Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Schetsen. Deel 8 (onder ps. Samuel Falkland) (1912)

Informatie terzijde

Titelpagina van Schetsen. Deel 8 (onder ps. Samuel Falkland)
Afbeelding van Schetsen. Deel 8 (onder ps. Samuel Falkland)Toon afbeelding van titelpagina van Schetsen. Deel 8 (onder ps. Samuel Falkland)

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (0.87 MB)

Scans (15.27 MB)

ebook (3.04 MB)

XML (0.33 MB)

tekstbestand






Genre

proza

Subgenre

schetsen


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Schetsen. Deel 8 (onder ps. Samuel Falkland)

(1912)–Herman Heijermans–rechtenstatus Auteursrecht onbekend

Vorige Volgende
[pagina 159]
[p. 159]

Kopje koffie.

Nog eens roerden de bevende ouwe vingers, nog eens slurpten de mummel-lippen.

Maar dan met hernieuwde kwaadaardigheid, zette hij het kopje op de vensterbank.

‘D'r is nièt genog suiker in,’ snauwde hij naar de tafelzij, waar de zoon driftig te broeien en de dochter snibbig te kijken zat.

En nou de ouwe man, met wien geen huis meer te houen viel, zoó drenzend, zóo sarrend zeurde, terwijl zij 'r zèlf twéé lepels in gedaan en hij 't gezien had - nou die voor de derde of vierde maal as 'n onmogelijke kribbebijter ruzie zòcht - want dat wàs zoeken - nou kwamen ze beiden valsch-kwaadaardig los, vergetend z'n lamme beenen, vergetend z'n ziek gestel, àlles vergetend in de heele middag-benauwdheid van 't kamertje-drie-hoog.

‘Wou je nòg meer suiker,’ gromde de zoon met driftig-lichtende oogen: ‘je heb toch twéé lepels gehad. Je most je oogen uit je hoofd schamen! Kommen we 'r met stelen an!’....

Zijn vuist bestompte de tafel.

En nog in de na-raketting en siddering van kopjes en borden sloeg de schelle stem van de dochter, harder van schreeuw om den schrik van Jan's drift.

[pagina 160]
[p. 160]

‘Je wor nog lastiger as 'n kind - 't is niemeer met je uit te houen.’

Rukkig bewoog de ouwe man z'n elbogen over de leeren leuningen van den armstoel - grimmig wrikte het hoofd.

Effen zat-ie stil, niet wetend wat-ie 't eerst zou zeggen, nou die zoo gruwelijk gelijk had en zoo gemeen wier gekoejeneerd - d'r was nièt genog suiker in - as d'r genog in was zou-ie 't proeve - zou-die niet méér vrage - Moste kindere 'n zieke vader suiker weigere? - Was 't niet meer as hondsch....

Eindelijk was-ie over z'n heesche woede heen, kon-ie weer pràten.

‘.... En - en - 'k drink ze zoo niet... 'k Ben koffie met suiker gewoon... èn èn nou drink 'k ze héelémáal niet...’

Z'n bevende, beenige hand duwde 't kopje verder - de koffie spoot over den rand, over het bakje, langs de vensterbank.

‘Je zou....,’ dreigde de dochter.

Maar de zoon, òp van de eeuwige ruzies om niks, snee haar dreigement af.

Weér dreunde z'n vuist op de tafel, weer grolde z'n stem tusschen de matte behangselwandjes.

‘.... Lus je 't niet - dan la je 't maar. D'r komt 'n end an ons geduld. En as dat zoo doorgaat dan bestejen we je! Heb je verstaan!....’

‘Enne tòch is 'r geen suiker genog in, nog geen hàllef lepeltje,’ zei de vader zonderling hardnekkig, maar ver-aarzelend in z'n drift: ‘en tòch laat 'k 't stáán....’

‘Dàn màar,’ zeî de dochter bot-af.

En in de gloeiende broeiing van 't kamertje-op-'t-zuiden, dat als een gesloten oventje de brandende hette der luchtlooze straat inzoog, hitste 't ruziegezwijg der drie menschen.

[pagina 161]
[p. 161]

De zoon en de dochter aten.

De ouwe man keek naar de horren, omplast door het zonlicht dat langs de witte gordijntjes in stadige hijging droop.

 

Het was langzaam drie-hoog 'n hel geworden, nou vader sinds zes jaar niet meer loopen kon.

Eerst hadden ze hem opgepast, verzorgd, vertroeteld voor zoover ze 't financieel konden, had zij 'r naaihuis 'r an gegeven om 'm niet alleen te laten - vroeger verdienden ze alle drie - hadden ze geduldig verdragen z'n buien van kindsche prikkelbaarheid.

Maar je went an alles, an ziekte, ellende èn lamme beenen.

As-ie zàt vergat je op den duur dat-ie stakkerig, hulpeloos was, zàg je 'm gezond drinken, gezond eten, gezond bewegen.

En omdat-ie nooit over pijnen klaagde, z'n pijpje rookte, z'n krantje las, z'n opmerkinkjes maakte over wat in de straat gebeurde, kregen ze ten slotte alleen oog voor het met den dag verergerend humeur, voor z'n vlaagjes drift, z'n kregelig mokken over kleinigheidjes, z'n plotsling onzinnig opstuiven over 'n slecht geboterde boterham, 'n geluid dat 'm hinderde, 'n vlieg die 'm plaagde.

Dàn - gedreven door het gedesequilibreerde van z'n gestel - keef-ie, zeurde-die, zei-ie alle venijnigheidjes die 'm invielen, verstoorde-die de dagrust en de nachtstilte, beheerschte-ie het klamme, laag-zolderige kamertje als een geraffineerde tyran.

Verstandige, taktvolle lieden zouden mogelijk geduld hebben - z'n zoon, 'n boekbinder, z'n dochter, 'n naaister, waren al jàren dat gedrens, dat onredelijk ruziemaken beu.

[pagina 162]
[p. 162]

De laatste maanden vooral had 't gespannen, telkens om nietsjes, om 'n gebroken pijp, 'n zoeten aardappel, 'n vergeten futiliteit - gespannen óók om 't geval dat de zoon kennis an 'n meisje had en niet trouwen kon met 'n lammen vader op z'n dak.

 

D'r hoed in de haarwrong prikkend, zag de dochter 'm in z'n armstoel zitten, gebogen, norsch.

Z'n grijzige baard lei tegen z'n huisjas geplet, de magere handen hingen slap.

Nou toch wel met meelijden - 't werd zèven jaar dat-ie geen trap af was geweest - begon ze wèer met 'm te spreken, maar 't nijdig òpgluren van z'n oogen, recht op haar toe-bitsend in den spiegel, dee haar stem overslaan in den ouden snauwenden toon.

‘Wil je 'n ànder koppie, vader? Nou geef dan antwoord!’

‘Nee - bemoei je met je zelf...’

‘Neem 'n wàrrem koppie. Die 's steenkoud.’

‘Nee - blijf d'r af....’

Toen met 'n laatste opwelling van goedigheid - ze most 'm den heelen middag alleen laten - zei ze, zooas je met 'n kind praat:

‘.... Daar dan - hier hèb je dan suiker....’

Den pot hield ze vlak bij den kop.

Maar opnieuw bevend van geirriteerdheid, onnoozel-driftig, bijna stikkend in de woorden, sloeg hij naar den suikerpot.

‘... Weg!... Dan had je me straks motten gelooven!.... Nou blief ik niet! Nou wil ik niet! En hoe eer je uitgaat hoe beter!’....

‘O man, man!’, schreeuwde ze verwoed: ‘ik zal God danken as je....’

De toegesmeten kamerdeur dreunde de woorden weg.

[pagina 163]
[p. 163]

Grimmig teruggeleund in den stoel, beluisterde hij 't dompen der stappen op de trap.

Nou zat-ie alleen in 't heete, broeiende kamertje. De zon beschaterde de gordijntjes, dreef scherpe lichtwiggen over het kleedje van zwarte, roode, gele kleurtjes, dat onder de tafel lei.

Op de kozijnen der opgeschoven ramen, druk tippend tusschen de bloempotten, krakeelden en schreeuwden dievende musschen.

Het wekkertje op den schoorsteen schel van blikglans, tikte onrustig-snel, de poes duttig geschurkt in 'n zongeul knorde met zachte, tevreden kreuntjes.

De straat lag verlaten. Overal waren de gordijnen neer, alsof de huizen dooien hadden. De keien leken bekalkt, wittig in mekaar vervloeiend, de stoepranden verwaasden in de brandende zonplassen.

Opgehitst, benauwd, knoopte hij de das rond z'n nek los, ademde zwaar.

Zacht riep-ie de poes.

En met 't dier op z'n verlamde beenen, 't hoofd moe achterover, begon-ie nog 'ns zeurig te overdenken van 't kommetje koffie - van de kinderen - van gister de herrie over je-weet-wel - van - van - tot-ie gejaagder naar adem hapte. Hij stikte haast.

De zon scheen vinnig in het kamertje, op de tafel, op het vloerkleed, op het behang. De zon laaide krinkelingen over de potkachel, den ketel, de koperen knoppen. De zon ketste woest tegen den wekker, den bal van de lamp. De zon gleed over het zeil, de stoelen, de ladenkast. De zon warmde en brandde, boorde driest in alle hoeken en gaten.

 

Z'n kaken bewogen in steunende benauwdheid. De armen had-ie gestrekt over de stoelleuningen,

[pagina 164]
[p. 164]

't hoofd keek de straat in, waar 'n wagen over de keien reutelde.

Toen poogde-die op te staan, vagelijk tastend.

De poes sprong van z'n schoot, kromde haar rug, rekte zich uit. Maar de onmachtige beenen verdroegen den lichaamslast niet. Bijna met een smak viel-ie in den stoel terug, het grijze hoofd als in slaap gebogen, de handen als in slaap, de oogen als in slaap.

Door het heele heete kamertje broeide de zon, uitbundig van schijn, de wanden begloeiend, de dingen beglanzend.

Poes, met 'n zet, was weer op z'n schoot gesprongen zachtjes knorrend tot 'r kopje in vadsigheid boog.

 

Tegen vier uur kwam de dochter van 'r boodschappen terug.

Goddank dat-ie slièp. Anders kreeg je daalijk maar mot.

Stilletjes ruimde ze de tafel, begon de kopjes en schoteltjes te spoelen in 't keukentje naastan.

Bukkend over de poes nam ze 't nog volle kommetje dat de kribbige ouwe niet had willen drinken. Wat 'n koppigheid! Bah!

Nou zou ze zich is overtuigen ofschoon 't niet hoefde - ze kon 'r 'n eed op doen.

Rustig roerde ze 't kopje, proefde de kouwe koffie.

Asjeblief. Om ziek van te worden zoo zoet. As die maar goed omgeroerd had. 'n Heele suikerlaag lei op den bodem.

De kopjes omspoelend keek ze naar den lastpost, die Jan belette te trouwen en háar 't werken op 'n atelier onmogelijk maakte.

'n Geluk voor jonge menschen.

En as ze 'm nou niet wèkte kreeg ze wèer 'n

[pagina 165]
[p. 165]

herrie van belang dat ze 'm den heelen middag liet slapen om van 'm af te zijn.

‘Half vijf!,’ riep ze uit het keukentje.

In de andere kamer sprong de poes op den grond.

Zij, druk wrijvend, praatte hardop:

‘...Nou mot je weer is beweren dat je geen suiker genog krijgt.... Meer as 'n lepel zit an de bodem.... Waar blijf je nou met je kouwe drukte?.... Wat?’ ....

Hij hield z'n mond. Jawel - dat kènde ze - éen van z'n manieren om je bloed an 't koken te brengen.

‘.... As je maar weet dat 'r weinig meer mot gebeuren of Jan doèt wat-ie je vanmorrege zei.... Wil je nou is met je eigen oogen zien dat je nog wel twéé koppies op zoo'n suikerbodem kan bijschenken’....

Nijdig-blij dat ze 'm nou is met bewijzen op z'n voorman kon zetten, liep ze op het raam toe, bleef halfwege steken om 'n rare gêne die in de zonnige kamer scheen gekomen.

‘Vader!’

Hij bewoog niet.

‘Nou mot je zellef is....’

De adem knapte in haar keel - het besuikerde kopje trilde.

Toen, zonder één stap verder te doen, bleef ze sprakeloos, niet meer roepend, enkel angstig starend naar 't lijkwit hoofd en paars-grauwe handen.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken