Den schat der armen oft een medecijn-boecxken

Vanden arbeydt ende ruste.

OM ghesondtheydt t'onderhouden, soo behoortmen by veranderinghe t'arbeyden ende oock te rusten: want ghetemperden arbeydt ende ruste is een sonderlinghe remedie om die ghesondtheyt t'onderhouden: Want boven sijne macht oft vermogen t'arbeyden oft te wercken en is niet goet: want het bederft den mensch, ende maeckt hem creupel ende lam voor sijnen tijdt, soo wy daghelijcks voor onse ooghen sien. Ende contrarie ledighe ruste sonder eenighen arbeyt altemet te doen, is eenen grooten vijandt vander gesontheyt. Want ghelijck als roest het yser verteert dat stil leyt, ende niet ghebesight en wordt, desghelijcks maeckt die ledigheyt 's menschen lichaem onbequaem, onnut, swaer, onlustigh, ende ongesont: want door ledigheydt vergaet ende vermindert de naturlijcke hitte. Den geest ende het verstandt worden mits dien vergroft ende verduystert: ende in't corte gheseydt die ledigheydt verandert des menschen goede complexie in bederffenisse, ende bereydt den wegh tot menigherley sieckten: maer arbeydt ende onledigheydt maeckt de leden bequaem om goet voetsel te maken, sy maeckt de leden wacker ende radt, ende doet den mensch in goede ghesontheydt leven: maer boven sijne macht te arbeyden is onghesont, ende oock al te lanck leegh

[p. 11]

te zijn bederft den mensch. Men behoort by beurten t'arbeyden ende oock te rusten, ende doen sijne wercken by veranderinghe, 'twelck den mensch ververscht, ende brenght eene vermakelijckheydt aen, soo een Poët seydt: Veranderinghe van saken, Magh eenen mensch vermaken. Men seydt datter in Italien een rijck man was die deur luyigheydt ende quaedt regiment tot armoede quam, ende worden heel lam ende onghesondt, ende soo hem den noodt dwongh met de meers achter 'tlandt te loopen, worde door dese exercitie heel radt ende ghesonder, als hy oyt te voren gheweest hadde.