De briefwisseling van P.C. Hooft. Deel 1

Eerste deel

Regelnummers proza verbergen

[p. 735]

321 A Monsieur Mons^r Joost Baek, bij 't oudemannenhujs, in N^o 3. tot Amsterdam.

Lóónt.

(Baek: beantw. 23 Julj 1629)

1 Mons^r et frere,

2 Voor den brief van gisteren als gehaelt ujt den brant² 3 ende 't heetste uwer bezigheit, beken ick nae maete 4 vande moejte, ende prijs des tijds daer aen te kost gelejt, 5 in UE schult te staen. Mijne brieven ujt Parnas zijn 6 noch niet opgebroken, om dat mij quaelijk heeft mo-⁶ 7 ghen beuren die te lezen ende min te vertaelen. Ik zie 8 nochtans noode UE nieuwmaeren schrejende t' hujs⁸ 9 komen, gelijk het kindsche spreekwoort niet onbevallijk 10 zejt. Zend 'er daeromme bij een briefken dat ick wenschte¹⁰ 11 om zijne outheit ende bemeuzeling gëeert moght werden¹¹ 12 voor een heilighdoom, gelijk de beenen ujt de knielsvaten¹² 13 geraept, die men den anderen ten diersten aensmeert, met¹³ 14 vroetmaeken datse wel eer aen timmeraedjen gestaen hebben¹⁴ 15 daer zielen in t'hujs laeghen, die nu den hemel 16 bewoonen. Deze kostelijkheit is mij gister van eenen¹⁶ 17 Franschen soldaet ende krepel van hier, ujt het legher geko-¹⁷ 18 men, vereert. 'T is een liefjen treet 'er niet op, zult ghij zeggen.¹⁸ 19 Nochtans vermelt het eenighe besonderheden, die ick meene¹⁹ 20 door anderen, niet zoo stukwijs, overgeschreven zijn. Als 't²⁰ 21 UE gelezen heeft, mooght het de eere doen, die de Westindi- 22 sche bewinthebbers 't hooft vanden Sint Jan hebben toe-²² 23 gelejt, ende aen Vulkaan opofferen. Ick hoor datse nu eenen 24 bujt ujt Brasilien hebben, die hier te lande meer aen- 25 bidders vinden zal, ende bij mij in geen kleener waerde en is, 26 om datse de sujker van de dierte genezen kan, in dezen²⁶ 27 genakenden tijdt van frujten in te leggen, ende met zoet te²⁷ 28 zulten. Des te liever zullen wij ons tonneken heel vol²⁸ 29 zien ende herwaerts gezonden, bij d'eerste geleghenheit. 30 Ende op die zoete hoope gebieden ons in gunste van UE 31 die God met Joffr^e ma soeur ende alle de haere in voorspoedt 32 behoede, nevens hartlijke groetenis van

33 Vanden HtMujden,

34 17 Julij. 1629.

34 UE

35 gansdienstw^en broeder

36 P C Hóóft.

2 als gehaelt: gehaald als hij is.

6 opgebroken: vertrokken.

8 schreiende t'huis komen: terugkeren zonder beloning.

10 (Ick) zend.

11 outheit: ouderdom; bemeuzeling: morsigheid.

12 voor: als; knielsvaten: knekelhuizen.

13 den anderen: elkander; met vroetmaeken ... bewoonen: door (hen) wijs te maken dat ze vroeger tot lichamen behoord hebben waar zielen in woonden die nu in de hemel zijn (dus relikwieën van heiligen).

14 timmeraedjen: gebouwen, h. lichamen.

16 kostelijkheit: kostbaarheid; eenen Franschen ... hier: een der gepensioneerde soldaten die op het Muider slot in kwartier lagen.

17 soldaet ende krepel: invalide soldaat; legher: legerplaats (voor 's-Hertogenbosch).

18 liefjen treet 'er niet op: iets kostbaars (WNT liefje 2113).

19 nochtans: bovendien.

20 stukwijs: gedetailleerd; Als ... opofferen: ge moogt het na lezing verbranden.

22 toegeleit: gegeven; 't hooft vanden Sint Jan: De Spaanse zilvervloot werd door Piet Hein, na overneming van de lading, verbrand op de vier grote zilvergaljoens en een nieuw klein schip na. Ook die ladingen werden door de Nederlandse schepen overgenomen (vgl. 289). Op de thuisreis gingen drie van de vier galjoenen verloren: de San Juan raakte onklaar en moest opgegeven worden. P.H. liet het schip verbranden. Een tweede verging op de Ierse kust en een derde werd in Falmouth wegens onzeewaardigheid verkocht. P.H. had dus tegenover de Bewindhebbers drie galjoenen te ‘verantwoorden’. Van het vergane schip kon hij uiteraard niets meebrengen, - hypothese: van het verkochte bracht hij de opbrengst mee, en van de S. Juan het schegbeeld, als symbool van dit prijsgegeven stuk buit. De Bewindhebbers gaven toen bevel, het beeld ook te verbranden. De verklaring van r. 22 kan in de zojuist geopperde onderstelling gevonden worden: Hooft ontleent dan aan dit voorval een variant op wat men gewoonlijk schreef als men zijn brief verbrand wilde hebben: handel ermee zoals men vroeger met ketters deed (b.v. 183). Zie Nic. a Wassenaer, Historisch verhael aller Geschiedenissen in Europa, Amsterdam 1622-1630, deel 16 blz. 97, en/of M.G. de Boer, Piet Heijn en de zilveren vloot (Patria XXXV) Amsterdam 1946.

26 om dat ... kan: omdat die de prijs van de suiker kan doen dalen.

27 in te leggen: in te maken, te konfijten; zoet: zoetigheid, suiker.

28 zulten: zouten, wat de gewone wijze van verduurzamen was; heel: helemaal.

[p. 736]

Hooft bedankt voor de brief die Baek hem de 16e juli, ondanks overgrote drukte, geschreven heeft. Daar hij geen vertaling van Boccalini klaar heeft, stuurt hij een briefje dat hij van een soldaat gekregen heeft en dat blijkbaar nieuws over de belegering van 's-Hertogenbosch bevat. Er moet een schip met suiker uit Brazilië binnen zijn, de suikerprijs zal dalen. Baek gelieve de suikerton van de Hoofts spoedig goed gevuld te zenden met het oog op de komende fruitoogst.

[p. *35]

35 Dr. A. van Blijenburg

[p. *36]

36 Caspar van Baerle

Origineel. KA CLXXIa^b 38.
T. in regel 18 is ‘treet er niet op’ later door Hooft toegevoegd.