraan met den boomtak hóog boven z'n hoofd rende Gerrit, Trijn kwam 't laatst. Dwars over den weg holden ze voort, gillend en roepend, draafden de duinglooiing op, lieten zich rollen. De jongens tolden als alen zoo vlug, de meisjes sloegen de rokjes over d'r hoofd, warrelden neer dat de magere beentjes spilden in 't blazen van 't goed. Ze hijgden er van, klommen opnieuw achter mekaar, gelige voetjes die zakten in 't mulzand en tipten en gleden.

Bóven had je daadlijk de zee. Ze lei met staal-

[pagina 172]
[p. 172]

grijze strakheid, nauwlijks met rimpelbeweeg waar 't strand was. Soms zuchtte ze flauwtjes, spette een melkige streep die vergleed op 't zand. Ze lei met den matpurperen zonbol tezaam al gegroeid - de bol op een goudzuil, een zuil van bewegend, kringelend, glansgierend sproeisel.

Zòo leek 't water een vlak van twee starre pantsers, gekliefd door een barnende, lichtende, levende geel-dampende geul en zoo was de hemelkoepel gelijklijk een grijze, wazige oneindigheid met een rossigen vlamgloed boven en zachtjes op zij van het purperen gat in den hemel.

Het strand fleurde er grijs tegen aan.

Hoog aan de groenende, welvende, woelende duinen leien de bommen die werden voorzien voor de reis. Masten sloegen brutaal schreeuwtjes van rood, groenbijtend geel, in het grijs van de stadig stuwende wolkjes. En de rompen glimmend van teer logden op 't zand. En de lange wimpels dofblauw en rood waaiden één van deinende sliering naar 't dorp met z'n rood-scherpe daakjes en schoorsteengepluim.

Op 'n duinkam, 't kopje vinnig gestrekt, blaatte een geit en holde omlaag aan het koord en sprong met dertel gedans.

En héél in de vèrre verte op 't water, waar de zee enkel glad-grijs was met kimstreek van krijtbleekend licht, stonden vier puntjes, vier teer-zwarte veegjes van schepen die zeilden.

Gerrit, stevig vooruit, was al op 't schip. 't Laddertje van de scheepmakers was-ie geklauterd en wringend de handen om 't touw dat 'r afhing had-ie zich òpgetrokken.

‘Jessus, jò, de lijn was geteerd!’ schreeuwde Griet.

En de andren an 't lachen.

[pagina 173]
[p. 173]

‘Heb 'k maling an!’, riep Gerrit, 't teer van z'n knuisten wrijvend: ‘gooi op dan!’

Piet stond op de ladder, reikte den bezem van Nelis en Grietje's stok met het stroo.

‘Hij durreft d'r niet op! Lijzebet!’, sarde Trijn.

‘Lijzebet is je moer!’, schreeuwde Piet van omhoog: ‘as 'k teer an me kiel krijg!.... Doe jij 't dan, rotneus!’....

‘Hù!’, schelde Adam's stem - en achter Piet kwam-ie an: ‘ga op zij boerehengst!’....

‘'k Trap je op je poote!’, dreigde Piet valsch.

‘Jij trapt!’, schreeuwde Adam z'n sterk nekje uitdagend spannend: ‘dan rijg 'k je zóo an me mes!’....

‘Hahaha!’ schaterde Griet: ‘jij heit niet eens 'n mes!’

‘Schiet dan op zij!’, riep Adam kwaadaardig.

‘Sst - jonges de veldwachter,’ waarschuwde Nelis.

‘Nietes!’, zei Gijs: ‘dat is 'm niet!’

‘Anpakke!’, schreeuwde Gerrit z'n paarsbol gezichtje over de verschansing buigend: ‘daar komme ze!’

Z'n handen dropen van teer. De bezem stooprig doordrenkt en Grietje's stok dompten in 't zand. Dan, vlug als een rat, gleed-ie van den ladder en nu over het strand, pratend met gróóte-mansstemmen, de lijfjes gedrongen, de voetjes tipplend in haast, gingen ze voort, dragend den boomtak, den bezem, den stok met het stroo, die vettig glimden door 't druipende teer.

‘Verroest!’ vloekte Gerrit ineens: ‘wié heit nou lucifers?’

Gijs die 's Zondags rookte en als-ie eindjes vond 'r met geurig gesabbel van proefde, zocht in z'n zakken.

‘Nee hoor!’

[pagina 174]
[p. 174]

‘Wat 'n stomme honde binne we!’ riep Nelis: ‘nou ben je even ver!’

‘Zal 'k na 't dorp loope?’ vroeg Adam.

‘Wel neen, jò - we hebben zat tijd - d'r staat haast geen wind en kijk wat vèr ze nog binne’....

Al de handjes werden over de oogen geleid om de glanzing van 't water niet te zien - alle oogjes keken naar de vèrre zwarte veegjes.

‘Ik zal ze wel gappe,’ zei Grietje.

En weer over de duinen ging het gedraaf - de rokjes fladderden - de bloote, bruine kuitjes versmolten met 't zand, de stemmetjes watelden. Af van het duin holden de jongens, Trijn en Grietje sloegen de rokjes om 't hoofd, draaiden van heupje op heupje. Blij tusschen de wanden van helmen en mos joelde het lachen, tot ze bij 't straatje kwamen, doodstil, en wachtten om 't hoekje op Griet die dieven ging bij moeder. Met 't doosje rende ze terug. Moeder èn grootmoeder en oom Dries en Jannie waren óok naar 't strand. Maar tòch petrolie stelen had ze niet gedurfd - teer dee 't 'm best....

 

Bòven op 't duin zaten de vrouwen, de haren gekwakt onder de mutsen. D'r knieën hurkten scherp in het rokkengespan, de klompen boorden in 't zand. Aandachtig keken de oogen naar 't naadren der stippen. En de mannen stonden recht op en kèken. En de kinderen kèken. Ze praatten en lachten en zwegen. Jà, ze waren 't wel, 't wàren de loggers die 's morgens van Maassluis waren gezeild, nou langs de kust kwamen om genacht te zeggen vóor ze op de haringvangst gingen. Allemaal mannen van 't dorp, niet éen vreemde 'r bij.

Moeder met Jannie en Dries zaten hóog op 't duin. Dries spoot het sap van z'n pruim en moeder keek zwijgend.

[pagina 175]
[p. 175]

Aagje, 't ouwelijk hoofdje gebogen, lachte de Zee toe, knikklend alsof ze 't wist. En d'r ouwe, bruinrimplende handen dekten 'r spichtige knietjes en 'r wit, barstig haar piekte de muts uit.

Verder, in 't bundlen van 't groen, waren de andre menschen van 't dorp, vlamde 't rood van een jak, lichtte het wit van 'n muts, builde het zwart van 'n rok.

En de kindren zaten joelend bijeen, schettrend en schreeuwend en stoeiend.

En 'n oud tanig mannetje met een jekker van bruinvalig linnen, 'n hoogen hoed op z'n krulligen wit-bol, leunde gedwee op 'n stok, schuintjes voorover.

De zon die was weg.

Purperen schijn schoof in het grijs van de luchten, waar de kim nog zilverig vaagde.

Doch het water grauwde sterker en 't branden aan 't strand, waar de bommen leien met sperende masten en dreigende wimpels, werd witter - heesch klonk 't geraas.

Toen werden de kinders ook stil.

Maar opeens brandde op 't zwart silhouet van 't voorst drijvend scheepje een geel-priemend licht, dat zwierde en zwaaide en vreemde letters beschreef in 't aankomend zwart van den avond.

En op 't àndre scheepje, zwart en scherp van contour, zwaaiden ze óok met vurig-bevende lichtjes, die hupten en wenkten, verdwenen, bewogen. Menschen kon je niet zien. Je zag zwarte lijntjes en 't zwaaien van vonkende sterren.

‘Hoera!’, schreeuwde Gerrit, zwakjes gebarend.

En plots begonnen op 't duin de geteerde bezem, de geteerde boomtak, de geteerde stok-met-het-stroo hel-op te vlammen. Gerrit en Adam en Gijs zwaaiden er mee dat 't spetterend knapte.

Op de scheepjes antwoordden ze ijvrig.

Het waren zoo lichtjes die mekaar groetten, de

[pagina 176]
[p. 176]

lichtjes van de kindren, de lichtjes van de vèrre visschers.

Toen werden kléiner de scheepjes, bijna onzienlijk.

En de menschen van 't dorp klommen 't duin af. En de kindren, bang voor 't donker liepen mee met de menschen.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken