Kroniek

XIV.

Ze zijn in het witte huis blijven wonen. Den laatsten cent hebben ze niet moeten betalen voor meubelen en huisraad, Filomien wist ook wel dat een koopdag alles veel minder zou gegaan zijn. En het huis, wie zou dat huren? De meester heeft een vaste plaats, een vaste wedde, hij zal er misschien niet rijk

[p. 99]

van worden, maar alle maanden kan er toch afgenomen worden om de huishuur te betalen.

De meester heeft Turnhout afgeloopen om een centje bij te verdienen. Hij mag nu de achterblijvers van de Jezuïeten bijwerken, het ontmoedigende knoeien met rijkemanszoontjes die moeten leeren en niet kunnen. Als de maand uit is, komt hij thuis en legt een briefje van twintig frank op tafel. ‘Ik heb de klok verdiend,’ zegt hij bitter. Hij doet de oude kas open en haalt de gewichten op aan de ronkende kettingen; hij luistert naar dat metalen lied, dat knarst en kraakt. En glimlacht naar Anna, zijn vrouw.

Maar dan wordt zijn mond weer bitter en vertwijfeld haalt hij de schouders op. ‘Zoo kunnen we een heel leven werken,’ mort hij, ‘en kas en stoel, tafel en bed verdienen. En 't was en is ons eigendom.’

De pastoor moet ook wel van die zaak gehoord hebben. Hij liet den meester roepen en vroeg hem of hij tijd had om het oksaal terug op te werken; 't was de laatste jaren wel den berg af gegaan. Hoe of waarom, dat heeft niets te maken, het is zoo. Meester kent muziek, meester heeft een stem. En hij moet hij dat niet voor niets doen; les blijft les, of dat nu aan de Turnhoutsche meneertjes is of aan de Rielensche zangers. Hij had een flesch wijn gereed staan en ze hebben het dorp en de menschen in 't lang en in 't breed besproken. Meester De Ruyck zit op het oksaal, en 't duurt niet lang of de menschen merken het. Met Sinksen zingen ze hun eerste meerstemmige mis.

En Anna, zijn vrouw. Hij gaat rond haar in bange zorg. Hij weet dat ze meer doet dan ze kan, hij kent haar moede oogen en het trage gebaar. Ze gunt zich geen rust, hij verrast haar bij de wasch en dan kijkt ze van hem weg, als een angstig kind.

De piano staat daar. Hij legt het deksel open en slaat een akkoord. Hij is gevangen, hij kan zich niet meer losrukken. ‘Zing nog eens, Anna,’ vraagt hij donker en preludeert. Hij moet haar pramen, haast dwingen. Haar smeekende oogen hangen aan hem. ‘Ik kan niet meer,’ fluistert ze. Als ze dan toch zingt, is haar stem aarzelend en gebroken. Ze zit stilletjes te schreien als hij in den avond te spelen zit, en zich in het spel verliest.

[p. 100]

Hij glimlacht om haar angst en als hij thuiskomt heeft hij een bloem of een vrucht. Stilzwijgend dankt zij hem. Ze zit met naaiwerk in den schoot aan 't venster. Hij verrast haar als ze daar droomend zit en ziet de tranen wel die in haar oogen trillen. In den avond, aan zijn schouder leunend, fluistert ze: ‘Lang zal ik niet leven, Karel!’

Hij tracht haar op te monteren, het is haar toestand die van alles de oorzaak is. Zij schudt het hoofd en zwijgt. En hij staat machteloos tegenover dit zwijgen.

Dit gouden najaar en het zachte licht door al de dagen. Hij is altijd thuis, heel de maand zal hij thuis zijn. Hij wandelt met haar langs de veldpaden, door de bosschen, door de hei. En de dagen wegen hem zwaar.

Zijn vader is geweest. Die hei, ja, hij heeft er weer een stuk van losgemaakt. Maar nu kan hij niet mee, hij mag er niet aan denken. In de voor staan, de zon in den rug, dat bieëngegons, en het rhythme van den zwaren arbeid, dag in dag uit. Den akker zien groeien, steek na steek; 's morgens de traag optrekkende mist, de ijle, hooge lucht op den middag en tegen den avond de wonderlijke vuren aan den lagen hemel. Scherpe geuren van brandend aardappelloof zwerven over de akkers. In den avond de trage gang naar huis toe, - schup op den schouder en de honger die niet aflaat.

Hij blijft thuis. Hij zit wat in het tuintje te kleuteren. Of schrijft de partituren over voor de zangers. Hij zal eens naar meester Van Deun gaan, neen, lang zal hij niet wegblijven. Hij brengt voor haar een korfje sterappels mee en enkele van die late perziken, - meester heeft ze zelf geplant en geënt. Hij loopt eens naar de school, de bloemen mogen niet vergeten worden; al de boeken en boekjes kijkt hij na, hij moet er profijtig mee omgaan, hij naait en lijmt. En zoo gaan de dagen.

Einde September wordt het kind geboren. Twee lange dagen; de dokter van Turnhout is gekomen, Anna Wouters betrouwde het niet.

Meester heeft zijn zoon in den arm genomen, zóó voor Anna gestaan. Zij glimlachte afwezig. Hij heeft haar vragend aangestaard.

Traag herstelt ze; heel den winter door is het een gesukkel. Ziek en niet ziek, krachteloos. De moede glimlach en de donkere oogen.

[p. 101]

Het kind groeide, de donkere, zoekende oogen, het zwarte krulhaar. De mollige grijphandjes en de harde vingertjes die meesters hand bewerken. Anna ziet dat en glimlacht. Van uit den zetel kan ze dat zien. Van uit den zetel, waar zij bijna niet meer uit komt.