Den schat der armen oft een medecijn-boecxken

Verscheyden Remedien voor de Pest.

DIe de Peste langer gehadt heeft dan xij. uren, canmen qualijck ghenesen.

Het eerste werck sal zijn: doet terstondt een ader openen met raedt des meesters.

Den eersten dagh bewaert den mensch voor slapen, met tsamenspreken, met vermaningh, met gerucht, met wrijvinge der buyten leen, met treckinge der ooren, neus ende hayr, ende een spongie met azijn oft azijn voor de neus ghehouden.

Leght den siecken voor een eycken vier, ende bindt onder sijne voeten seep met sout, schelcruyt, vlierbladeren, nachtschade, al gestooten, ende leghter een cool-blaet over, laeter die op ligghen 4. uren lanck: men magh't wederom ververschen, maer als ghy't af-doen sult, soo hout uwen mont toe, ende latet in water vallen, houdt den siecken sonder slapen.

Geeft den siecken een haes-note groot driakel gemenght met polver van tormentil-wortel ende diptami, dit doet sweeten. Geeft den siecken te drincken

[p. 118]

cicorey, sulcker, benedictus, endivie, oft eenigh van die wateren lau ghemaeckt.

Recept tegen peste. Een loot Veneetsche driakel andromach, een loot note-muscaet, dry loot witte braembladeren, daer de swerte besien op wassen, dry loot vlierbladeren, dry loot goutbloemen-cruyt, dry loot fijn salie, twee loot wijnruyt, een half once galigaen, een stoop van den besten wijnazijn, leght de noten inden wijnazijn 24. uren lanck, ende dan in doeckxkens ghebraden onder d'asschen, ende dan stampen, ende doense inden azijn, de groene cruyden stooten, ende deur doen met den azijn, die driakel suldy met den azijn temperen, doet dit t'samen in een steenen cruyck wel vast toeghestopt, ende drinckt hier af alle morgen een lepel vol, ende vast daer op een ure lanck, het is seer goet.

Item weyckt groene noten in azijn, ende distilleert daer water af, ende besight dat, het wort seer ghepresen.

Een doyer van een versch eye, met een stuyver fijne Veneetsche driakel, met scherpen goudtbloemen-eeck onder een ghemenght, ende ingegeven, daer op ghesweet, ende wat onder de voeten ghebonden dat wech treckt, als Bakelaer, Mater, Ysop, Vlier, scherftse, want het sweet drijft het fenijn wech.

De bladeren van tormentil met de wortelen in wijn ghesoden oft 'tsap ghedroncken, oft die drooghe wortel ghepoedert, als voren ingenomen, genesen wel.

Duyvels-beet met de wortelen in wijn ghesoden, ende inghenomen, gheneest de pest.

Conserve van Godtbloemen nuchteren inghenomen, gheneest van peste.

Pestilenti-wortel ghedrooght ende ghepoedert met wijn gedroncken, ende gesweet, geneest de peste.

Wortel van een-bladt, 'tpoeder daer af een half

[p. 119]

vierendeel loot swaer inghenomen, met wijn, oft beyde t'samen, daer op ghesweet, gheneest vande haestighe sieckte.

Bevernel-wortel met wijn ende azijn inghenomen, doet sweeten ende gheneest de haestige sieckte.

Een vierendeel van Angelica-wortel gepoedert 'swinters met azijn, 'tsomers met rooswater ghedroncken, daer op gesweet, oft nuchtern de selve wortel inghenomen, gheneest van peste.

Een notschael vol poeder van Cardobenedictus met wijn inghenomen, oft wijn daer't cruyt in gesoden is, oft ghedistilleert water in ghenomen, geneest de haestighe sieckte.

Schavelingh van een hooren gemenght met fijn Veneetsche driakel ende endivie, wat t'samen ingenomen ende ghegheten voor een goet eycken vier, gheneest wel.

Bolus Armenus met sulcker-water inghenomen, gheneest van peste.

Een handt vol sali, een handt vol vlier, de pitten oft bladeren, een handt vol ruyte ende twee mingelen wijn, laet sieden op dry pinten, doeter by een stuyver aen gengeber, oock soo veel driakel, ende laetet staen, meughdy, 24. uren, ende drinckt daer af thien oft xij. daghen lanck, 't sal wel gaen.

Een pinte Celidoni-water, ende dry pinten Rijnschen wijn-azijn, ende anderhalf loot note-muscaet, een loot nagelen ghestooten, latet t'samen opsieden op de helft, ende laetet ghestopt staen dry daghen: daer na uytghewrongen ende in een viole vast toeghestopt. Drinckt hier af t'savondts ende 'smorghens een lepel vol, ende die sieck is, twee: het sal wel ghenesen met Godts hulpe.

Averuyt, wijnruyt ende joffroumerck van elcks een handt vol t'samen gestooten in een mortier, ende deur ghedaen met sulcker-water oft azijn een half croesken, ende de rest ghemengelt met des siecken

[p. 120]

urinen, ende alsoo ghedroncken, gheneest vande hastighe sieckte.

Neemt wilde surckel oft surick ende laetse 24. uren weecken in eeck, ende distilleert dit cruyt, drinckt hier af twee oncen met oft sonder zuycker, ende sweeter op, het sal wel helpen believet Godt den Heere.

Item hencksten-dreck deur gedaen met wijn oft bier, ende ghedroncken, verdrijft het vier van't herte.

Snijt een ajuyn dweers deur, ende maeckt in elcke sijde een putteken, ende vult het met sijne driakel, oft azijn met driakel, oft met ruyte, ende leghet weder t'samen, wintet dan in een natachtighe doeck, legghet onder d'aschen, ende soo ghebraden, douwet daer na 'tsap uyt, ende gheeft den patient een lepel vol te drincken, ende men magh dese materie buyten op de peste legghen met wat Suyrick.

Bakelaer de schellen af, stamptse met een weynigh souts, drinckt hier af een lepel vol met wat eeck ende water al warm, ende sweet hier op, het gheneest wel.

Neemt een tackxken Ruyte, een bolleken Loock, oft een note ende een graenken souts, eet dit alle daghe een maent lanck, ende weest vrolijck. Dit is oock goet voor wormen.