Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
Logo DBNL Ga naar de homepage
Logo DBNL

Hoofdmenu

  • Literatuur & taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taalkunde
    • Collectie Limburg
    • Collectie Friesland
    • Collectie Suriname
    • Collectie Zuid-Afrika
  • Selecties
    • Collectie jeugdliteratuur
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • Collectie e-books
    • Collectie publiek domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Periode
    • Middeleeuwen
    • Periode 1550-1700
    • Achttiende eeuw
    • Negentiende eeuw
    • Twintigste eeuw
    • Eenentwintigste eeuw
De wylde boerinne en oar wurk (1979)

Informatie terzijde

Titelpagina van De wylde boerinne en oar wurk
Afbeelding van De wylde boerinne en oar wurkToon afbeelding van titelpagina van De wylde boerinne en oar wurk

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

XML (0.34 MB)

tekstbestand






Genre

proza
poëzie

Subgenre

bloemlezing


In samenwerking met:

(opent in nieuw venster)

© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

De wylde boerinne en oar wurk

(1979)–Teatse Eeltsje Holtrop–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende
[pagina 65]
[p. 65]

In Petear fan twa gelearde lju

It minskdom waard foarhinne troch hiel oare sykten pleage as tsjinwurdich. Men heart net mear fan 'e treddedeistsjinst, fan hûnemizels of kâldfjoer en fan lju, dy sa kwips en sa kwaps binne. Alderwetske minsken allinne wurde soms noch oanhelle mei senuwsinking sykte of kjeld op 'e mage, 't Is no allegearre gryp, bloedfergiftiging, tuberkulose, fjurrichheid yn 'e bline term en sok spul. Fierders kamen de kwalen fan ús âffaers meast fuort út tsjoenderij en oars út in bedoarne mage of kjeldskypjen troch yn 'e tocht te sitten, en se waarden genêzen troch divelbannerij, troch litten en hûshimmelesdrankjes of - troch de dea. Tsjinwurdich komt alle kwea yn ús lichem fan de bakteriën en de dokters sitte dat lytse gnob mar tige efter 'e foksen om se te ferdylgjen, of teminsten de fenyntoskjes út te lûken.

Yn 'e tiid doe dy âlderwetske sykten jit op âlderwetske wize behannele waarden, wenne der te Ljouwert in dokter, dy tige fernimstich en kundich like en troch hiel Fryslân ferneamd wie. Men seach him noait oars rinnen as klaaid yn in swarte romme mantel, mei in Spaansk reid yn 'e hannen, wêr in sulveren kjetting oan en in porseleinen knop op siet. Hy wie altyd like deftich en steatich. Prate die de man hast noait, ek net mei de siken, dy by him kamen. Hy wie der in leafhabber fan alles mei tekens en gebearden ôf te dwaan en hâlde elts, dy him net begriep foar in domkop. Troch skodholjen en knikken, troch djip earnstich te sjen of in pear grutte eagen op te skuorren, troch in inkeld wurd te sizzen of mar ris tige te brimmen joech de man de siken in grut tinkbyld fan syn kunde en bekwamens. No, yn sokke dingen skine ytlike dokters fan ús tiid op de hegeskoalle ek wol apart les hân te hawwen. De Ljouwter dokter pielde der fierder meast mei om de lju foar har goed jild in flink miel bloed ôf te taapjen en se fan binnen skjin en himmel te meitsjen.

As hy se dêrmei net gau genôch opknappe of deameitsje

[pagina 66]
[p. 66]

koe, wiene der ferskate siken, dy 't jitteris besochten by in oar man, dy in grutte namme hie as wonderdokter. Dat wie de âld-soldaat fan Herbayum, in man yn dy tiid hast sa bekend as no it Boerke. Hy joech him lykwols wat mear mei divelbannen ôf, en waard sadwaande folle besocht troch âlders, dy mienden, dat har bern op ien of oare wize betsjoend wiene.

Hiel oars as de dokter wie de âld-soldaat in bot en rau man, dy soms rare útfallen dwaan koe, mar dochs oeral fertrouwen hie. Allinne wenne der tusken Herbayum en Ljouwert op syn slot in Grytman, dy beide gelearde lju skoan koe en se yn 'e rekken hie. Hy wie in man, dy syn hiele libben goed om him hinne sjoen hie; hy wie syn tiid fier foarút yn ontwikkeling, mar hâlde as echte Fries dochs ek wol fan in grapke. No hie hy der al lang smucht op hân, de beide gelearde dokters ris byinoar te bringen, yn 'e hope, dat se mekoars lekken en brekken dan ris goed oplêze soenen, en hy sadwaande noch wat mear fan har kwaksalverij gewaar wurde soe as hy al wist. Mar dat slagge mis, want doe't it him einlings lokt wie de twa dokters mei noch oare gasten tagelyk op it slot te krijen, seinen de hearen gjin boe of ba tsjin inoar. De Ljouwter dokter die krekt oft er de divelbanner net seach, en de âld-soldaat sette in gesicht as in lilke bolle, mar hie oars neat te keap.

Middeis oan tafel sieten de kundige mannen flak tsjinoer elkoar en dêr seach de Grytman foar 't earst, dat se wat mei inoar hiene.

De dokter lei earst syn foarste finger boppe de noas tsjin 'e foarholle. Dat die de âld-soldaat him nei, mar dy brûkte twa fingers. Doe makke de dokter mei tomme en finger in rûntsje, de soldaat makke der twa. De iene pakte no in panne beet en tilde dy yn 'e hichte, de oare die itselde mei in wynflesse. De man fan Ljouwert begong mei syn mes yn syn iten om te prippen, dy fan Herbayum die krekt oft er mei syn mes de oare goaie woe. Einlings knikte de earste syn oerbuorman freonlik ta en dizze die him dat krekt sa nei.

Hjirmei wie it petear ta 'n ein.

[pagina 67]
[p. 67]

De Grytman wie tige nijsgjirrich wat oft dit te betsjutten hie. Hy tochte sa'n soart fan frijmitselarij. Dêrom frege hy syn beide gasten der letter elk op him sels ris nei. De Ljouwter dokter, dy einliks in weijage skeardersfeint wie, andere:

‘Ja, dat ferstean sljuchtwei lju net. Sjuch, ik lei in finger tsjin myn holle, dat woe sizze: hjir sit in kundich man oan tafel. De oare stiek twa op en woe sizze: nee, der binne der twa. Ik makke in rûntsje en woe uterje: de keunst moat betelle wurde. Dûbel betelle, andere hy. Ik naam de panne en sei dêrmei: In wiis man yt der goed fan. Mei de flesse joech hy as andert: En drinkt ek in goed glês wyn. Ik pripte mei myn mes om te sizzen: dat heart ta myn berop, dêr bliuwe jy ôf. Hy sei wer mei syn teken: ja, dat lit ik oan jo oer. Doe wiene wy de bêste maatsjes en knikten elkoar ta.’

En de âld soldaat ferklearre it sa:

‘Dy fint fan Ljouwert wol rúzje meitsje. Hy wiisde mei in finger nei syn holle om te sizzen: ik sil dy in slach om 'e earen jaan. Ik jou dy twa werom, wie myn andert. Doe makke hy in rûntsje om te drigen: Ik slaan dy in gat yn 'e kop. Krijst twa werom, sei ik dalik. Hy waard noch lilker en woe mei syn panne smite. Kom mar op, liet ik him fiele, dan begjin ik mei de flesse. Einlings woe er begjinne te stekken. Foar datst mei dyn mes by my bist, hast sels de jaap al te pakken, sei ik. Doe waard er bang en woe wol yn goedens. No, my ek bêst, tocht ik, en sa knikten wy elkoar ta.’

Op sa'n wize fersteane de gelearden fan ús tiid elkoarren ek noch wol ris en it rint net iens altyd sa fredich ôf.


Vorige Volgende

Footer navigatie

Logo DBNL Logo DBNL

Over DBNL

  • Wat is DBNL?
  • Over ons
  • Selectie- en editieverantwoording

Voor gebruikers

  • Gebruiksvoorwaarden/Terms of Use
  • Informatie voor rechthebbenden
  • Disclaimer
  • Privacy
  • Toegankelijkheid

Contact

  • Contactformulier
  • Veelgestelde vragen
  • Vacatures
Logo DBNL

Partners

Ga naar kb.nl logo KB
Ga naar taalunie.org logo TaalUnie
Ga naar vlaamse-erfgoedbibliotheken.be logo Vlaamse Erfgoedbibliotheken