De Hillige Histoarje. It Alde Testamint (Deel 1)

Israël

It soe in blide reis west hawwe, dit lêste ein nei Kanaän, as der net in nij gefaer drige hie: Ezau. Destiids, doe't syn broer him deadzje woe, wie Jakob flechte nei Haran en nou't er hast wer thús wie, safolle jierren letter, stie dy âlde frees wer op. En it wie nou noch minder as doe! Hwat moast er bigjinne as Ezau op him oanfoel, mei al dat fé en al dy lytse bern? Nou koe er net wer de stêf opnimme en tsjoch nei de frjemdte.

En nuvere forhalen gyngen der oer Ezau. Hy wenne yn 'e bergen fan Séir, yn it lân dat Edom neamd waerd en hy wie it haed fan in binde rôvers. It kaem wol út, tocht Jakob, hwat har heit doe sein hie: ‘fier fan 'e fette ierde, fier fan 'e dauwe fan 'e himel, en fan dyn swurd silstú libje... As er nou mar wist hoe't it mei him gesteld wie! Soe er noch altyd lilk wêze? It koe hast net, nei tweintich jier, mar Jakob wie der dochs net gerêst op. Oan ien wei moast er der oan tinke en de blidens dat er hast wer thús wie en alle swalkjen oer, foel suver wei by dizze nije soarch.

Net dat er oars sa folle reden hie om bang to wêzen! Op in dei, doe't de lange karavaen stadich nei it Suden triek, seach er oan beide kanten in leger fan ingelen. Hy bigriep wol dat God him mei dat wûnder bimoedigje woe en dat it in biwiis wie, dat er net omkomme soe troch de hân fan syn broer. Tankber neamde er dat plak: Mahanaïm, ‘Dûbel-Leger’, mar likegoed koe er dy frjemde bangens net forjitte.

It like him it bêste ta dat er Ezau sels birjocht stûrde dat er op kommende wei wie; de iene of oare kear soe er it dochs hearre en hy mocht wol witte dat Jakob ryk wie en gjin forlet hie fan har heite erfenis. Dat hy stjûrde in pear fortroude boaden mei de opdracht om to sizzen dat hy der oan kaem en dat er yn Haran fé en slaven, froulju en bern woun hie. Hja moasten tige fatsoenlik wêze, dy boaden: ‘Sa seit Jakob, jins tsjinstfeint...’ moasten se sizze, dat Ezau fuort mar hearre koe, dat syn broer him noch earje woe as de âldste, ek al hie er it rjocht fan 'e earste berte forspile.

Hy wachte yn greate spanning, mar dochs hie er wol hope dat it hwat tafalle soe. Doe't dagen en dagen letter de boaden weromkamen, brochten se gjin bêst nijs: ‘Wy binne ta jins broer, ta Ezau, kommen en sjoch, hy tsjocht jo yn 'e mjitte mei fjouwerhûndert man.’ Jakob liet him net skine hoe slim it him ôffoel. As Ezau mei de hiele binde opsetten kaem, dan hie er fêst kwea yn it sin...

Fuotdaliks liet er de karavaen stilhâlde; it soe gjin sin hawwe en reizgje it gefaer yn 'e mjitte. Mar hy wie ek gjin man om lang stil to sitten en ôf to wachtsjen. Hy moast hwat dwaen en dêrom dielde er alles dat er hie yn twaën en rjochte er twa kampen yn. As Ezau it iene kamp oanfoel en plon-

[p. 59]

dere, koene de oaren noch ûntkomme.

De nacht kaem, stil en fredich; allinne Súd fan it kamp hearde men de rivier de Jabbok dy't, troch in djippe delling, in paed tocht nei de Jordaen. Hy gyng net nei syn tint; sliepe koe er dochs net. Op 't lêst, fan klearebare binaudens, bigoun er to bidden. ‘Heare’, sei er, ‘Jo hawwe my sàfolle gunsten jown: ik bin mei in stok allinne oer de Jordaen tein en nou haw ik twa legers, suver. Ik fortsjinje jins gunsten net, mar nou hawwe Josels my hjitten om nei myn lân to gean en Jo hawwe sein dat ik in great folk wurde soe, dat rêd my nou Heare, út 'e hân fan myn broer Ezau. Hwant ik bin sa bang, dat er komme sil en slach de memmen mei de bern.’

It wie dochs wol goed om sa to bidden, it makke him rêstiger, en dizze iene joun fielde er him lyts; ny bigriep dat God him helpe moast, dat dizze kear gjin snoadens him rêdde koe. Mar de oare moarns, nei de koarte nacht, wie er ier-en-bitiid al wer yn aksje: hy woe Ezau in geskink to-mjitte stjûre: lytsfé, mar ek ezels en kij en kamielen; dan koe er mar sjen dat Jakob neat fan sines bigearde en nearne forlet fan hie. Faeks wie it noch it bêste en stjûr net alles tagelyk: fiif kear achterelkoar in geskink, dat holp wis mear as yn ien kear alles. En dy rûge maten fan Ezau dy soene it fé ek leaver presint krije as dat se der om fjochtsje moasten.

Jakob makke gjin heal wurk: hy socht twa hûndert geiten en tweintich bokken út, twa hûndert skiep en tweintich rammen, tritich kamielen mei har foallen, fjirtich kij en tsien bollen en ta bislút tweintich ezelinnen mei tsien foallen. Ien foar ien seach er de fiif keppels nei, de skeante del nei de Jabbok en oan 'e oare kant wer omheech, de bergen oer. Doe't de lêste ezel yn 'e fierte wei waerd, gyng er werom nei it kamp. Hy koe neat mear bitinke dat dien wurde moast.

Mar doe't er dy nachts op bêd lei en net yn 'e sliep komme koe, bitocht er dat de karavaen dochs oer de Jabbok moast, moarn. Mar dat wie ek de dei dat Ezau komme koe en it soe net bêst wêze as dy har oerfoel as hja dwaende wiene om troch de rivier. It wie better dat hja der de nachts noch trochgyngen. It soe net maklik wêze, mar as hja goed oppasten dan moast it kinne.

Biret riisde er oerein. It soe in frjemde drokke nacht wurde en sa'n trochtocht by donker wie net sûnder gefaer, mar alles wie better as op bêd to lizzen dat men net sliepe koe. Doe rôp er de feinten en makke er alles klear. Hoeden gyng it de skeante del en it koele wetter yn. Wiet en ûngedien klommen se oan 'e oare kant wer nei boppen, de flugge geiten, de kamielen op har hege poaten, de stadige skiep, de wisse ezels, de skrille kij. Doe't alles feilich boppe wie, droech er sels de lytse bern troch it wetter. Hy moast der net oan tinke dat nou moarn dy wylde binde oer har komme koe mei swurden en spearen...

Doe't alles to-plak wie en de tinten opset gyng er allinne werom nei de oare kant. Sliiepe koe er dochs net. Hy moast iderkear oan syn sûnden tinke en dat er it oardiel wol fortsjinne hie. Noch noait hie er him sa lyts field as dizze nacht; noch noait hie er sa bidden as dêr op it stille fjild, ûnder de hege stjerre-loft, mei de brûzjende Jabbok tusken him en it sliepend kamp.

Wylst er dêr stie to bidden kaem der in man op him ta. Hy woe hwat sizze, mar de frjemdling pakte him ûnforhoeds beet en bigoun to wrakseljen. Jakob sette him to skoar en bigoun ek; hy koe him wakker binaud tinke oer in gefaer dat drige, mar as it ien kear sa fier wie, dan wie er net bang. En al wie er dan by de hûndert, hy wie noch sterk en in jongkeardel treast.

Hy fornaem al gau dat dy frjemdling ek sterk wie; hy biet op 'e tosken en sette alles op alles. Ik moat it winne, tocht er, ik mei hjir net falle; hwat soe der dan fan myn froulju en bern to-rjochte komme? Stadich krong er syn tsjinstanner to-bek en nammersto mear spande er syn úterste krêften yn.

Doe ynienen, mei in flugge biweging, sloech de oare him op 'e heupe; in fûle, flymjende pine skeat troch syn skonk. En dêrmei wist er it: dit is gjin gewoan minske, dit is in ingel of, hwa wit, God sels. De skrik sloech him om it hert. Syn heit hie ingelen sjoen en Abraham, dy hie mei de Heare sels praet, mar nea hie God mei har fochten yn 'e nacht. Sa'n man bin ik, gyng it him troch de holle, dat de hege God delkomt om my to straffen foar myn kwea... Syn bline heit, de seine fan Ezau, de bisten fan Laban... Hy hie it

[p. 60]

fortsjinne dat de Almachtige mei him boarte as de kat mei de mûs! Earst dy slach op 'e heupe en aenstouns de lêste, deadlike slach...

Doe sei de Frjemde, en Syn lûd wie net strang en yn it minst net lilk: ‘Lit my los, Jakob; de nacht is oer en de dage is al oan 'e loft.’ Jakob wist net hwat er hearde. Wie de Heare dan net kommen om him to deadzjen? Koe in sûndich minske fjochtsje mei God en lykwols yn it libben bliuwe? Wie der genede foar him, foar Jakob, de bidrager? Mar dan moat ik bidde, tocht er; dan is it nou de tiid, nou't de Heare deunby is.

En op 'e nij sloech er syn sterke earmen om dy oare hinne. ‘Noait’, hime er, ‘noait lit ik Jo los, of Jo moatte my earst seingje.’ Iderkear wer sei er dat. ‘Seingje my.’ Hy skriemde en smeke. Mar hy liet net los. It wie oft er net allinne mei de mûle bea, mar ek mei syn earmen, mei de krêft fan syn sterke spieren, net mei de geast allinne mar mei al syn lea.

De Heare frege: ‘Hoe is dyn namme?’

Forheard sei er: ‘Ik hyt Jakob.’ En meiiens kaem it antwurd: ‘Dyn namme sil fuortoan net mear Jakob, bidrager, wêze; mar Israël, hwant dû hast wraksele mei God en hast oerwoun!’ En doe kaem noch wer de twivel by Jakob boppe. Wie it de Heare Sels wol? Makke er him ek to gau bliid? Hy frege: ‘Doch Jins namme nou ek to witten.’

De Heare andere: ‘Hwerom fregestû myn namme?’ It wie as woe Er sizze: Leaust it nou noch net iens? Mar der wie gjin grime yn Syn lûd en ynienen liet Er Jakob los en seinge him...

De sinne kaem op doe't Jakob wer nei it kamp ta gyng, kreupel en tige bliid. Hwat hindere it, dat elke stap him sear die? Nou't de Heare ta him sprutsen hie, mûle ta mûle, en him seinge hie, nou wist er fêst dat er net omkomme soe troch Ezau syn hân, mar dat er libje soe en ta in great folk wurde soe en alle oare folken ta seine. Hy wist nou ek, dat it oars moast mei him: dat er net langer de âlde Jakob wêze mocht, in Jakob dy't mei bidroch en slimmens omgyng, mar in Israël, in minske dy't biddend syn God oerwoun. As it goed wêze soe dan moast dizze nacht in kearpunt wurde yn syn libben en noait mocht er dizze wrakseling forjitte. En doe't er de hân lei op syn forrutsen heupe, wie er suver bliid dat er kreupel wie: it soe him helpe om to ûnthâlden.

Doe't er yn it kamp kaem seach er yn 'e fierte de binde fan Ezau kommen. Hja kamen hurd tichterby. De sinne blonk op 'e spearen; it sân gyng yn wolken omheech. Yn alle haest stelde Jakob de hiele karavaen op: it fé mei hoeders en slaven, de froulju en de bern. Doe't Ezau syn mannen gebea om stean to bliuwen en sels op it kamp ta kaem, roun Jakob him allinne yn 'e mjitte. Sawn kear foel er op 'e groun sawn kear riisde er wer oerein.

It moat in frjemd toaniel west hawwe, de moeting fan 'e beide bruorren. Der stie de binde fan Ezau, swier biwapene en in ein fierder de keppels fan Jakob. En tusken dy beide legers yn rounen Jakob en Ezau op elkoar ta. Dy't it seagen hâldden de siken yn. Soe it op rûzje útrinne; soene der bittere wurden falle; soe der bloed floeije miskien? En doe seagen se hoe't Ezau de earmen om Jakob hinnesloech en him patte; hja hearden hoe't se beide skriemden, lûd en hertstochtlik.

En dêrmei wie de spanning bruisen. Ezau stoep de bisten foarby en bigroete de froulju. Alle fjouwer bûgden se djip foar him en ek de lytse bern brochten him earbiwizen.

Hja sille wol gâns bipraet hawwe, dy lange dei! Alderearst frege Ezau nei dy fiif keppels fé en Jakob smeke him it geskink oan to nimmen. Dêrnei bea Ezau him oan om mei nei it Suderlân to reizgjen, of as dat net nedich wie, him in lytse troep mei to jaen ta biskerming op reis. Jakob naem it net oan: hy moast sa stadich reizgje mei syn fé, dat hastige soldaten it net úthâlde koene, sei er. Hy sil de rûge feinten fan Ezau ek wol net rjocht fortroud hawwe...

Noch dyselde deis teach Ezau werom nei de bergen fan Seïr. Jakob, dy't nou Israël wie, gyng ek syn wegen.