Gedichten. Deel 1

[p. 213]

Juvenalis zijn' X^e satyre.⁺

Van daer de zonne verrijst, tot daer hij de swoeghende paerden
Weeteren gaet in zee, zijn luttel menschen gevonden
Die 't selfstandighe goedt, van 't schijnbaere, recht onderschejden
En, met een ejken vernuft, van 't oogh, de schaduwe schujven.
Want (let 'er op) de reên, waer wordt haer plaetse gegeven
Inde begeert oft vrees? Wat ist dat we weeten te wenschen
Met zoo rijp eenen raedt, dat des ons niet en berouwe?
'T lichtlijk verhooren der goôn heeft heele geslachten bedorven
Op hun versoek en beê. Bey lujden van staet en van oorlogh
Bidden om saken die hun tot naedeel koomen te dijën.
Hunne welsprekenhejt heeft 'er veele te gronde geholpen.
Anderen deed het de doodt, dat zij hun' krachten betrouwden,
Ende den toeverlaet op weldighe zeenuwen stelden.
Maer door gaeren van gelt een maghtighe meenighte snevelt,
Zoekende zoo veel 's jaers, als eens veel' hujsen besitten:
Op dat hun inkoomen gae zoo ver all' andre te booven
Als boven den dolfijn, in grootte, de wallevisch, wtsteekt.
Inde benauwde tijdt, daerom, doen Nero regeerde
Quammer een heel regement Longin met waepen besetten,
Ende de hoven van den rijken Senec' omringen.
Maer den geringen man komt zelden soldaet over drempel.
Hebt maer een silvere kroes des nachts bij de weghen te dragen
Vreese van het rappier en moordpriem zullen u quellen,
Repter een riedt bij de maen, u zal de schimme doen beeven.
Die niet gelaeden en heeft, gaet zingen al ziet het de strooper.
'T eerste gebedt, en 't meeste bekent in alle de kerken,
Is om gewas van geldt, en om ter borse de stijfste
In het geloof te zijn. Maer geen venijnen gedronken
Worden wt aerden kom. 'T is tijdt deselve te vreesen
Alsmen u zet op der handt een kop van goude gedreeven
Daer diamant en robijn en andere steenen in blinken.
Vindtghe dat nu wel goedt, dat d' een van bejde de wijsen
Loegh al zoo ras hij maer zijn voet wtsette ter deure:
En wederom dat d' ander en kon zijn schreyen niet houden?
Maer ijder eenen licht zoud staen 't bedillende lachen.
Wonder ist van waer aen al 't vocht die ooghen geraekten.
Democritus plaghst aegh met lachen zijn longen te schudden,
Al wast zoo dat zijn landt van geen bordujren en wiste,
Van burgemeestersrok, van bundel, oft hooghe gestoelten
Nochte van rosbaer mêe. Had hij dan mooghen anschouwen
Op zijnen waeghen braef den schout ten toone verheeven,
Midden in 't stof der baen van d' om strijd loopende paerden
In het gewaedt Juppijns, en met de vermaelde tapijten

+ Juvenalis zijn' Xe Satyre. Volgens hs. A. Waarschijnlijk heeft Hooft de geheele satyre vertaald, maar is het overige verloren geraakt. Wat wij er van bezitten eindigt onder aan eene bladzijde en daaronder wordt geene krul gevonden, zoo als Hooft in dien tijd gewoon was onder den laatsten regel van een gedicht te trekken. Zonder vergelijking met Juvenalis is dit gedicht niet goed te verstaan. Men kan hiervoor gebruiken de editie van Ludw. Friedlaender, Leipzig 1895, waar talrijke noten den tekst ophelderen.

[p. 214]

 

Die vol vouwen rijk hem van de schouderen hangen;

45

Ende die weldighe kroon zoo swaer van goude geklonken

 

Datmen geen hals en vindt, die maghtigh is omse te draeghen:

 

Want de steeboo met al zijn kracht die sweetende vast houdt

 

Ende de slaef gevoert wordt op den selleven waeghen,

 

Op dat zich niet te fraeij der burgheren meester en schijne.

50

Gaet ende setter nu eens den arent en ellepen staf bij,

 

End' hoorenblaesers van eener zijde, van ander

 

Veele Romajnen in 't wit, die gaan voldoende gelejden

 

Deesen waeghen voor wt, als die zich kennen verbonden

 

Door het genot des kórfs hun zijnd' in gelde gegeven.

55

Stofs genoegh zonder dat heeft hij tot lachen gevonden

 

Waer hij een mensch ontmoete', hij, wiens voorsienigheit wtwijst

 

Mannen van groot verstandt te kunnen werden gebooren

 

In een droesighe lucht en 't landt der lompighe lujden.

 

De reukeloose gemeent haer zorghen en vreughden beloech hij

60

Ook haere traenen somwijl, want self hij de moghenheit tarte

 

Van de Fortujn, en dreef de spot met haer driegementen.

 

'Tgeen dan, daermen om bidt, is nutteloos ofte bederflijk:

 

Ende waer rede daer tegens d' ooren der goden te stoppen.

 

Hooghe benijde maght die doet 'er sommighe zinken.

65

Meenighte van tijtels is oorsaek datse bederven.

 

Van boven neder dan de kostele beelden geraeken

 

Ende men breekter den onschuldighen hengsten de beenen.

 

'T vier dat sist daer heen; in het geblaes en de vujsters

 

Brandt de verheven kop, dien 't volk plagh anne te bidden.

70

Ende de groote Sejaen, die berst aen stukken. Van 't aensicht

 

Dat in de wereld was het tweede, maektmen platteelen,

 

Krujken en bekkens, en verscheidene soorten van hujsraedt.

 

Pronkt met lauren het hujs, en gaet ten offere lejden

 

Eenen sneeuwitten stier Juppijn den gode ter eere,

75

Alleman tot vermaek, Sejaen met een haek wort getrokken,

 

Achter de straet. Wat sprak hij doch, hoe moght hij 'er wtsien?

 

Zoo ghe mij geeft geloof, nojt heb jck hem konnen beminnen.

 

Maer wat had hij misdaen? wie heeft hem darren beklaeghen?

 

Wat was 'er voor bewijs tegen hem? Wie waeren getuighen?

80

Niet met al. Een brief van overvloedighe woorden

 

Isser wt Capreën gekoomen. Ick vraeghe niet wijder.

 

Dits me genoegh. Maer hoe verstondt het de Roomsche gemeente?

 

Deez' houdt sich aen de gewoont, welk' is de fortujne te volghen,

 

Ende te haeten de geen' die zijn in rechte verweesen.

85

Nurtia de godin hads' haeren landsman begunstight,

 

En de bejaerde vorst onverhoeds waer geweest overvallen,

 

'T selleve volk zoud nu Sejanus Cajsar verklaeren.

 

'T zint wij ons beteren, en aen niemandt stemmen verkoopen,

 

Is het ontslaeghen van de zorghen. Want dat te vooren

90

Hajren, en heerschappij, en alles plagh te begeeven,

 

Dat houdt nu zijn rust, slechs om twee dingen bekommert

 

Naemelijk hoe 't krijgh broodt, en moghe de schouwspelen kijken.

 

Veel zijn 'er, naer men zejdt, die zullen om halze geraeken.

 

Twijfel 'er aen geenssins, daer broeyen wondere dingen.

95

Bij Mars altar is mij Brutidius bleek tegenkoomen.

 

Ach wat ismen gezien van Ajax spellen te spelen!

 

Laet ons loopen in haest nae 's Thybirs kant om den Cajsar

[p. 215]

 

Zijnen vijandt, terwijl hij daer lejdt met voeten te treeden.

 

Maer laet de slaeven wel zien, dat niemand 'er tegen en segge,

100

End' hunnen heer gevat bij den hals in rechte betrekken.

 

Dusdaene klap ging 'er om van Sejaen, dus preutelde 't vollek.

 

Wiltghe gegroet zijn als Sejaen? zoo veele bezitten?

 

Ende den eenen in gestoelte met raederen setten?

 

En den andren tot een' oorloghsoversten maeken?

105

Ende gehouden zijn voor vooght des vorsten, dewijl hij

 

Met den Chaldeeschen hoop te Capreën in de benauwde

 

Klippe zijn tijdt verzit? Voorseker wenscht ghij om waepen

 

Rujteren en knechten, en wallen van hujsselijk legher.

 

Waerom en zoudt ghij ook deese dingen niet wenschen? de geene

110

Die niemandt dooden schoon willen, die wenschen 't te moghen

 

Maer wat heerelijkheit, wat voorspoedt isser zoo treflijk

 

Dats' overweeghe de swaert van all d' aenklevende rampen?

 

Wat hadt ghe liever, in staet van desen gevangen te treden,

 

Oft te Fidenen oft Gabinen overst te wezen,

115

En over het gewicht fraej rechter vonnis te vellen,

 

En in het volkeloos Ulubren de maeten te breeken?

 

Daerom en wist Sejaen niet, zult ghij moeten bekennen

 

Watter te wenschen stondt. Want wenschende veel te veel eeren,

 

Rijkdoomen veel te veel, zoo timmerd' hij zolder op zolder,

120

Tot een tooren heel hoogh, om zoo veel laegher te vallen,

 

Ende met meerder gewelt van boovenen neder te storten.

 

Wat heeft de Crassen en Pompejen ter gronde geholpen

 

End' hem die onder sweep braght de gedwonge Quiriten,

 

Als de verhevenste plaets naegejaeght door dujsenden laeghen

125

Ende de groote gebeên verhoort van kribbighe goden?

 

Weinigh Coningen en landdwingers koomen te daelen,

 

Zonder geweldighe doodt, nae 't rijk van Ceressen swaegher.