Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Schetsen. Deel 8 (onder ps. Samuel Falkland) (1912)

Informatie terzijde

Titelpagina van Schetsen. Deel 8 (onder ps. Samuel Falkland)
Afbeelding van Schetsen. Deel 8 (onder ps. Samuel Falkland)Toon afbeelding van titelpagina van Schetsen. Deel 8 (onder ps. Samuel Falkland)

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (0.87 MB)

Scans (15.27 MB)

ebook (3.04 MB)

XML (0.33 MB)

tekstbestand






Genre

proza

Subgenre

schetsen


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Schetsen. Deel 8 (onder ps. Samuel Falkland)

(1912)–Herman Heijermans–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende
[pagina 139]
[p. 139]

Malsche haan.

Ze liepen nu een beetje te ravotten op het erf.

Moeder was naar de stad om de wekelijksche inkoopen te doen - vader en de meiden hadden druk werk op 't veld, waar de koeien te hoop liepen om gemolken te worden.

Voor lei de landweg, krommend tusschen glanzendgroene greppels. De knotwilgen, doorbarst en gespleten, stonden knorrig, met verwaaide koppen en benauwde gezichten, beu van de zonnewarmte, de heete gestadige hitte die alles bedroop, den witten weg, het kroos in de slootjes, de grasvelden, het erf.

Op de mestvaalt waren kippen aan 't wroeten, sporend de kurkige kluiten, en achter den hooiberg klonk het moddergespat der varkens die in de greppel waren gekropen, nou snorkten van louter behaaglijkheid.

‘Jij ben 'm!’, riep Dirkje.

‘Nee - 'k schei d'r uit,’ zei Geertje, 't zweetend gezichtje drogend.

‘Toe dan, meid!...’

Z'n klompjes beklepperden het steenen wegje.

Maar ze dée 't niet.

‘Je bezwijkt van de hette,’ blaasde ze, hurkend in 't gras bij het kinderserviesje.

[pagina 140]
[p. 140]

D'r bloote voetjes staken uit 't rood-katoen rokje - d'r rood, grappig snuitje, met 't wipneusje en de blonde krullen, schreeuwde van jeugd en gezondheid onder 't ouwe vergoord stroohoedje dat van moeder geweest was en netjes verkleind met 'n paar witte banden.

‘Toe dan, mèid!’, zei Dirkje, groote-mansschreeuwrig.

Z'n kaaskopje glom van 't gestoei. Echte spelletjes as ze altijd verzonnen!

‘Nee, broer,’ weigerde 't moeder-zusje, net éen jaar ouder: ‘we zalle nou effen ruste...’

Plomp, op z'n buikje, plankte hij neer, tollend als een jonge hond, stofwolkjes wentlend uit 't droge, verzengde gras.

Zij languit, verzakt in schaduw van 'n struikje. tuitte het kindermondje, blies naar de warme lucht.

De zon saterde 'r geweldstralen op 't afgebeuld veld, adem-smorend. In de stof builen bij de mestvaalt leien de kippen verwroet, vaal van grondstuifsel. De hond aan den ketting kreunde, wrong 't lichaam terug naar 't duister van 't hok.

Er was eene stilte van hijgenis en gedruktheid. Klaaglijk alleen, kort van roep, loeide een koe en bijkans frisch spette het happen der eenden die snapten en vraten van 't kroos.

‘Speel je niemeer?’ - vroeg na gerol en gewentel 't kaaskopje.

‘Wàtte dan?’ - zei zij, warm en vermoeid.

‘Wille we koke?’...

‘Jessis, nee,’ zei ze met viezig lippegetrek: ‘we hèbbe al gekookt...’

‘Nou en ikke ga koke,’ hield hij verwend aan: ‘ikke ga soep koke...’

‘Goed,’ praatte ze, verveeld van luistring - ze had wel trek om te slapen.

[pagina 141]
[p. 141]

‘Doe je mee?’

‘Nee.’

‘Den kook 'k alléén...’

‘Mot je eerst kénne - jongen!’

‘Zoo, ken 'k niet koke,’ verweerde hij zich, over het gras naar haar kruipend en sprekend met harde zekere stem: ‘ik ga 'n háán sláchte en van de haan koke we soep...’

Hij zei 't om te bluffen, om 's te toonen wat-ie wel kon en dórst, maar nou-ie 't zoo stévig gezeid had, met leuk-donkere-mansstem, hurkte zij op de ellebogen, keek hem aan met strakke oogen waarin het fantastisch geval, het geval dat haar kinderverbeelding ráakte, met groote aandacht lichtte.

‘En às j'm geslacht heb....’

‘Nou dan pluk 'k 'm,’ knikte hij.

‘Enne dan?’, vroeg ze droomerig, hèt latende komen, hèt, 't verhaal van gróót-doen.

‘Dan snij 'k 'm open - enne dan zout 'r bij - enne flink stoke - enne dan vreet 'k 'm op’....

‘Enne krijg ik niks?’....

‘Jij krijgt 'n kluifie - Zal 'k 'r een vange?’

Zij zat geheel wakker, de warmte niet meer voelend.

‘Enne as moeder....’.

‘.... Moeder,’ herhaalde hij - even ondergaand den angst van 't woord, maar dadelijk kláar met z'n antwoord: ‘moeder mag mée-ete.’

‘Ja moeder mag mee-ete,’ zei ze opspringend, in de handen klappend.

Hè, wat 'n prettig spelletje - doen wat vader en moeder zoo dikwijls deeën - 'n haantje slachten. Dicht op elkaar liepen ze naar de ren, waar 'n twintig hanen bewaard werden, om vet gemest te worden.

Dirkje opende 't deurtje, wrong z'n jongenslichaam

[pagina 142]
[p. 142]

er door en voorzichtig kruipend, joeg-ie de hanen op, die angstig kakelend voor hem vluchtten.

‘Die daar,’ zei Geertje, meeloopend langs de ren: ‘da's tòch zoo'n vechtersbaas.’

‘Hou dan je bek, meid! Ga dan weg, meid!’

Hij most 'r wel waarschouwen, want de hanen, opgejaagd en beangst, vlogen langs z'n hoofd, over de stokken heen en 'n stuiving van kalk en zand verblindde 'm.

Maar 'n goudkop, die niet om dorst kijken en al maar door hevig-bevreesd den kop ùit het hekwerk stak, naar een vluchtopening zoekend, kwam net onder z'n hand.

‘Hei-je 'm?’

‘'k Hei-d'm.’

‘Geen zeer doen,’ waarschuwde Geertje, bang kijkend naar 't kleppren en spartlen van 't dier.

‘'k Dóé 'm ommers geen zeer,’ schreeuwde Dirk: ‘Kischt! Kischt! Jaag ze is op!’

Werom door de ren, grijs van stof en vuil, kwam-ie gekropen, het schreeuwend dier in de hand en als 't deurtje gesloten was, keken ze allebei naar de schuwe kralen oogjes onder de roode kammen.

‘Is 't geen kànjer?’ - vroeg Dirkje's grootemansstem.

‘Nou,’ zei Grietje.

‘Enne nou gaan wij jou koke, rakkèrt,’ redeneerde 't joggie, klompklotsend over het erf: ‘wij gaan jou lekkertjes koke. Meid, haal dan de bijl!’....

‘De bijl!’, zei ze àngstig. Nou 't op uitvoeren ankwam, werden d'r oogen groot van schrik.

‘Toe dan, stommert! - Je ken 'm toch met je poote z'n kop niet afhàkke!’...

‘Nee, dat ken niet,’ zei ze, kleine pasjes nemend naar de schuur waar de houtbijl hing. Timiede klom ze op de bank, lichtte de bijl van den haak en

[pagina 143]
[p. 143]

ganschelijk vreesachtig, stapte ze naar Dirk. De zon schetterde kwaadaardige stralen op het staal van de bijl. 't Leek of 'r zilversprankels af vlogen, of ze er zóó mee slóég in blinkend water...

Dirkje zat op de bank voor de deur.

‘Zoo,’ herhaalde hij kinderlijk-monotoon: ‘nou gaan wij soep koke’...

In de twee handen hield-ie den jongen haan, een hand om de gele vlerken, een om de pooten.

‘Nou zal ik 'm vasthoue,’ commandeerde hij - ‘dan leg 'k z'n kop op de bank en as 'k drié zeg, hàk jij 'm 'r af.’

‘Nee - ikke hak niet,’ zei Geertje: ‘ikke dùrf niet.’

‘Hè,’ schreeuwde Dirkje blufferig-spottend: ‘meiden zijn àltijd bang: hou jij 'm dan vast, dan zel ik 't doen’...

Voorzichtig om 'm niet te bezeeren, nam zij het haantje over, streelde den kop, sprak kinderlijk-zoetjes.

‘.... Wees jij maar niet bang hoor, beest..... Wees jij maar stil hoor’...,

‘Kles niet,’ zei Dirkje: ‘néé - z'n kop lager, nòg lager en je vingers weg - anders snij 'k je’....

Ze hield den kop en de vleugels vast, keek naar de bijl die zilverschubde, heftig vlamde in 't zonlicht.

‘Klaar?’, vroeg hij met de oogen knipperend.

‘Ja,’ zei ze en met zakte de bijl.

't Was mis. Nog geen veertje had-ie geraakt.

‘Dat komt dat-je je poote niet stil heb gehoue,’ ruziede Dirkje.

‘Je kèn 't niet!’, verweet ze, even in het spel.

‘Ken 'k 't niet? - Wacht is - Hou je vingers weg!’....

Weer vlamde de bijl, weer cirkelde-die neer in gespetter van vonken en glansjes.

En tegelijk bonsde Geertje terug, wildschreeuwend en krijschend.

[pagina 144]
[p. 144]

De kop van den jongen haan, de gouden kop met de gele veertjes lei in 'n klein rood kringetje op de bank. Als 'n vinnige fontein was het bloed, sissend langs de vlammen en glanzingen der bijl in het gelaat der kinderen gespoten, spettend over de kleertjes, de haren bepurprend.

Maar dàt was 't ergste niet, nòg niet het ergste.

Het lichaam, losgelaten, koploos, waggelde voort alsof 't dronken was, vóórbij de bank, òver de steentjes en eerst in 't gras, stuiptrekkend, schokte het neer.

De gele vleugels klepten in 't bloed, de pooten trokken, de borst bewoog sidderend.

‘O’ - zei Geertje, bijna huilend de bloedspetten van haar gezichtje vegend.

‘O,’ herhaalde Dirkje, angstig.

De bijl was uit z'n handje gevallen, lei in het gras met wat roode róéstplekken te schitterglanzen.

‘O, o, me jurk,’ snikte Geertje: ‘dat vìeze, smerige blóéd....’

‘Zag-ie 'm lóópe?,’ praatte Dirkje zacht: ‘jessis, 'n haan zònder kop....

‘O, o - wat zal moeder zegge....’

Ze spraken niet meer van soepkoken, nòch van spelen, keken benauwd naar den kop met de gesloten witte oogleden, staarden naar het lichaam dat met teere huiveringen na-bewoog in het droge vertrapte gras, naar de nekstomp die al maar bloed gulpte....

‘La-we de kop 'r bij legge,’ schuchterde Dirk.

‘Ik hei 't niet gedaan,’ huilde 't meisje.

‘Hei jij 'm niet vàstgehoue, meid? - Toe pak dan de kop!’

Ze bekeek de kleine vuile handjes, roodgeverfd - liep naar de greppel, bukte, wisch het róód weg.

Hij, bang, maar brutaler, tipte den kop tusschen z'n aarzlende vingers, smeet 'm naar 't lichaam in 't gras.

[pagina 145]
[p. 145]

Dan bevreesd voor de trillingen in de vlerken, schopte-die snel, liet zich door haar het gezicht wasschen. Zorgzaam schepte ze krooswater in de handjes, wreef de bloedspetten....

 

Zóo betrapte ze moeder die van de stad kwam. Eerst zag ze het bloed, toen de bijl, toen de kindren bij de greppel.

En in haar woede sloeg ze er op los, links en rechts. Zulke rakkers! Zulke deugnieten! Van niks konden ze afblijven. Kijk zoo'n haan is!

Kwaadaardig patsten 'r handen. Vooral de groote meid - de kwaje meid die op 'r broertje zou passen!...

‘Wat 'n geluk,’ zei 's avonds de vader: ‘dat-de ááp zus niet met de bijl geraakt heit’...

‘Tja,’ zei de moeder: ‘hàndig as-die 'm op z'n kop getikt heit. Ik had 't 'm niet verbeterd...’

Den volgenden dag - anders namen ze zoo'n lekker happie alleen 's Zondags, maar met 't warme weer kon je 'm niet bewaren - kwam de haan op tafel, gebraden in een bruin-smijdig sausje.

Vader kreeg de twee achterpooten, moeder de voorvlerken, Dirkje 'n groote kluif, Geertje 't hart, de maag èn 'n kleine kluif.

Malsch as-ie was....


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken