|
| |
| |
| |
| |
Namen der Personagiens van't eerste Spel.
| IVNO. |
| VENVS. |
| PALLAS. |
| 'tGhepeys van minnen, }twee Zinnen. |
| Iolijt van ooghen, }twee Zinnen. |
| Gheest van Amoureusheden. |
| Aert van Edelheden. |
| |
| |
| |
| |
| |
Het eerste spel.
DE Voghelkens die der vreuchden zanc,, zingen,
De Hertekens die om der Liefster danc, dingen,
De Bloemkens die haer ontpluycksel,, ontpluycken,
Verjeuchden als die der vreuchden ganck,, ghinghen,
Daer sy dauw van trooste als jonstich vanck,, vinghen,
Die de kruydekens in haer beluycksel,, beluycken,
Door de wolcken zietmen 'tsmuycksel door smuycken
Van Phoebus, den Goden mach dit bestier,, lusten,
Dus laet ons minnelijck in dit vergier,, rusten.
Iuno hooghe excellente,, jente,
Ghy zijt van rijckheden des Vrouwen,, Vrouwe.
Grootmoedighe der obediente,, prente,
Iuno hooghe excellente,, jente.
Dijnen reghen-boghe gheeft de presente,, rente
Der miltheden vol alder trouwen,, trouwe.
Iuno hooghe excellente,, jente,
Ghy zijt van rijckheden der Vrouwen,, Vrouwe.
Verdrijvinghe zijt ghy der rouwen,, rouwe,
Zoo de Pau blijschap in synen steert,, maect,
| |
| |
Koninghinne die 'tgoet der weerelt weert,, maect.
Hoort Venus en Pallas wat mach't my baten,
Mynen name van hoocheden verciert in staten,
Myn triumpheren van eeren, myn weeldich leven,
Als myn zoete amoureuse ghelaten
Inden troost myns levens zijn verwaten,
En ick der blijschap ben af-gheschreven,
Vind'ick dan anders dan zuchten en beven?
My zelven uyt confortatie verdreven,
Om met Proserpina ter Hellen te gane
Oft Aurora, wiens tranen zijn eeuwich bleven
Voor Cignus haren sone ghegheven,
Wiens lichaem verkeerde t'eener Swane,
Ist wonder dat ick myn ooghen betrane,
Als ick d'onghetrouwicheyt vermane
Van Iove mynen gheminden Man,
Die ick in liefden niet los ghezijn en kan.
Dies my de tranen myn wanghskens verwermen,
Want syn verdultheyt is een verdriet
Ick en gheloove immers niet
Dat Iupiter, die Princelijck van manieren,, is,
Zachtmoedich van herten, goedertieren,, is,
Syn herte zou legghen aen ander Vrouwen,
Al varen sy qualijck sy zijns wel weert,
Want altijt sleypen sy hunnen steert,
| |
| |
Hun zelven vernieuwende met andere vruchten,
Dan vintmen voor blijschap stenen en zuchten,
Ick mach 't by my zelven ghevoelen alleenen,
De Mans zijn wanckelbaer.
Daer sy eenen,, zo vreemt van herten schijnen,
Dat sy Vrouwen liefde laten verdwijnen,
Om andere Bloemkens die op den acker staen
De Mans zijn vol trouwen totten elleboghe toe,
En veranderde niet Iupiter t'eender Koe
Ijo syn Amije die ick binnen 'tgroene
Ia, plocht hy dat te doene?
Dat gaet de wercken van eeren teghen.
En heeft hy niet Lathona in't nette ghekreghen
Van minnen, door syn bedrieghelijck rocken,
En my de vruchten van minnen ontrocken?
En won Apollo en de schoone Diane
Aen haer, zijn't wercken te wederstane?
Neen't vry, sy wasser oock om uyt-ghejaecht
Sy en zijn niet beklaecht
Van my, die ghehoude Mans ghelooven.
'tIs Vrouwen verderffenisse.
Die haer lieten verdooven
Zijn dulkoppich rasende uyt den zinne,
| |
| |
Want sy legghen ghejonsticheyt en minne,
Daer haer schande en schade moet komen an.
Vrou Venus in nakomende tijden.
Ick en kans niet ghelijden
Dat Iupiter syn liefde plant buyten deuren,
Daer my syn ghejonsticheyt zou ghebeuren,
Dit doe my alle solaes vergheten.
En heeft hy niet aen Danae, als disloyale,
Ghewonnen inden Toren van metale
Den vromen Perseus die ieghelijck eerde,
Die Accrisius t'eenen steene verkeerde?
Ist wonder al ben ick desperaet en erre,
Heeft hy oock niet in ghedaenten van eenen Verre
De schoone Europa ghevoert inde Zee,
En synen wille ghedaen 'twelck my doet wee,
Aen Antiope hy twee kinders ghemaect,, heeft,
De schoon Mnemosinem hy ontschaect,, heeft,
Hy bedrooch Deolin met stouten begane,
Hy sliep by Leda in ghedaente van een Swane,
Hy heeft Alcumena met synder practijckenisse
Verkracht t'haerder versijckenisse,
Daer hy den vromen Herculem aen ghewonnen,, heeft,
Die draeyen van ontrouwen die hy ghesponnen,, heeft,
Die hebben vrylijck veel haspelens an.
Wa dat's een overvlieghere.
| |
| |
Wa dat's een Vrouwen-man,
Hy waer weert datmen hem in't gout besloeghe.
Ia oft voor een heylichdom omme-droeghe,
Dat alle Vrouwen pleghen te aenbedene.
Neen, ghy en hebt gheen redene
Te klaghen, ghy hebt den amoureusten,
Den alder-vriendelijcksten,
Van alle Mans persoonen die nu leven.
Ghy zijt de weertste bleven,
Al mach hy wat vruchten elders zaeyen.
Hy vermeerdert de weerelt.
Dus wilt v paeyen daghelijcx naer v begheeren,
Inden boomgaert syner vriendelijckheyt v gheneeren,
En plucken veel vruchten naer v ghevoeghen.
Al mach iemant den boom schudden,
'tEn schaeyt niet al mach hy wat buyten draghen.
Ick en kans niet ghelijden.
| |
| |
Die nimmermeer blijschap noch vreucht en heeft,
Ick ben tot d'amoureuste die nu leeft,
En de versmaetste van allen Vrouwen.
Ick heb den leelijcsten, den hatelijcksten,
Den onbezeffelijcksten, den verwatelijcksten,
Ruydaris van alle den Goden ghemeen,
Swert, vuyl, besmuystert en onreene,
Die alder vriendelijckheyt is onghewoone.
Die van v ghewonnen en gheboren,, is,
En om dat hy zoo mismaect gheschoren,, is,
Hebdy hem gheworpen ten Hemel uyt,
Hy moet wel uwer natueren ghenoeghen.
Ick en kan my tot hem niet ghevoeghen,
Syn onledicheyt is my een eeuwighe pijne.
Ick weet wel 'tis verdrietelijck te zijne
By den ghenen die natuere verwaten,, wilt,
Als 'therte den persoon oock haten,, wilt,
Synder jeuchden zoetheyt dunct v brack,, zijnde.
'tDunct my een eeuwich onghemack,, zijnde,
| |
| |
Als myn borstkens syn ruyde vel ghevoelen,
Al droech ick hem liefde sy zoude al verkoelen,
Als vyerighe kolen in't water ghesteken.
Ia wilt ghy den name van eeren behouwen.
Dwinght v natuerlijckheyt.
Als doen deuchdelijcke Vrouwen
T'allen reysen als ghy dit ongherief,, hebt.
Ghy en wilt v niet lijden met dat ghy lief,, hebt,
Om dat hy syn vreucht draecht uyten huyse.
Iuno dunct my meer lijdens an,, hebben.
Wel hen die eenen goeden Man,, hebben,
Die haer natuere bequamelijck,, is.
Och dat is een vreucht die ghenamelijck,, is,
Wy zijn alle ghebreckelijck.
Verheucht, laet alle druck henen springhen,
Wy willen een vrolijck Liedeken zinghen.
| |
| |
Iolijt van ooghen, een verrader oft Zinneken.
Ghepeys van minnen, d' ander verrader oft Zinneken.
Het schijnen al Enghelsche instrumenten.
'tHerte vliecht in vreuchden onghebonden.
Al waren hier Orpheus Enghelen ghezonden,
Sy en mochten den zanck niet verexcellenten.
Het schijnen al Enghelsche instrumenten.
Laet ons 'tpacxken bereyt ter venten
Ontpluycken voor d'Amoureuse zinnen.
Ick ben Iolijt van ooghen.
En ick 'tGhepeys van minnen,
Die de herten van binnen ontsluyten,, doet.
Ick draghe boetschap daer jonste spruyten,, moet,
| |
| |
Ick betoone de vrientschap.
Ick vereenighe de herten.
Om liefde in liefden te stellen smakelijck.
Ons wercken zijn troostelijck.
Wy veranderen droefheyt in joyeusheden.
Wy mennen den Waghen van amoureusheden.
Wy doen Veneris Capittelen overlesen.
Wy doen de stervende herten ghenesen.
En de gheysteren van minnen ter herten nopen.
En voor stenen en zuchten,
Als die ontslapen zijn van veel meskieven.
Wy maken minnelijck accoort by de Ghelieven,
Als wy de brieven,, van minnen tooghen.
Ick ben 'tGhepeys van minnen.
| |
| |
En ick Iolijt van ooghen,
Die liefde doet blaken als vyer van vlasse.
Met Vulcano, sy en heeft gheen vreucht in't lijf.
Om met eenen Koninck te bedde te gane.
Hy en staet haer niet ane,
Syn by-zijn is haer verdriet en lachtere.
Datmen de naeyen van syne koussen ziet.
Sy en begheert syns niet.
Dat hy ter keuckene brinct,
| |
| |
'tDunct haer al een vlaeye zonder zuyvele.
De proeven van minnen die hy begheert.
Dan is sy zoo ziecxkens dat hem deert,
Haer aen te tasten d'arm snottegote.
Want sy hem gheen jonste en kan ghedraghen.
Dies wy bedrijven veel wonders groot.
Wy doen Venus verwisselen haren kloot,
| |
| |
Van 'tghene dat krevelt,, in Veneris forneysen,
Dat zou gheerne verceysen,, vreucht met zacken.
Zoo de visschen na 'tzoet waterken snacken,
Had sy gheerne wat zoetheden in haer capelleken.
Ou ziet wie ghinder komt.
Dat is een frisch Ghezelleken.
Het is Mars die Godt is vanden strije.
Iuyst eenen lepel ghesteelt na 'tpotteken.
Dus laet ons gaen mercken alle 'tgheveerte.
Een ooghsken met eenen steerte
Heeft sy hem vriendelijck na ghezonden.
Sy groetten d'een d'andere,
| |
| |
Haer coleur verandert door het aenschouwen.
Swijcht, duyct hier achtere.
Dat de gheysteren van minnen zullen in't dack,, vlieghen,
Al zoumen den ghescheurden zack,, drieghen.
Ick en draechs my niet ane.
Dat is een goet sticxken.
'tDocht my een minne-stricxken.
Ick en draechs my niet ane.
Op wien pleech zulcken vreucht te slane?
Op hem die root,, worden,
Verbleect van verwen, verflout als doot,, worden,
Quets Venus die zals oorconde draghen.
| |
| |
Dat en hoordy niemant ghewaghen,
Wildy v 'twercx beschuldich maken?
Neen ick, wie kan 'tverstant ghesmaken,
Tot wien dat hy syn jonste droech?
Wy zaghen wel dat hy syn ooghskens sloech
Wy weten wel dat v schoon aenzichte
Veranderede doen hy steirlijck op v zach.
Dat is een zake die ick niet loochenen en mach,
Want ick peysde zoo my natuere leerde,
Oft myn Man in zulcker formen verkeerde,
Zoo waer ick van allen de Vrouwen de blyste,
De verkorenste en d'aldervryste,
Die de Goden op d'Aerde ghebenedijden.
Dat en mach niet zijn, ghy moet v lijden,
Een goey Vrouwe lijdt vele, die d'eere mint,
Al moet ick 'tmeskieffelijck spinnen,, spinnen.
Adieu Venus wilt voort met minnen,, minnen
Vulcanus, die in v vreucht,, verheucht.
Och Pallas en Iuno! wilt myn bekinnen,, kinnen.
| |
| |
Adieu Venus wilt voort met minnen,, minnen.
Wildy eere door dijn verwinnen,, winnen,
Verheft trouwe die in haer deucht,, verjeucht.
Adieu Venus wilt voort met minnen,, minnen,
Vulcanus die in v vreucht,, verheucht.
Adieu die v liefde peucht,, gheveucht
Tot mynen amoureusen persoone,
Othea gheve v gratie te loone.
Iae't gaet hoort secretelijck al luymende,
Mars zal syn herte zijn ruymende,
Hadde Venus een weynich haer pack ontladen,
Den vyerighen lust is quaet om verzaden.
| |
PAVSA.
Den Gheest van amoureusheden.
ALle die Rooskens van minnen plucken,, willen,
Alle die feyten van liefden hanteren,, willen,
Alle die vileynighe herten bedrucken,, willen,
Alle die met Lieve liefde vseren,, willen,
Alle die bancketeren, hoveren,, willen,
En Herpen, Luyten en Snaren doen klincken,
| |
| |
In Baykens in Stoofkens raseren,, willen,
Alle die amoureuse Vrouwen ghedincken,
Die zal Venus hooghelijck beschincken.
Alle die feyten van wapenen leeren,, willen,
Tornoyen, steken, breken en vechten,, willen,
Alle die wercken van oorloghe eeren,, willen,
Met harnas alle twist beslechten,, willen,
Helmen halsberghen aenrechten,, willen,
En d'oorloghe volghen dach en nacht,
Banieren, Standaerden ontvlechten,, willen,
Ter eeren hunnen Heere hooghe gheacht,
Die zal Mars beghiften wel naer syn macht.
Gheest van amoureusheden.
Wel aen Venus Discipelen vol weerden,
Groeyende Rancken, lustighe Gheerden,
Edele Hertekens, Amoureuse zinnen,
Worpt wech pijcken, lanssen en sweerden,
En wilt 'tghebruyck van liefden aenveerden,
Verheucht v die amoureuselijck minnen,
Ghy zult Hemelsche vreucht ghewinnen.
Wel aen Mars Kinderen vroom van manieren,
Ontdoet wimpelen, standaerden en banieren,
Maect bereyt artillerije en engienen,
Wilt feyten van wapenen hantieren,
En ontziet perijckelen noch dangieren,
Niemant en zal v kracht verconbienen,
Die hun Prince ghetrouwelijck dienen,
Gheest van amoureusheden.
| |
| |
Gheest van amoureusheden.
Ten banckette, ten banckette.
Gheest van amoureusheden.
Gheest van amoureusheden.
Gheest van amoureusheden.
A le standaert à le standaert.
Gheest van amoureusheden.
Gheest van amoureusheden.
Gheest van amoureusheden.
Ten banckette, ten banckette.
Maect gheluyt met Mars Trompette.
Gheest van amoureusheden.
Maect gheluyt met Venus Claroenen.
Slaet Bommen, Claretten edel Baroenen.
Gheest van amoureusheden.
Slaet Santorien, Herpen, Luyten en Fluyten.
| |
| |
Haest v gheringhe metten harnas daer buyten.
Gheest van amoureusheden.
Neen, haest v met de Liefste in een kamere.
Neen, neen, te velde, 'tis veel bequamere,
Gordet v stalen sweert aen v zijde.
Gheest van amoureusheden.
Ten strijde, ten strijde,
Maect v ghereet zonder langher dralen.
Gheest van amoureusheden.
Gheringhe spreyt servetten en dwalen,
En wilt v vander felder oorloghen dweersen.
Doe ane harnas, sporen en leersen.
Gheest van amoureusheden.
Doet uyte koussen, wambaeys, en kleeren en schoen.
Wilt vast op 'thooft uwen helm doen.
Gheest van amoureusheden.
Ontdoet v schoone gheluwe kranssen.
Gheest van amoureusheden.
Neen, neen, gaen wy danssen.
Doen wy een sprinckreyse.
Gheest van amoureusheden.
Ghy wort beghift met rijckelijck wedde,
Sluyt vast v foute flanckaert en quiraetse.
| |
| |
Gheest van amoureusheden.
Neen doet het al uyt in een heymelijcke plaetse
Tabbaert, rock en hemdeken by Lieve.
Neemt een lance wel tot uwen gherieve,
Om te doorrijen uwen vyant.
Gheest van amoureusheden.
Neemt v Amoureusken met de hant,
En laet daer v couragie schijnen.
Gheest van amoureusheden.
Gaet achter de gordijnen,
Daer en hoort ghy gheen donder-bussen schieten.
Wilt v vyanden krincken met sweerden en sprieten.
Gheest van amoureusheden.
Begiet v Lief met roos-water.
Gheest van amoureusheden.
Wat zout ghy met de wapenen bedrijven?
Wie zoude in den nest by Vrouwen blijven,
Die een edel herte hadde in synen lichame,
Het waer wel een Pluymridder onbequame,
Die den spinrock voerde in synen arm.
Gheest van amoureusheden.
Ick laghe my liever op de pluymen al warm,
Dan inde hutte met schilt en met speere.
Ick zegghe wie veel met Vrouwen is inde weere,
Dat ghy vergheet en laet alle edele wercken,
Wat machmen aen Vrouwen anders mercken
| |
| |
Dan groote destructie en bloetstortinghe,
Groote slavernije en 'slevens kortinghe,
By Historien zoude ick't v toonen te deghe.
Gheest van amoureusheden.
Swijcht, ghy zijt verre uyten weghe,
Dat en hebt ghy niet bevonden aen Vrouwen,
Maer 'thanteren der wapenen ter goeder trouwen,
Doet armen vermincken, beenen kreupelen,
Bloetstorten menichte van dreupelen,
Ghevanghen, ghespannen, syn lijf goet verliesen,
Wie zoude de wapenen dan verkiesen,
En die hanteren in haghen en hegghen?
Ick hoore wel ghy zout willen zegghen,
Datter meer Mans ghebleven en ghestorven,, zijn
Door de wapen, dan door de Vrouwen bedorven,, zijn,
Daer hebt ghy onghelijck af zoo ick houwe:
Maer door Vrouwen, zoo ick aenschouwe,
Van die daer bleven zijn is 'tghetal menichfuldich.
Gheest van amoureusheden.
Daer waert ghy immers een loghene schuldich,
Ghy hadt veel bat ghesweghen met eeren.
Neen, zijn dan al de Troyaensche Heeren,
Die vande Griecken ontzien waren en verheven,
Door Vrouwen jammerlijck niet doot ghebleven?
Was den eersten oorspronck niet Exiona,
Daer naer Helena, de derde Polixena?
Was Hector ten eersten niet doorreden,
Paris ghedoot met jammerheden,
Deiphaebus verraden, en Pryamus voort,
Prothelaus verslaghen, Agamemnon vermoort
Van Egistus, die oock qualijck voer,
En veel meer ander die de doot haelden hunnen toer?
Ick zegh ja, al zout v spijten.
| |
| |
Gheest van amoureusheden.
Dat en kanmen de Vrouwen niet ghewijten,
Maer de Mans, dus sweecht ghy beter stille,
Sy waren oorspronck van dien gheschille,
Hadde Paris Helena niet ontschaect,
Daer en waren zoo veel lijcken niet ghemaect,
Wat moghen de Vrouwen dat de Mans quaet,, doen?
Hadde Paris willen na Helena raet,, doen,
'tEn hadde gheen noot gheweest daer ghy af spreeckt,
Wat mach 'tvyer datmen daer een keersse aen ontsteect,
En dat de keersse doet branden hondert huysen?
Wijtet der keerssen 'twerck der confuysen,
Die haer licht qualijck heeft behoet;
Wat mocht Helena dat beelde zoet,
Dat Paris zoo ontstack in haer ghezichte,
Dat hy den brant van oorloghe stichte?
Het was al syn schult en niemant el,
En alzoo zout ghy willen de Vrouwen prijsen
Gheest van amoureusheden.
Dat wapenen hanteren veel leets doet,
En storte Cyrus in Schythien niet veel bloet?
Wat plach Caesar al volcx te verslane,
Wat vernielde Gedeon al volcx by de Iordane,
Wat versloech Scipio al volcx en Hanibal,
En Alexander Magnus, die zonder ghetal
Ghemaect heeft veel lijcken en doyen,
Wat is daer al volcx ghebleven voor Troyen,
En in duysent ander oorloghen en strijen,
Wat vernielt Mars al volcx noch aen alle zijen,
Die zonder d'oorloghe noch levende waren.
| |
| |
En zoudemen niet konnen van Mans verklaren,
Die om de Vrouwen daer hebben ghelaten hun kele?
Gheest van amoureusheden.
Iae't, maer een kleyn ghetal.
'tGhetal is groot en vele:
Eerst is ons d'eeuwighe doot gheboren,
Door Evas raet hier te voren,
Samson verloos syn kracht door Dalida,
Hercules was verbrant door Dianira,
Leander om Hero in't water sprongh,
Pyramus een sweert door syn herte drongh
Om Thisbe, Iphis een amoureus Ionghelinck
Om Anaxarete hem zelven verhinck,
En Haemon van Theben zoo vyerich minde
Antigone, dat hy als d'Amoureuse blinde
Hem zelven 'tleven nam op haer graf:
Wat wil ick v meer zegghen hier af,
Zoo men d'appelen telt met hondert,
Zou icker noch wel noemen, wie dat verwondert,
Die om Vrouwen ghestorven zijn met weene,
Gheest van amoureusheden.
Teghen 'thoopken dat ick wel vinden zoude
Van Mans, waer't dat ick onderwinden woude
De waerheyt van dien af te verklaren:
AEneas en Turnus vechtende waren
Om Lamina zeer langhen tijt,
Romulus voerde om de Sabijnse Maechden strijt,
Zoo Anthonius oock dede om Cleopatra,
En de Centauren om Hipodamia,
En Pelops voerde oorloghe groot
Teghen Enomaus zonder noot,
| |
| |
En door dat Thays Alexander een bede badt,
Verbrande hy Perceplis de machtighe Stadt,
Om Hermione kreech Orestes en Pyrrus discoort,
Mercurius heeft Argum door Io vermoort,
Superbus is verdreven om Lucretia wille,
En thien duysent ander die door 'tgheschille
Der oorloghen door Vrouwen al ghedoot,, zijn.
Daer moeste al naerder ghekloot,, zijn,
Eer ick zou lijden dat ghy by bringht:
Ick zegghe, waer dat minne van Vrouwen dwinght,
Dat die Man de vyanden doet groote outrage,
Want een Man van wapenen die doet rage,
Daer een Vrouwen-man, een arm Amoureus,
Flauhertich is, van moede doloreus,
Bevreest ghelijck een misdadich mensch in't gherecht.
Gheest van amoureusheden.
Neen, Vrouwen maken de Mans vroom in't ghevecht,
Sy doen vromelijck houwen, gheen slach ontzien,
Voor gheen vyanden vlien,, maer de tanden bien,
En slaen al waren sy uyt hunnen zinne:
De liefde van Vrouwen, d'edel minne,
Doet steken, breken, kostelijck tournieren,
Vlieghen en jaghen naer wilde Dieren,
Danssen en springhen, lachen en zinghen.
Neen dat en kont ghy niet by-ghebringhen,
Sy verteeren 'tvoetsel vander jongher Ieucht,
Sy krencken natuere, sy verjaghen vreucht,
Schoon root coleur maken sy puer bleeck,
Den vromen bloode, den stercken weeck;
Wat wilt ghy dan de Vrouwen veel prijsen
Gheest van amoureusheden.
| |
| |
Door een schoon vrouwelijcke beelde,
Den droeven gheeft sy Hemelsche weelde,
Den blooden maect sy kloeck en onvertzaecht,
Door liefde van een Vrouwe oft Maecht
Triumpheertmen met schoone mommerijen,
Met wassen hayssen bekleet met schilderijen,
In kostelijcke bancketten, rijckelijcke feesten,
Men verheucht door de reyn vrouwelijcke gheesten,
Zonder Vrouwen en is gheen vreucht volmaect.
Swijcht, ghy zijt verre uyten weghe gheraect,
Want Vrouwen doen de ghezontheyt verminderen,
Men krijcht van haer krancke linderen,
Druypende neusen, leepe ooghen, blau lippen:
Die gheern zijn by de lange slippen,
Die hoesten, hulsen en bulsen alteenen,
Die hopen, duchten, zuchten en weenen,
Dus en prijse ick gheen Vrouwen hanteren certeyn.
Gheest van amoureusheden.
Ghy spreect daer als eenen vileyn,
Alle schoone Vrouwen moghen v wel haten.
Hoe zoumen hem dorven op Vrouwen verlaten?
Vrias was om Berzabea verzonden
Van David, en kreech syn lijf vol wonden,
Om Thamar sloech Absalon doot Amon.
Om Vrouwen dede afgoderije Salomon,
Tyseram, Holofernus en Abimelech mede,
Storven door Vrouwen groote wreethede,
In Vrouwen vind' ick luttel trouwen,
Aristoteles was bereden van Vrouwen,
Helena heeft Deiphobum haer man minjoot
Den Griecken ghelevert naer Paris doot,
Antiochus wert van Laodicea vergheven,
Rosimunda nam beyde haer Mans het leven,
| |
| |
Lucilla vergaf oock met fenijne
Anthonius Verus, en Clitemnestra heeft ten sijne
Agamemnon, zonder twist oft discoort,
Verradelijck en deerlijck vermoort;
Virgilius hinck inde mande schamelijck,
Gheest van amoureusheden.
Ghy spreeckt onbetamelijck,
Voor een onghetrouwe Vrouwe eerloos,
Wil ick v hondert Mans noemen altoos,
Maer dat en gaet niet aen deser materien:
Maer door v woorden, vol der miserien,
Moet ick de Vrouwen verantwoorden nochtans,
En noemen veel onghetrouwe Mans,
Op dat hun de Mans niet te zeer en brommen
Vintmen zulcke Mans, ghy mocht wel swijghen.
Gheest van amoureusheden.
Ghy moet hier af verstant ghekrijghen:
Dat Absalom Amon om Thamar versloech,
Daer hadde hy reden toe meer dan ghenoech,
Want hy hunder beyder Suster verkracht,, hadde,
Dat sy hem een zuypen ghebracht,, hadde,
En als hy bekent hadde d'edel van gheeste,
Zoo verstack hy Thamar ghelijcke een beeste,
Al voer hy qualijck hy waer't wel weert:
Merct Phillis de Bloeme expeert,
Hoe sy haer om Demophoon verhinck,
Merct hoe Iason Medea ontghinck,
Merct hoe Vlisses Calipso verliet,
En hoe Phaon Phsapho verstiet,
Hoe Diomedes Calliore liet in noot,
Die hem bevrijt hadde vander doot,
| |
| |
En hoe Theseus, als een wreet Tyrant,
Ariadne verliet op een Eylant,
En hoe Tacius Tarpiam begroef al leven,
Door wiens hulp hy syn vyanden hadde verdreven,
Ziet oock hoe Narcissus Echo bederf:
Onthout dat, en swijcht een ander werf,
Ghy die Vrouwen blameren,, wilt,
En die de Mans zoo hooch exalteren,, wilt,
Dat sy in trouwen pijnen vast te stane.
Ick zegghe met Vrouwen veel om te gane,
Doet alle edele vsantien vergheten,
Polinius wiens vroomheyt was onghemeten,
Die't al met synder krachte wederstont,
Naer dat hy ghekust hadde den minlijcken mont
Van Adoliton, verloos hy syn kracht,
Want hy daer niet neer meer en vacht,
Dies hy van alle Edele beschimpt,, was.
Gheest van amoureusheden.
Ontbeyt Modestus die vervrimpt,, was
Door syn gierighede en vervaerthede,
Naer dat liefde in hem haren aert dede
Was hy zoo sterck, zoo kloeck, zoo vailjant,
Dat hy twee Leeuwen alleene bant,
En al verwant,, datter onder den Troon,, was,
Om syn Lief Agoene die schoon,, was:
Alzulcke zoude ick veel meer vinden,
Die wapen hanteerden en Vrouwen beminden,
Dus prijs ick noch de Vrouwen die druck verachteren.
Tfy hem die d'edele wapenen lachteren.
Gheest van amoureusheden.
Tfy hem die d'edele Vrouwen blameren.
My verwondert dat ghy blijft argueren,
| |
| |
Wapen hanteren,, is verre 'tbequaemste.
Gheest van amoureusheden.
Neen, neen, schoon Vrouwen ist verre ghenaemste,
Zoo alle Gheesten wel jugeren moghen.
Gheest van amoureusheden.
Niet voor by schoon Vrouwen te slapene.
Niet voor te rijen inde blancke wapene,
En daer niet te worstelen in't groene velt,
Daer Tenten en Pavilloenen zijn ghestelt,
Rijden door bosschen en het groene kruyt,
Daermen de Voghels hoort zinghen met zoet gheluyt,
Als ander inden nest ligghen en kermen.
Gheest van amoureusheden.
Wat hoortmen daer stormen, gheruchten, allermen,
In reghen in wint daer te ligghen,
In't slijck te vroeten ghelijck een Vigghen,
Hongher lijden, rasende van kouwen,
Doot blijven als sy de schilwacht houwen,
En als de vyanden te komen beghinnen.
Gheest van amoureusheden.
Van schoone Vrouwen, gheen vailjandere.
Nu eer wy meer verhitten d'een op d'andere,
Laet ons eendrachtich in't argument
Gheest van amoureusheden.
Want alle Edele hooghe Namen
| |
| |
Moghen wel de Vrouwen en Wapen t'zamen
In eeren houden en beminnen:
Den vromen Hanibal bleef te Capua binnen
By schone Vrouwen ligghen boeleren,
Men zach Caesar by Vrouwen oock triumpheren,
En de wapen hanteren,, in Alexandrijen,
Marcus Anthonius plach oock te vrijen
In Egypten, en oorloochde met discretie,
En Demetrius bleef boeleren in't graen,
En Vlisses verliefde op Vrouwen zeer zaen,
Nochtans heeft hy veel feyten van wapenen ghedaen,
Zoo dede Aijax oock en Diomedes,
Mat Iason, Agamemnon en Hercules,
Gheest van amoureusheden.
Laet ons d'een d'ander dan helpen eendrachtich,
Zoo werden bedructe herten verheucht.
Gheest van amoureusheden.
Neen, zeght ghy eerst de vreucht
Die in d'edel wapen verborghen,, is.
Elck mocht verblijden die in zorghen,, is,
En daer gheneuchte en vreucht in rapen,
Eenen Man te ziene met volle wapen,
Met eenen helm op 'thooft ghebonden stijf.
Gheest van amoureusheden.
Met halberch, faute, flanckaerts aen't lijf.
En een quiraetse met syn avant-bras.
Gheest van amoureusheden.
| |
| |
Zoo datter hem elck in spieghelt voorwaer,
En twee beene harnassen wit als een Swane.
Gheest van amoureusheden.
En een blinckende sweert in schee om met te slane.
Synen schilt aen den hals.
Gheest van amoureusheden.
Gheest van amoureusheden.
Want de wapen is van grooter weerde.
Een Man te zien in't harnas te Peerde,
Verciert met eender schoonder couverture,
Behanghen met zilvere mouwen barure,
Is dat niet om zien een vrolijckheyt?
Gheest van amoureusheden.
En dan een lance inden arm gheleyt,
Op syn tanden bijtende als een Lioen,
Die wilt een schoon feyt van wapenen doen,
Eenen anderen in d'asschen stekende.
Ia oft metten sweerde syn leet is wrekende,
In tornoyen en steeck-spelen eest oock ghenoechlijck
Gheest van amoureusheden.
'tEn staet my nochtans niet ane met allen,
In't zantte tuymelen, vanden Peerde te vallen,
Daermen armen en beenen door mach breken.
| |
| |
Ghy peyst noch al naer tornoyen en steken,
V tweestere in een doncker kamere,
Gheest van amoureusheden.
Voor in't harnas te arbeyden en te pijnen.
Ghy prijst te ligghen achter de gordijnen
Met slaeplakens zachte als een zije.
Gheest van amoureusheden.
Ia en overdect met kostelijcke tapijtserije.
Gheest van amoureusheden.
Dat is een volle vreucht.
Dan 'tschoon aenzicht te zien vande schoone Ieucht.
Gheest van amoureusheden.
En de borstkens te ghevoelen aen 'therte,
Oft arm in arm te ligghen zonder smerte.
En minnelijck te kussen aen 'tmondeken root.
Gheest van amoureusheden.
En jonste te toonen de Liefste minjoot.
Zoo wel by nachten als by daghen.
Gheest van amoureusheden.
Och wie eest? hem en zou minne behaghen
Voor in't harnas te arbeyden en te vroeten,
En menighen harden stoot t'ontmoeten,
Noch waer ick my liever een broot-biddere.
Wat acht ick v, ghy zijt een Pluymriddere,
Een Gordijnwachter, een vervaert Hansse,
| |
| |
Ghy voert eenen spinrock voor een lansse,
Een oorkussen dat is uwe salladde,
En oft de Prince niet ter noot en hadde
Mannen van wapenen in syne Landen,
Wie zoude wederstaen de vyanden?
Wie zou daer na voorstaen die weenen en kermen?
Wie zoude Weduwen en Weesen beschermen?
Wie zoude Schaepkens behoen voor plucken en teesen?
En de Wolven verdrijven en doen vreesen?
'tEn dede de wapenen hanteren, zoo men ziet,
Gheest van amoureusheden.
Men isser zomtijts toe bedwonghen,
Dan moghense draghen die edel Ionghen,
Om by te stane hunnen Prince weerdelijck,
Als men de wapen hanteert rechtveerdelijck,
Om d'onrechtveerdighe te worpen te gronde,
Redene vereyschet, 'ten is gheen zonde:
Maer wapen hanteren met quade ghewoonten,
Daer zijn aen te mercken vel quade poonten,
Want het is 'sLants qualijckvaert vermeerlijck,
Certeyn van wapenen eerlijck
Te hanteren, meyn ick, met vreuchden.
Gheest van amoureusheden.
En ick schoon Vrouwen minnen in eeren en deuchden,
Dat is oock myn rechte meeninghe,
In houwelijcken state zonder verkleeninghe,
Ter Zielen zalicheyt, niet in overspele,
Die anders doen, Godt betert, om te vredene.
| |
| |
Gheest van amoureusheden.
En wapenen hanteren zonder redene,
Dat ghebeurt oock meer dan 'tgoet,, is.
Maer alst om der ghemeyne welvaert behoet,, is,
Machmen wel wapenen hanteren met rechten,
Alleen om peys te krijghen zalmen hier vechten,
En d'edel wapenen beminnen,
Gheest van amoureusheden.
Insghelijcx zalmen alle Vrouwen stille
Eeren om eender Vrouwen wille.
Gheest van amoureusheden.
Ick ben bly dat ghy de waerheyt bezeft.
Ghy die de Vrouwen dus verheft,
Hoe heet ghy? ghy dunct my vol melodieusheden.
Gheest van amoureusheden.
Ick heet den Gheest van amoureusheden,
Daer veel vreuchden van minnen uytrijsen.
Zoo meucht ghy dan wel de Vrouwen prijsen,
Vwen name toocht wel d'experientie.
Gheest van amoureusheden.
Maer hoe heet ghy? die dees reverentie
De wapenen bewijst de deser stede.
Ick heet Aert van Edelhede,
Die de feyten van wapenen beminne sterck.
Gheest van amoureusheden.
Ghy hebt oock rechts eenen naem naer v werck,
Want alle Edele herten meeste
| |
| |
Van amoureusheden en zijt toch niet gram,
Dat ick eerst lachterde de Vrouwen lofzam,
Het is uyt vyerigher jonsten ghebaert
Gheest van amoureusheden.
Van Edelheden en zijt toch niet ghestoort,
Al hebt ghy veel wonders van my ghehoort
Der wapen aengaende, het is bedreven
Men moet veel hooren in alle Hoven.
Gheest van amoureusheden.
Wy zijns al eens van onder tot boven,
Gheest van amoureusheden.
Adieu al die d'edele wapen beminnende zijt,
Maer hout altijt Vrouwen in eeren nochtans,
Adieu alle vrome edele Mans,
Die d'edele wapen hout in eeren,
Gheest van amoureusheden.
Die voor syn Wapen 'tkruys heeft willen draghen,
Die wil den Vyant van ons verjaghen.
Den zelven Heer die syn Bruyt heeft verkoren uyt minnen,
Die laet v alle vleeschelijcke liefde verwinnen.
Eynde des eersten Spels.
|
|
Auteursrecht onbekend
