Trude

[p. 121]

XX

Trude,’ hja hjitte no ‘de fos’, yn tsjinstelling fan har soartgenoate ‘de brune’, waard dizze simmer daalks suver in húsgenoate mei op de âldsaksyske buorkerij dêr earne yn it prachtige lân fan Twinte.

De beide bern fan Gerrit Jan Eggink koene har thús net mear yntinke sûnder de nije fos, ek harren happe mei.

Trude krige har plak tusken de wurktiden en by nacht by ‘de brune’ op in ôffrede stik oan it grut hoarnleger en hja hearde, as hja der rûn te weidzjen, steefêst hoe't de twiljen út 'e skoalle wei thús kamen. Har earen ferweegden tel, hja stiek de kop omheech en in sêfte nokkering trille troch har noasters. Stadich, it each nei de âlde wettersaad dêr't Riekje Jannechien altyd bylâns kaam, trape hja dan nei de lichte wringe, dêr't it famke har altiten eat, dat hja dêrta fan har mem krige, út 'e hân opplúzje liet.

Gerrit Jan die soks ek wol ris mei, mar Riekje Jannechien woe hjiryn de baas wêze, want it wie har happe dochs, en dat stiek him wol wat. Mar ‘de brune’, om't dy in blês hie, wie sines altyd al.

Lykwols jûns, as Heit it lije woe, wie de fos fan har tegearre. Dan mochten se der beide op hynsteride. Dat wie in feest. Ek foar de âlden; eltse kear wer op 'e nij. It dier wie ek sa ynmak. Foarst holp Gerrit Jan Eggink syn twiljen om op it hynder te kommen, mar dat woene se al ringen net mear lije. Doe tilde de dûbele lytse Gerrit Jan syn suske sa heech mooglik op en klattere de ranke Riekje Jannechien oer Trude' rêch teplak en holp har broer dan ûnder it ferduldich wachtsjen fan de merje. Hoe'n ynspanning it ek joech, dit wie it aldermoaiste, en as se teplak sieten en Heit en Mem talaken, dan rieden se tegearre it grut hoarnleger yn it rûn en faken de ies in ein op, wylst Gerrit Jan Eggink en de frou, let op 'e jûn mei hoarige lûden ta de stadich oanglûpende nacht, by de bosk, mei in ynderlik fermeits yn 'e klim fan 'e ies it skaadbyld fan har twiljen seagen tsjin de nachtlike loften.

En Trude, alias ‘de fos’, droech dit spantsje mei sa'n graasje en dochs sa foarsichtich dat men it fan gjin bist sa ferwachtsje soe.

Simmer fan njoggentsjinfjouwerenfjirtich.

[p. 122]

By Stalingrad oan 'e grutte Wolgastream wie de fiktoarje al begûn. De Dútsker wie oer syn machtshichte hinne en de ferbûne legers namen al wisseroan de lieding. De hope riisde. Beloften soene yn ferfolling gean. Folken hopen; folken suchten. Mar de boer ploege, siedde en rispe al nei't de seizoenen it him oer slachten her opjoegen.

En doe't de lêste simmer ûnder 'e besetter de rogge ryp wie en rispe waard, stoep de eale goudfos Trude yn loftige stap oer 'e yntrape paden en loek hja de foeren troch de holle spoaren fan 'e Twintske sânwegen om de rike rispinge nei de âldsaksyske buorkerij oan 'e foet fan 'e ies te bringen.

Hja helle de rogge en hjouwer mei yn en Gerrit Jan Eggink belibbe dagen dêrby fan wille. Har stap troch de útwâde paden klonk hoar yn bosk en beamte; har hâlding wie keninklik en it heldere each socht frank en frij oer ies en bosk en dellings, oer hôven en tunen en oer hiel de skildereftigens fan Twinte om fiergesichten mei griisblauwe kimen.

Mar de bosken drôgen stil, ûnferweechlik en heimnisfol ûnder it simmersinneljocht. De bremerheide bloeide giel oan Trude' paad; de kamperfoelje lonke mei har kleurepreal troch it weardeleas gers en dyksûnrant. De giftige boskbeien lokken mei har ferriederlike kleuren; de jeneverstrûken troanden yn mânselshichten as stille monuminten fan de prachtichste lânsdouwe. De toarnbei bloeide en ripe yn einleas krûpende hagen besiden de paden en de rododendrons prielen yn nea te ferlykjen preal oan ljochte en beskade paden dêr't Trude lâns stoep mei har frachten ryk oan fieding foar in folk dat lijde ûnder syn besetting.

It hammerjen fan de spjocht klonk hoar yn 'e bosken. Hja hearde it op har paad.

De skrille skreau fan de fazant, dêr't hja ienris sa kjel fan wurden wie, koe it noch dwaan dat hja har fyn bewurke earen taastend te harkjen sette.

Mar har each socht jimmertroch. Fier oer bosk en heech, dêr't de sulveren wolkens weisonken yn it blau en fier in kime lizze moast; want de twang fan it bloed fan de fiere foarfaar dreau har yn rêstleas sykjen dêr't it each begjin noch ein fan fine koe.

Mar de ûnrêst fan de dei waard aloan wer fergoede as de sêfte famkeshân fan Riekje Jannechien leavjende aaike oer har eagen en waarme snút en it bliere famke har leave wurdkes yn it rêd dialekt

[p. 123]

yn 'e earen lústere. De earen tyspelen en spitsten har foarút. In frjemde skittering striele oer 'e waarme gloede yn it heldere brún fan har eagen en in lyts nokkerjen trille troch de noasters.

Gjin tou wie d'r by fanneden. Riekje Jannechien smiet de wringe iepen en de fos stoep har efternei. Hja ferstiene inoar. Sa fier hie Riekje Jannechien it eale dier krigen. Nimmen hoegde har mear te helpen. Mar alle jûnen kamen Gerrit Jan Eggink en 'e frou yn it lije skaad fan de grutte bander as Riekje Jannechien har fos dêrhinne loadste. Dan moasten hja allegearre sjen nei in keunstke dat Riekje Jannechien har fos leard hie. Gerrit Jan junior ek, hoewol hy, hoe faak hy it ek besocht, datselde keunstke nea mei de fos útfiere koe.

As Riekje Jannechien har fos it dek oplein en de leie oandien hie, flonkeren har famkeseagen mei sa'n ljochte blidens nei Heit en Mem tagelyk en krige Gerrit Jan in knikje fan har apart. As in lytse direktrise stoep hja foar har fos, sette ien finger omheech, tikke mei in ryske tsjin ien fan de foarste skonken en Trude knibbele op it rauwe pún foar 'e bander. Riekje Jannechien klom mei gemak op Trude' rêch en mei in fleurich ‘Allo fos’ riisde de guds oerein. De foarste kear wiene de boer en boerinne d'r suver ferslein fan. Mar de oare jûnen moasten se dit wol wer sjen. Dat fanke ek! Hja liet dy nije fos samar foar har delknibbelje. En it duorre net iens lang, doe wie it al safier dat de boeren út 'e omkrite, dy't der eat fan heard hiene jûns noch gau effen mei har froulju d'r op tasetten kamen om te sjen wat dat famke fan Gerrit Jan Eggink mei dy nije fos úthelle. Want de fos, de nije fos, hie allinkenoan it each fan 'e omkriten krige yn dy tiid dat der mar komselden in weardich hynder op it bedriuw bliuwe koe, lit stean sa'n ien as dy fos fan Gerrit Jan Eggink. En hoe kaam dy op sa'n efterôfstee telâne?

Sa liet Riekje Jannechien har dierbre fos elke jûn foar 'e grutte bander knibbelje en ried der dan faken in hiel ein mei oer de grutte ies. Trude, dy't de keine Eke Kuperus sa graach op 'e rêch hân hie, droech it manke famke mei sa'n leafde en oanhinklikens dat it suver oandwaanlik wie.