Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Nederduitse orthographie (1971)

Informatie terzijde

Titelpagina van Nederduitse orthographie
Afbeelding van Nederduitse orthographieToon afbeelding van titelpagina van Nederduitse orthographie

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (0.78 MB)

XML (0.50 MB)

tekstbestand






Editeur

G.R.W. Dibbets



Genre

sec - taalkunde

Subgenre

non-fictie/naslagwerken (alg.)
taalkunde/algemeen


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Nederduitse orthographie

(1971)–Pontus de Heuiter–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

T'slot.

Dit is tgene dat mij notelicGa naar voetnoot7) heeft geduinct onze Neerlantse Gemeente voor d'eerste te vermanen / om wat beter hunlij gewennen te lezen en schriven / dan tot dezen dage gedaen is geweest / want die int Griex en Latijn geüfent zijn is dit bouxken niet geschreven / wel wetende datmen dees zake veel breder ende lainger zoude mogen handelen / ende veel wondersGa naar voetnoot8) (nu den gemeen man onbekent ende niet geheel notelic) af schriven / angezien al datter die Latinen ende Grieken af geschreven hebben / nu ter tijt t'honderste dele niet te vinden is / nohtans zo weinih niet zijnde datter over gebleven is / of een paert / ia twe zouden die genouh te trecken hebben. Peist goude Ga naar margenoot+vrienden / hou rijc God almah*tih in zijn wetenheit ende kennisse mout wezen / angezien dat geleerde en geüfende geesten / van hem ontfaingen hebbende op drij of vijr en twintih letteren natuir / kraht / scheidijnge / deilijnge / ende weder vougijnge / zo veel gevonden hebben te bemerken en voorts te leren / wel wetende dat op alzulken grontwercGa naar voetnoot9) noh Hemelsche timmerageGa naar voetnoot10) zoude mogen komen / daeromme hou klein dit werc schijnt den gemeen man te wezen / geensins willende verlaten / noh zonder zeer wel doormerct te hebben verbigaenGa naar voetnoot11). het zoude (weet ic wel) den Duitsen lezer wonder gevenGa naar voetnoot12) / wilde ic hier die mouiten anvaerden om te verhalen wat mannen int Griex ende Latijn / zo van d'ouden als van onzen tijt geärbeit hebben in dusdanige materie / ende noh meer wonders zoltGa naar voetnoot13) inbreingen dat ic begonste te vermellenGa naar voetnoot14) d'wonder profijt en bate dat deze zake breingt / wanneer wij van kinderen mannen warden / latendeGa naar voetnoot15) tzelve om de laincheit / die in sware / doinckere / en ongenuihlicke materien / onangenam en mouiëlic is. Maer indien enige

[pagina 87]
[p. 87]

weetlustige menschen / meer en breder van dusdanige zaken begeren geleert te warden / zullen Latinisten genouh altoos ende over al vinden / die dit tegenwoordihGa naar voetnoot1) werc / schaven / verbeteren en vermeerderen zullen / of belieftGa naar voetnoot2) hunlij die penne inde hant niet te nemen / om in dees kleine materie hun tijt te sliten / en zinnen mede quellen / zullen nohtans (hop'ic) niemant Ga naar margenoot+ontzeggenGa naar voetnoot3) / minnelic ende menschelicGa naar voetnoot4) te ant*woorden op tgene daer zij zullen na gevraeht werden / als andersGa naar voetnoot5) tzelve zal geschien niet om schimpen of quellen / maer door een opreht hart / twelc zouct ende begeert te leren / ende alzomen dusdanige menschen van God en redens wegen / volkomen antwoort (van darmen weet) schuldih is: alzo wil reden geensins datmen deersteGa naar voetnoot6) een woort zal antwoorden / om geen duvels of calumniateursGa naar voetnoot7) (welke twe woorden dienen den genen die geneiht zijn / ende genouht nemenGa naar voetnoot8) alledijnc int arhste en quaetste te vatten en anderlij thuis ende buiten huis te quellen / plaetse noh oirzaecGa naar voetnoot9) te geven / u te quellen / besprijngen ende sarren / alzo geschreven staat: wilt geen rosen voor varkens stroïen, op dat zij haer niet omkerende, u in-varenGa naar voetnoot10). maar op ander plaetse staat: den hongerigen breect u brootGa naar voetnoot11). Voorts hopende dat met dit klein bouxkens lerijnge / die goutgunstigen haerlij voor d'eerste zullen laten genugen / wetende datmen geender Meesteren noh leerjongeren verstanden / in een zake te voren niet geüfent / behoort t'overvallen / maer met korte klare redensGa naar voetnoot12) en verscheide exempels / die zelve nieuwicheit / haerlij eerst gout te doun vinden / om die zelve redens nau doormerctGa naar voetnoot13) hebbende / en op de voorschriften wel gelet / zij kiezen mogen dat haerlij gelieft / blivende bij d'oude / of dit nieu volgende / altoosGa naar voetnoot14) wat zij doun of laten zullen is mijn wahtijngeGa naar voetnoot15) klein / zijnde te vreden haerlij zo vele voor gedaen te hebben / Ga naar margenoot+dat door dit boux*kens uitgeven / en lezen zij wijs zullen warden / wat op de zake ende materie vande Nederduitse spellijngen te bemerken / ende te zeggen valt / dwelc altemetGa naar voetnoot16) dounde bidd'ic een zake / dat al eer imant zal oirdelen hij peize dat dees zaex oordeel alleen toukomt / d'oren gelijc vande verwen of coleuren d'ogen / vande dicten / breden ende leingden tgevouilGa naar voetnoot17) / vander smaeken den mont / van tgeruic die neuze. Angezien dan dit bouxkens stof meest gelegen is in geluits en klainx / behoirlic ja natuirlic onderscheit / die daer af begeert schepen vonnisse te geven / bidd'ic noh eens dat hem ge-

[pagina 88]
[p. 88]

lieve d'oirlepelGa naar voetnoot1) dicmale inde hant te nemen / ende zijn oren te zuveren / voorts stout opt kussen gaen te zitten / om uitspraec te gevenGa naar voetnoot2). Indien niemant na mij / dees zake meer gelieve inde hant te nemenGa naar voetnoot3) / ende ic mah verstaen baet daer imant door ontfaen te mogen / wil niet verlovenGa naar voetnoot4) / noh heb niet verlooft dat zelve te doun / indien God die Here mij leven ende blijfplaetseGa naar voetnoot5) / daer ic door zijn genade zitte / gelieve te jonnen zonder door Inlantse twistoorloge (die ons lainge jaren deerlic gequelt hebben / noh vreesselic dreihtGa naar voetnoot6)) gedwoingen te warden / mijn zinnen elders te keren / ziende dat menschen hulp krainc / en raetGa naar voetnoot7) bedrigelic is / biddende mijn Meelanders / ende zonderlijnge alle geestigeGa naar voetnoot8) vernufteGa naar voetnoot9) schoolmeesters (die dit bouxken is tougeëigent) der joingeren welvaren / als haer eigen baat zoukende / deze minen gewilligen arbeit in daincke nemende / ten besten Ga naar margenoot+willen keren / en mij hel*pen zonder geschimp (daer menih mens eilaes riker en milder af is / dan van tgene dat die gemeente raat / of baat mah geven) daerGa naar voetnoot10) ic zal mogen bevonden warden / gemistGa naar voetnoot11) en geslapen te hebben / peizende dat deze zake in haer zelven swaerder is / dan den gemeen mens waent en verstaet / en daerom niet wonder waer / al schreefmen van dees materie veel lainger en breder dan hier voor d'eerste is gedaen. Ic hope korts int lihte te laten komen / zo int Latijn als Nederduits / die Historie (dat is geschiedenisse) der Konijngen / Hertogen / ende Graven van Bourgonien / t'Nederlants op deze lereGa naar voetnoot12) geprent en gedructGa naar voetnoot13). Aldus om datGa naar voetnoot14) niemant dan ter tijt vreemt geveGa naar voetnoot15) / niet vinnende zijn gewente spellijnge / ufene hem hier in een weinih tijts / verwahtende daer en tuschen die volbreingijnge van minen arbeit / ende Christoffel Plantijns getrouwe naersticheit.

 

Vaert wel.

voetnoot7)
noodzakelijk.
voetnoot8)
dingen waar men zich over verbaast.
margenoot+
106
voetnoot9)
fundament; vgl. p. 97.
voetnoot10)
bouwsel, gebouw.
voetnoot11)
Voor de duidelijkheid van de zin leze men komma's achter: geesten, vougijnge, leren, komen, noh, hebben.
voetnoot12)
verbazen.
voetnoot13)
zou het; mogelijk Oost-nederlandse vorm.
voetnoot14)
vermelden.
voetnoot15)
achterwege latende.
voetnoot1)
voor u liggend.
voetnoot2)
indien liet belieft.
margenoot+
107
voetnoot3)
weigeren.
voetnoot4)
Tekst: ‘menscelic’; vgl. p. 87 onder VII.
voetnoot5)
tenminste.
voetnoot6)
terstond.
voetnoot7)
calomniateurs, lasteraars.
voetnoot8)
plezier hebben in.
voetnoot9)
aanleiding, reden.
voetnoot10)
Mat. 7, 6, met de bekende variatie op parels voor de zwijnen werpen.
voetnoot11)
Ps 146, 7.
voetnoot12)
uiteenzettingen.
voetnoot13)
met aandacht bezien.
voetnoot14)
in elk geval.
voetnoot15)
Lett. het bewaken, bespieden; i.c: oplettend toezicht ten aanzien hiervan.
margenoot+
108
voetnoot16)
nu en dan.
voetnoot17)
Tekst: ‘gevouil’.
voetnoot1)
lepelvormig instrument om de oren mee te reinigen.
voetnoot2)
vonnissen.
voetnoot3)
bestuderen.
voetnoot4)
plechtig zweren.
voetnoot5)
overblijfplaats.
voetnoot6)
De Heuiter doelt hier op de Tachtigjarige Oorlog.
voetnoot7)
T.w.: menschen raet.
voetnoot8)
wijze.
voetnoot9)
verstandige.
margenoot+
109
voetnoot10)
op plaatsen waar.
voetnoot11)
gedwaald.
voetnoot12)
volgens deze manier van spellen.
voetnoot13)
De Heuiters Rerum Burgundicarum waarop hier wordt gedoeld, verscheen in 1583-1584 inderdaad bij Plantin in Antwerpen, maar alleen in de Latijnse editie; vgl. D, p. 34-35.
voetnoot14)
opdat.
voetnoot15)
zich verbaze.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken