Gedichten

(1981)–Willem van Hildegaersberch– rechtenstatus



[pagina 49]
Ga naar margenoot+XXII. Vanden goeden ridder. Heren ende goede vrouwen Selmen te dienste staen in trouwen, Een yghelic van des hi can, Op datten God der eren an, 5[regelnummer] Datmen te dienste wil ontfaen. Oeck selmen te dienste staen Sonderlinghe den hoochsten Heer; Dat is der alre wijste leer, Diemen yemant leren mach. 10[regelnummer] Hoe menich jair, hoe menighen dach Dat wy hier mit vroechden leven, Tis al ghelient ende niet ghegheven Als verganclike dinck. Mar wye den hemelschen coninc 15[regelnummer] Te dienste staet, sijn loen is groet: Die ghift tleven sonder doot; Hy ghift rijcheit ende ghewin, Nochtau en heeft hi niet te min: Sijnre gaven is gheen ghetal. 20[regelnummer] Hy voet die mene werlt al: Wat hi ghift off heeft ghegeven, Hem is nochtan meer ghebleven. Dat is een heer van hogher waerde. Ander heren hier op eerde, 25[regelnummer] Keyser, coninghen, hertoghen, graven, Die lonen wel van hoir haven, Ende wye hem trouweliken dient, Sijn naem, sijn loff dat wort versient In eren om te comen voert. 30[regelnummer] Ghi hebt van menighen man ghehoert, Die byder goeden gonst van heren Dicke quam tot groten eren, Dat latic staen, dat willic prisen; Mar hoe wy hier ter werlt risen 35[regelnummer] In wille off in voerspoede, Naem ons God niet in sijn hoede, Soe waer al onse dinghen niet. Het is menichwerven gheschiet, Die gheen die Gode niet en ontsaghen, 40[regelnummer] Dat hem misvel in horen daghen, Ende worden sonderling gheplaecht. Al ist dat God een wijl verdraecht Ende laet veel onghelijcs gheschien, Int lest soe wreect hijt onvoersien, 45[regelnummer] Mit dat hi henghenisse gheeft Die gheen, die qualijck heeft gheleeft, Dat hi onvoersienlic sterft.Ga naar margenoot+ Sulck wort levens lijffs verderft Mitter gychte, mitter artycke; 50[regelnummer] Sulc wort arm, al was hi rycke, Sulck verdorret daer hi gaet, Sulck die popelcye slaet. Die wrake Goeds is menichfout; Mer veel ist onser sonden schout. 55[regelnummer] Deden wy als wy hillicx souden, God is goet te vriende te houden; Ende als God den mensche mit plaghen roert, Soe wort hi bedevaert ghevoert, Off men haelt hem meesters by. 60[regelnummer] Karmen, claghen is hoer cry; Ende alsmen hem ghehelpen niet en can, Soe wort God gheroepen an; Mar inder weelde daer te voren Soe worter dicke hy ghesworen: 65[regelnummer] Dat is tghebet datmen hem doet. Ic heb van enen ridder guet Des ghelycke horen lesen, Die also manlic plach te wesen, Datten een coninc hoech gheboren 70[regelnummer] Tot sinen ridder hadde vercoren; Hy gaf hem cleder ende onthout, Om dat hi vroem was ende stout. Waerwaert dat hi hene reet, Hadde die coninc vyanden wreet, 75[regelnummer] Daer plach hi manlic op te riden Ende mitten voersten veel te striden, Soe dat hi menighen prijs verdiende Onder vyanden ende onder vriende. Een yghelijc die gaff hem loff, 80[regelnummer] Mar God en daucte hi niet daer off Der eeren, diemen hem dicke boot. Daer nae creech hi wederstoet, Datten God mit ziecten vande Beyde an voeten ende an hande, 85[regelnummer] Ende maecte hem alle sijn leden lam; Ende alset voerden coninc quam, Hoet mitten ridder was gheleghen, Doe dede hi als vrienden pleghen, Ende hi sprac uut rechter lieve: 90[regelnummer] ‘Seint ons boden, seint ons brieve Om meesters die hem wel verstaen.’ Des conincs wille wort ghedaen; Men haelder meesters twee off drie, Ende als te hove quamen die,
[pagina 50]
95[regelnummer] Ga naar margenoot+Si spraken troestelike woerde, Die die ridder gaerne hoerde. Wye mit ziecten is bevanghen, Op goeden troest mach hem verlanghen: Dat ghift nature, tis oec waer. 100[regelnummer] Ander meesters quamen daer Soe veel, dat sy ten lesten saghen, Wat hoir conste mochte draghen. Hoe subtilijc dat si wrochten, Men seit ons dat si niet en mochten 105[regelnummer] Den goeden ridder helpen yet. Om datten God castien liet, Soe wilder God beganghen mede, Die wistet waer om dat hijt dede. Die meesters spraken al te samen, 110[regelnummer] Ende keerden weder als sy quamen: Hoerre gheen en wiste raet. Menich droeflijck ghelaet Mochtmen anden ridder schouwen Mit wenen ende mit groten rouwen. 115[regelnummer] Doe die meesters van hem toghen Bleef hi recht in sulken hoghen, Als die nymmermeer ghesont En waende werden tot gheenre stont. Den coninc was lede der dinck; 120[regelnummer] Ten goeden ridder dat hi ghinck Om te coelen sinen moet, Ende oerlof an den ridder goet Te nemen aldair ymmermeer. Die ridder sprac: ‘Heer coninc, heer, 125[regelnummer] Wat meester sal mi helpen nu?’ - ‘Twaren, heer, dat seg ic u: Die hulpe coemt an God alleen, Ende anders en hebdi meester gheen, Die u troesten mach ende raden. 130[regelnummer] Roept an hem, hi is vol ghenaden.’ Die ridder sprac: ‘Dats goede reden, Sel ic God nu aenbeden Mi te helpen als een vrient? Ic en heb hem nye ghedient 135[regelnummer] Mit aelmissen of in knyeghebede, Wat woudic dat hi doer mi dede?’ Die coninc sprac: ‘Soe dient hem nach, Dats beste dat ic u raden mach.’ Mit deser talen wast ghenoech. 140[regelnummer] Die coninc sach sijn onghevoech Anden ridder, die hi mindeGa naar margenoot+ Boven alle sijn ghesinde. Die coninc ghinc, die ridder bleeff, Dair hi grote rouwe dreeff; 145[regelnummer] Mar hi ghinc den rechten ganck. Doet al an Gode was belanc, Doe sprack hi: ‘God, almachtich vader, An u staet nu mijn troost algader. Nu helpt mi doch doer sijn oetmoet, 150[regelnummer] Die doer ons storte sijn heilich bloet, Ende om die moeder diene soeghede, Die edel fonteyn die nye verdroghede, Sine bleef altoes ghenaden vol. Och! hoe was ic soe dol, 155[regelnummer] Dat ic Gode niet eer en diende Ende sijn moeder hilt te vriende!’ Soe langhe bat hi ende riep, Dat God verhenghede dat hi sliep, Ende inden slape wort hi ghesont. 160[regelnummer] Dat was alden ghenen cont, Diene saghen inder noot; Het docht den luden wonder groot, Diet hoerden segghen off diet saghen Dat bitter wee, dat grote claghenGa naar voetnoot1, 165[regelnummer] Dat die ridder openbaerde Eer hi troest an God begaerde, Die meester is van hoghen prise. Dit machmen sien in menigher wise: Wye dat troest an hem begheren, 170[regelnummer] Hi can wel sachte visiteren, Opdat wy yet volheerden moghen. Nye en bleeffer mensch bedroghen, Die sijn hope hilt an God; Hi is sloetel ende slot 175[regelnummer] Enter salicheiden schrijn; Mar doch hi wil ghebeden sijn. Die niet en bidt om salicheit, Graci is hem onbereyt. Wye sijn lyden can volherden, 180[regelnummer] Hem sal rycken loon ghewaerden: God volherde self sijn lyden, Om ons allen te verbliden. Nu willen wy al in weelden rysen, God vergheten, tlichaem spisen; 185[regelnummer] Ende als wy Goede te verre ontgaen, Soe sent hi ons een lyden aen.
[pagina 51]
Ga naar margenoot+Wantmen in lyden God bekent, Soe wort ons lyden toeghesent; Ende wye verduldeliken lijdt, 190[regelnummer] Hi mach hopen al sijn tijt, Al ist den lichaem een groet hinder, God die loentet hier off ghinder. Wye van Gode wort gheloent, Die wort rijck ende onghehoent. 195[regelnummer] Als die ridder was ghenesen, Die coninc sprack: ‘Nu suldi wesen Wat ghi wilt in minen dienst.’ - ‘Heer, soe willic kiesen tsienst,’ Antwoerde die ridder optic stede. 200[regelnummer] ‘Allent, dat ic ye ghedede Doer u noch doer der werlt eer, En mocht mi helpen min noch meer, Noch al u meesters vanden rycke, Eer ic God oetmoedelycke 205[regelnummer] Bad mit goeder herten reyn, Die ghenas mi cort alleyn: Als ghi wel siet, tis ghedaen. Ic heh die hoete van Hem ontfaen, Nu wil ic hem te dienste bliven, 210[regelnummer] Die dus varinc mach verdriven Siecte, pijn ende ongheval: Hi is die mi wel troesten sal; Ic wil hem dienen al mijn leven.’ Die ridder die ghinc hem beghevenGa naar margenoot+ 215[regelnummer] Uter werlt in een oerde, Dair hi luttel anders hoerde Dan God te dienen ende te minnen. Die coninc die ghinc oeck versinnen Twonder dat hi hadde ghesien; 220[regelnummer] Hi wort vervaert, ende achter dien Sone dedi anders niet dan recht. Heren, vrouwen, ridderen, knecht, In wat staet ghi sijt gheresen,. Ghi sult altoes gherechtich wesen 225[regelnummer] Ende ontsien den hoghen man, Die aldus slaen ende salven can. Der heren dienres menic met, Ende wye dat hem te dienen set, Die sal ghetrouweliken dienen 230[regelnummer] Ende dat mit goeder herten mienen; Want watter herten is contraer, Die dienst wort elken mensch te zwaer. Oeck wyen ghi dient in nwen daghen, Ghi moecht wel God int herte draghen. 235[regelnummer] God die weet die meninghe wel, Daer hi dat loen off gheven sel. Men mach niet al den ridder slachten: Dan wy ons voer misdoen wachten. Woude al tfolc in oerden varen, 240[regelnummer] Wye soude dan die werlt ghenaren?	margenoot+ H. fol. 27 b. c. B. fol. 6 c. d. [tekstkritische noot]2 mit t. 4 Op dat hem, gan. 5 Dat mense. 7 here. 11 vrouden. 12 verganckelike. 15 Dienen mach. 16 leven. 19 en is g. g. 20 Hy weet d. gemein werclt al 23 groter weerden. 24 eerden. 28 s. l. w. voersient. 31 D. h. gonst van goeden. 32 groter. 3B En n. 37 weren al ons. 38 menichwerf. 39 gene. 40 misviel. 44 Ten lesten, onversien. 45 Mer d. h. gehengenisse. 46 qualijck ontbr. 47 onversienlic. 48 bederft. Vs. 49 en 50 ontbr. bij B. 56 vrient. 63 I. weelden. 65 Dats dat gehet. 67 gelijcs. 68 Die soe placht. 73 henen. 74 viande. 75 placht. 78 viande o. v. 80 Gode. 81 Dat hi hem halp toteniger noet. 83 vanden. 84 voet. 85 maecten al s. lede. 86 alst. 88 als.die vriende. 89 liefden. 90 brieven. 92 w. waert; al g. 93 haelde daer. margenoot+ H. fol. 27 e. d. B. fol. 6 d.-7 a. [tekstkritische noot]98 Om g. t. m. h. wel langen. 102 consten mochten. 4 ons ontbr. 8 D. wist wael w. o. 14 rouwe. 18 waenden. 19 H. ter d. 20 Totten r. 22 Ende nam o. 23 Daer te nemen nummermeer. Vs. 25 bij B. tweemaal geschreven. 27 op God. 28 meesters. 29 m. of r. 35 In almoesen of in knyen g. 38 Dat is dat best. 44 groten. 48 Aen u soe s. m. t. a. 50 voer o. allen storten s. b. 51 dien. 52 d. n. en v. 53 Sy en b. 54 ye s. d. 61 Die hem s. 62 Het d. hem allen w. g. 68 B. en R. Dat, wisen. R. menigerwiis. 69 aen God b. R. God. 70 Hi wil sachte visenteren. R. H. c. sacht. 71 volheerden m. R. Updat, volherden. H. volbringhen. 72 bleef mensche. R. bleef. 73 hoepen. R. hopen. 75 schijn. R Ende der zalicheden s. 76 B. en R. Mar ontbr. 80 rike. R. sel riick 81 selver. R. selve. 83 allen. R. al ontbr 84 G. vergete dat l. te s. 85 B. en R. God. margenoot+ H. fol. 27 d.-28 a. B. fol. 7 a. b. margenoot+ H. fol. 28 a. b. B. fol. 7 b. c. voetnoot1 Over het fragm. R, waarvan hier de varianten worden medegedeeld, en hetwelk vs. 164-240 bevat, zie Inleiding. [tekstkritische noot]87 W. God in liden kent. R. kent. 88 dat liden. 89 R.R. duldeliken. 90 Die m. h al sinen t. R. Die. 92 lonet. 93 R. God. 94 B. en R.D. blijft r. 96 R. Sprac d. c. 98 dat gesicnst. 99 opter s. R. Andwoird d. r. uptie steed. 200 Allet. R. Alle, gedeed. 1 B. en R.D. u ende. 2 Dat e. m., no m. R. mer. 3 R. aldie m. v. u r. 4 G. van hemelrike. R. oitmoedeliick. 6 R. cort. ontbr. 8 R. boet v. him. 9 R. dienst. 10 aldus. R. haesteliic. 14 R. die ontbr. 15 oerden. R. oord. 16 D. h. a. l. hoerden. R. hoord. 17 Gode. R. te, te ontbr. 18 R, die ontbr. 19 Dat w. R. had. 20 waert, after. R. nadien. 21 Soe en dede hi. R. En deed hi a. 22 ridder ende k. R. ridder. 23 stade. 28 R. dat ontbr. 29 getruwelike. R. sel getrouwelic. 30 E. mit. R. End mit. 31 H. en B. Want ontbr. B. en R. wat der. 32 Den d. w. e. mens. R. elc m. 33 wie. 34 R. hert. 36 D. hijt l. R. Wair hii tloon. 37 M. en mach. 38 H. Dan. 39 Woude al dat volc i. o. varen. R. Woud, varen. H. Twoude, waren.40 W. s. die werelt d. g. R. sond d. d. werelt naren. 3 van den. 4 H. menigherley. 5 Twas verciert. 6 vogelkijn. 8 D. v. die sw. iu die r. 9 Die w. H. Ende 11 Want si vervrout w. menige vr. 12 vogel. 13 mede ontbr. 16 vervrout. 17 in dat. 18 soe ontbr. 19 Dese. 22 vogelkijn. margenoot+ H. fol. 28 b. c. B. fol. 7 c. d. margenoot+ H. fol. 28 c. d. B. fol. 7 d.

Vorige Volgende

Ga naar margenoot+XXII. Vanden goeden ridder.