Schetsen. Deel 7 (onder ps. Samuel Falkland)

[p. 177]

Nest zonder ei.

Angstig keek Riek in de kooi.

Angstig, alsof ze ze wekken wou, riep ze met nadruk-accentjes:.... Pi-èt!.... Piete dàn!....

Angstiger, nou toch op grienen af, streek ze 'n nagel langs de tralies.

't Klepperde vreemd als 't gewatel van 'n verren ratel, maar de eene Piet lei onbewogen met z'n kopje in den zaadbak - de leege zaadbak van enkel schilvers en pluizen - de ander donsde als een verschrompeld propje in een hoek - geen kop - geen bewegen - geen pootjes.

‘Jessus - jessus,’ klaagde Riek, en met 'n breed-opbuilende onderlip van-verdriet-dat-niet-los-kommen-wou, smakte ze op 'n stoel, stàrend, verschrikt-starend naar de kooi, de stille kooi, de kooi zonder vladder-geluidjes, zonder gepiep - zonder vògels.

Je hoefde niet verder te kijken, niet langer te zaniken: 't was gruwelijk, beestig, miserabel - 't was om de haren uit je kop te trekken van de stommiteit - àch, àch, àch wat 'n ellende: de pieters waren dood - de pieters waren van hònger gestorven.

De stomme dieren, de wurmen, de stakkers.

[p. 178]

De lieve zwartkop die met z'n kop in den leegen zaadbak lei, den zaadbak waarin geen zaadje meer te bekennen viel! Ach, ach, ach!

Ze was nog net zoo lief zèlf van honger omgekommen.

'n Beest dat niet vragen kan, dat zich zelf geen portie vreten kan toedienen, dat af mot wachten....

Jessus, jessus - ze zou meneer en mevrouw niet in d'r oogen durven zien, as ze van de reis werom kwammen....

Riek begon te snikken van angst en chagrijnigheid - de tranen stommelden met schuddinkjes en rukjes over 'r dikke wangen, ze snoot 'r neus dat 't heele leege huis 'r van toeterde.

Nichie Mien, die in de keuken te wachten zat - meneer en mevrouw wouen geen vreemden in huis as ze 'r niet waren - schuifelde voorzichtig de loopertrappen op, stiet de kamerdeur open, zei verschrikt:

‘.... Tante!.... Heb-ie je bezeerd, tante?’....

‘Nee,’ snikte Riek, vierkant van mond en neustrekken, haast niet in staat de gruwelijkheid te vertellen: ‘Neè- de pieters zijn dood’....

‘De pièters,’ aarzelde Mien, niet begrijpend - maar nou tante naar de kooi wees, liep ze er op toe, keek door de tralies naar de verpropte kanarielichaampjes, de gele kwakjes met de verslapte veeren en ingetrokken pooten, keek vanzelf naar den leegen zaadbak, zei angstig:

‘.... Jeetje, jeetje’....

‘Wat zalle ze zegge,’.... griende Riek.

‘Heb-ie vergeten ze vreten te geven?’ vroeg Mien, zachies pratend asof iemand luisterde.

‘Niet an gedacht,’ huilde Riek en in eens zich verontschuldigend: ‘'k dacht dat de bak vòl was - meneer had ze pas gegeven - ach, ach ach’....

[p. 179]

Hoofdschuddend keek Mien naar 't klein doodehuisje - de vierkante broedkooi met 'r uitgebouwd nestje van watten en paardehaar.

Och, wat 'n zielsjammer - in 't nestje lei 'n lief klein eitje, zoo groot as 'n vingerhoed.

't Mannetje, bij den zaadbak, had z'n oogies nog half open - 't wijf je, de pop, uit het broedhokje gevallen, verhongerd òp het ei, leek een hoopje veeren, enkel gele, pluizige veertjes, met het vaag gestreep der ingekrampte pooten.

Ja, 't was èrg. De gemeenste kerel most 'r spijt van hebben, as-ie dàt zag.

Zoo wreed was nou niemand.

‘Zal 'k is vòèle?’ - vroeg Mien 't deurtje openend.

Tante knikte, huilend - en met viezig vingergebaar nam nichie 't mannetje op, hield z'n kop bij 'r mond, ademde zoo warm mogelijk, ademde nog is - maar nee ze waren allebei dóód en verstijfd.

‘Morrege komme ze thuis,’ klaagde Riek, d'r handen wringend: ‘hij het me nog zoo gewaarschouwd op ze te lette’....

‘'k Zou me d'r niks van antrekke,’ trooste Mien die óok diende, als dagmeisje; ‘je het 't toch niet met opzet gedaan. En mogelijk waren ze tòch gestorreve’....

Nee, as zij wat brak of bedierf bij d'r menschen, had ze 'r praatje wel klaar.

Tante schudde het hoofd. Ze was 't goed gewend - de leugen lag 'r dik bovenop.

Voor geen goud zou ze meneer, die zulke kwaje oogen kon opzetten, durven voorliegen en dan had ze 'r hartzeer van - ach, ach, wat was 't ellendig om zulke stomme dieren die op 't nest zaten te laten verhongeren.

‘'k Wou da'k zoo dóód bleef,’ zei ze, oprechtelijk levensmoe na 't geval.

[p. 180]

‘Mensch wees wijzer,’ praatte nichie: ‘bezondig je niet - d'r zijn vogels genoeg te koop’....

‘Ja, dat mot wel,’ zei Riek, plotseling zèker van wat ze doen most - 't woord had haar getroffen - d'r waren vogels genoeg te koop - liever de schaai dragen dan mevrouw en meneer bij de broeikooi laten en ze de stomme vergeetachtigheid opbiechten.

Ze nam de kooi - Mien droeg de lijkjes.

In de keuken deed ze schoon zand in de la, vulde den zaadbak, vulde 't fonteintje - doodelijkvoorzichtig nam ze 't eitje uit het nest.

Toen rolde ze de dooie vogels in 'n krant en met Mien samen, zenuwachtig-doorslaand over d'r stommiteit, ging ze naar 'n vogelkoopman.

De heele winkel was één gezang, één zoet weeldrig getsilp en getril.

Achter 't groen gordijn, dat de houten kooitjes afdekte om 't geluid niet te schel te doen worden, floten, rouleerden, schreeuwden, klaagden ze.

Het leek of een kleed van zilverschubben gekolfd en geschud wierd.

Je kon je woorden niet verstaan. Hè, wat 'n kelen zetten ze tegen mekaar op.

En toen de koopman 't gordijn wegschoof om te laten kijken, werd het gefluit zoo bezeten, zoo uit alle kooitjes snerpend, losdaverend, zoo vlammend van aangehouden trillers, dat Riek verlegen d'r krant openfrommelde, bang was de verschrompelde, harde lijfies aan te vatten.

De koopman met z'n zwarte drankoogen nam ze in z'n stevige knuisten, bekeek ze, knikte bij 't verhaal, zei dat ze dáar niet tegen konden, brak de bekkies open, knikte nòg is, vroeg hoeveel geld ze d'r voor over had.

‘Ja, wat kosten ze?’, vroeg Riek - ze wist precies hoeveel centen in d'r knip zaten.

[p. 181]

‘Tja, van alle prijzen,’ zei de koopman: ‘vier, vijf, tien gulden’.....

‘Vier, vijf, tien,’ herhaalde Riek.

‘Sjongens - vier, vijf, tien,’ herhaalde Mien, die 't lekker vertikt zou hebben om niéuwe te koopen. As 't in háár dienst gebeurd was.... Nou!

‘En 'n pop kost 'n daalder - 'n góéie pop,’ zei de koopman: ‘Sàksisch goed is duur - je ken wel andre krijgen - maar Sáksische zijn niet minder’....

De vogels in d'r kooien, kooitje naast kooitje, floten, rouleerden, zongen als kleine hartstocht-duvels, sprongen van stokje op stokje, wroetten in zaadbakjes, slurpten water.

Parkieten en rijstvogels en sijzen en vinken en putters klommen langs de tralies, fladderden, stoeiden.

'n Papegaai, in 'n sterke ijzeren kooi, stond te schelden.

'n Leeuwrik vrat van 'n graskluit - 'n foxhond in 'n mand benee, kefte, jenkte - 'n aap zat kalmpjes noten te pellen.

Het gefluit, lawaai, getsilp, geschreeuw, roezelde in Riek's ooren - terwijl stond ze te rekenen wàt ze missen kon, wàt in de knip was.

Méer as vier gulden hàd ze niet, kon ze niet missen - d'r loon kreeg ze eerst as meneer en mevrouw werom waren.... Ach, ach.

‘Kan 'k niet 'n mannetje en 'n pop voor vier gulden sàmen krijgen - 't is nou toch eenmaal 'n ongeluk,’ zei ze schuchter.

‘Hù-hù-hù,’ lachte de koopman: ‘vraag of je ze voor niks mag hebbe!’....

Riek stond stom. Door den winkel golfde het zilvergerinkel, het klinken en zweven als van kristallen staafjes.

Wat nou?

In haar roole werkhanden hield ze de krant, de

[p. 182]

krant met de gele lijfjes, de krant met de dingen....

En terwijl ze beangst de kooien langs keek, wàrm van zenuwen en angst, benauwd bij de gedachte an meneer en mevrouw, kreeg ze plots een zeer duivelachtigen inval.

Verlegen-glimlachend, nichie niet durvendankijken, zei ze strak:

‘Geef dan maar twéé poppen - voor drie gulden samen’....

‘Die is gòèd,’ lachte Mien.

En in de groote kooi van de poppen, zochten ze er twee uit, een wijfje met een zwarten kop en een wijfje enkel geel.

Precies 't gestorven paar.

Als je ze in de broedkooi van meneer en mevrouw sàmen zag, kon je geen verschil opletten.

‘Da's 'n pak van me hart,’ zei Riek, buiten.

Ze bedroog d'r menschen wel - méer geld hàd ze niet.

Den volgenden dag kwamen meneer en mevrouw terug.

Die Riek was 'n tréf. 't Heele huis keurig in orde. Nergens 'n vuiltje....

Meneer, bij de broedkooi, begon de vogels toe te spreken. Nóg geen eitje. Jammer. Of Riek dàdelijk 'n ei hard wou koken.

't Was de goeie tijd.

Goddank hij merkte niks - hè!

't Wàs ook niet te zien.

En elken dag hoorde ze nou de gesprekken over de vogels, zag ze meneer op 'n stoof klimmen om te kijken of 'r nog niks in 't nest was. Gek - ze vochten niet met elkaar, ze sliepen op één stokje, ze gingen lief met elkander om - jammer....

[p. 183]

Toen na vier weken, werden de poppen gesepareerd.

't Mannetje zou wel weer aan den slag raken.

Nee.

En in 't voorjaar zette meneer ze wéér bij mekaar in de broeikooi.

Riek keek toe, zei niks.

Nou 't geval verjaard was, had ze schik in de malligheid.

Zij wou wel is zien of dàt jongen gaf! As je toch merkte dat ze niet paarden, dee je toch verstandiger 't op te geven.

Toen op 'n dag kwam meneer met 'n nieuw wijfje thuis.

‘Riek - nou gaan we 't nog is probeeren,’ zei-die.

't Ouwe wijfje werd appart gezet.

't Duurde weken en weken.

‘Curieus,’ zei meneer.

‘Jammer,’ zei mevrouw.

Riek grinnikte zachtjes - bleef lang in den dienst waar ze liefhebberij hadden in ènkel poppen - Ach. Ach.