Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
Proeve eener theorie der Nederduitsche poëzy (2002)

Informatie terzijde

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (1.21 MB)

XML (0.61 MB)

tekstbestand






Editeur

F. Bulhof



Genre

proza
sec - letterkunde

Subgenre

poëtica


© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

Proeve eener theorie der Nederduitsche poëzy

(2002)–O.C.F. Hoffham–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

§. 79. Het rym moet in vaerzen altyd gehoord worden

Het rym moet in vaerzen altyd gehoord worden; want het is eene schoonheid die voor het gehoor bestaat. De Hollandsche Spectator berispt derhalve te recht die vaerzen, van welken het rym niet wel in het gehoor valt. ‘Wie zoude zich verbeelden,’ zegt hy (Deel I, bl. 278) Ga naar voetnoot499, ‘dichtregels voor zyne oogen te hebben, indien hy de volgende woorden, gelyk zy hier geschreeven staan, hoorde uitspreeken: Want wie ontkent, wat plagen Bellona met zich sleept, en wat al nederlagen, ten prykel van de staat, wiens welvaart elk, met druk en angst, ziet hangen in de weegschaal van 't geluk. Is het niet zeker,’ vervolgt hy, ‘dat dit als ondicht zoude voorkomen, aan iemant, die 't zelve nooit als digtregels zoude gelezen hebben?’ --- De aangehaalde regels zyn echter vaerzen, uit Vondels Palamedes eerste toneel Ga naar voetnoot500.

Pels, die nopens het rymen zo veele nutte lessen geeft, gaat evenwel het spoor ten eenemaale byster, als hy van het hooren des ryms zegt:

[pagina 168]
[p. 168]

 
 
Maar in het heldendicht en by den samenspreker
 
Zou 't kwaalyk voegen: 't is niet noodig dat een zeker
 
En sterk geluid van rym daar 's hoorers ooren treff',
 
En dat het zich alom byzonderlyk verheff';
 
Daar alle de andere gedichten zeer toe neigen:
 
Want onberymde taal is nader, en meer eigen
 
Aan Heldendichten en Tooneelstof. Hoort men dan
 
Te dikwyls 't rymwoord, of ook steeds, op 't einde van
 
De zin, het eind uws ryms; zo schynt ge 'er meê te pryken,
 
'k Laat staan, dat uwe taal naar onrym zou gelyken.
 
(Dichtkunst, bl. 7) Ga naar voetnoot501

Welk eene dwaaling, in de verhevenste deelen der poëzy het gehoor des ryms uit te sluiten, althans te besnoeijen! Of zal men zich het rym, dat kenmerk en die ziel der vaerzen, dien lauwer van te bovengekomene zwaarigheid, uit dwaaze zedigheid, schaamen? Zal een vorst, ten dage zyner krooning, den luisterryken diadeem die zynen schedel siert trachten te verbergen? --- De poëet, die, by het voorleezen van zyn heldendicht, of de tooneelspeeler, die, by het uiten zyner rol, het rym verbergt, komt my voor als een organist, die een koraal op zyn kunsttuig speelt, maar den treeder verbied, wind in de pypen te laaten.

Hoe? Onberymde taal is nader, en meer eigen aan heldendichten en tooneelstof! --- Welke handtastelyke ongerymdheid! Indien zulks waar was, dan zouden helden- en tooneeldichten immers in prosa moeten geschreeven worden: dan zouden, by voorbeeld, Fenelons Telemachus en Bitaubés Joseph Ga naar voetnoot502 heldendichten, dan zouden Duitschlands

[pagina 169]
[p. 169]

dramaas in prosa waarlyk tooneelstukken zyn: onwaarheden, welken Neêrlands Helikon eenpaarig erkent. En men zinge die prosaïsche stukken eens op psalm 89 (§. 32.)!

Hoort men te dikwyls 't rymwoord, zo schynt ge 'er mee te pryken! -- Alsof de poëet daarmede niet wilde pryken, en te veel kon pryken! -- 'k Laat staan, dat uwe taal naar onrym zou gelyken. -- Dit grenst aan onzin! Hoe kunnen vaerzen, die regelmaatig voor elks gehoor rymen, naar onrym gelyken? Juist omgekeerd! Verbergt de dichter zyn hem zo duur geworden rym, dan eerst gelyken zyne vaerzen naar onrym. Hoe tegenspreekend zyn dan deeze gevoelens van zulk een' meester! Het rym derhalve moet altyd wel degelyk gehoord worden.

voetnoot499
De Hollandsche Spectator, I, p. 278. Er staat niet dat het om Palamedes gaat.
voetnoot500
Palamedes, r. 28-30 (WB II, p. 637, anders: ‘en wie’; ‘met droeve nederlagen, gevaerlyck voor 'tgemeen: wiens welvaert men met druck, en angst siet hangen in de weeghschael van't geluck’).
voetnoot501
Pels, Dichtkunst, r. 164-174.
voetnoot502
Fénelon, Télémaque (1699, uitgegeven in 1717).
Bitaubé, Joseph. Zie noot 183.

Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken