Het bijenboek. Practisch handboek der bijenteelt

(1941)–Joh. A. Joustra– rechtenstatus

Verklarende woordenlijst.

Afdoppen	Als de darren zullen geboren worden, snijden zij met hun kaken de dekseltjes in hun geheel af; de ‘doppen’ (dekseltjes) vallen op de bodemplank.
Afgezwermd volk	Een volk, dat het zwermen beëindigd heeft.
Afkloppen	(Zie jager).
Afnemer	Kunstmatige zwerm van een ronde korf (de bijen worden door kloppen tegen de korf uit hun woning ‘gejaagd’).
Afsalpeteren	Door salpeterdamp een volk bewusteloos maken.
Afstompen	Tegen het zwermen stompen de bijen de raten af.
Afzwavelen	Door zwaveldamp doden van een volk.
Bedelzwerm	Kunstzwerm, door middel van bijen uit verschillende volken samengesteld.
Beroker	Instrument om rook te ontwikkelen ter kalmering van de bijen (pijp of blaasbalg).
Bevruchtingsteken	Een gedeelte van het mannelijk geslachtsorgaan, dat zich bij de terugkeer van de koningin van haar bruidsvlucht, nog aan haar achterlijf bevindt.
Bisschopsmuts	Korf van wilgenhout gevlochten en bekleed met bunt (bent) gras. De korf wordt tussen vlechtwerk en bekleding met dunne koemest bestreken.
Bleuten	Het thuiskomen van de bijen met stuifmeel aan haar achterpoten; ook gebruikt als zelfst. nwd.

Boogkorf	Een strooien korf voor mobielbouw (heeft de vorm van een broodtrommel).
Botsen	Het afstoten van de bijen in een andere korf.
Bouwraampje	Raampje met een streepje voorbouw, als afsluitend raampje van het broednest.
Brandzwerm	Eerste zwerm met overwinterde moer.
Broedaflegger	Kunstzwerm, door middel van raten met broed verkregen.
Broedraten	Raten, hoofdzakelijk voor broed bestemd.
Bromzwerm	(Zie brandzwerm).
Bruidsvlucht	Een vlucht welke de koningin onderneemt om met een mannelijk individu (dar) te paren.
Bruin broed	(Zie gesloten broed; de dekseltjes worden bij ouder gesloten broed donkerbruin van kleur).
Bultbroed	Darrenbroed (feitelijk gesloten broed van werkbijen).
Bijenboer	Bijenhouder.
Bijenhal	Schuurtje of gebouwtje waarin de kasten of korven een plaats vinden.
Bijenhouder	Iemand die bijen houdt.
Bijenkap	Muts met vizier van draad of paardehaar, ter bescherming van het gelaat.
Bijenkogel	Kap met koperen vizier.
Bijenluis	Parasiet.
Bijenmelk	Oók melk geheten. Het door de jonge bijen bereide broedvoedsel is melkachtig van kleur.
Bijensluier	Sluier met paardehaar vizier, ter bescherming van het gelaat.
Bijenstal	(Zie bijenhal).
Bijenstok	Bijenvolk in woning (meestal korf).
Bijker	Bijenhouder.

Calluna vulgaris	Struikheide.
Centrifuge honing	Geslingerde korfhoning.
Dar	Mannelijke bij.
Darrenraat	Raten uitsluitend bestaande uit darrencellen.
Darrenslacht	Het doden van de darren door de werkbijen, indien zij voor bevruchting der jonge moeren niet meer nodig zijn.
Dekkleedje	Dient ter afdekking van de broedof honingramen.
Dekraat	Afsluitende raat tegen het broednest.
De raten staan scherp	De bijen zijn aan het verlengen van hun raten bezig; deze staan dan nog scherp - (wigvormig).
Dichtkitten	Met propolis maken de bijen kieren e.d. dicht.
Drachtbij	Bij welke oud genoeg is om nectar, water en stuifmeel te kunnen halen.
Dreveling	Het door drijven verkregen volk.
Drijfvoedering	Toedienen van eiwitrijk voedsel om de bijen tot meerdere activiteit aan te sporen, met het speciale doel sterkere broedaanzet te verkrijgen.
Drijven	Na de zomerdracht (vroeger meestal na de boekweitdracht), klopt men de bijen uit de woning. De raten worden uitgesneden en het broed weer ingespijld.
	Op dat broed komen als regel twee uitgeklopte volken. De uitgebroken honingraten worden verder tot consumptie-honing verwerkt.
Endeling	De zwerm volgende op de voorzwerm.
Erica tetralix	Dopheide.
Fluiten	Een angstig herhaald fluitend geroep, dat een loslopende jonge koningin uitstoot, indien er nog rijpe, niet uitgelopen koninginnen, in het

	volk aanwezig zijn. Ook wel later indien zij angstig is.
Fijn werk	(Zie werksterraat).
Gellig	Roerziek volk.
Gesloten broed	Broed in een reeds met een wasdeksel gesloten cel.
Grof werk	(Zie darrenraat).
Haalbij	(Zie drachtbij).
Hondsbessenhout (Rhamnus frangula)	Een zeer veel nectar-gevende heester, welke men in eiken hakhout nogal eens aantreft. De bast is gespikkeld.
	Het taaie hout wordt gebruikt voor spijlen.
Hongerzwerm	Een volk, dat wegens gebrek aan voedsel zijn woning verlaat.
Honingkapje	Korf met enkele kleine honingraten in de kop.
Honingraten	Raten, uitsluitend bestemd om honing in op te bergen.
Honingzemen	(Zie zemen).
Hij zet zijn huis te huur	Honger- of motzwerm.
Iemker	(Zie imker).
Imker	Iemand, die op wetenschappelijke wijze de bijenteelt beoefent.
Immeker	(Zie imker).
Immeker	Bijenhouder.
In de melk liggen	De larven waaruit koninginnen zullen groeien zijn rijkelijk van ‘melk’ voorzien. (Zie bij bijenmelk).
Jaagkap	Jaagvat.
Jaagkorf	Wijde platte korf zonder vlieggat, welke gebruikt wordt door korfimkers bij het maken van een jager.
Jaagnebs	(Zie jaagkorf).
Jaagvat	(Zie jaagkorf).
Jager	(Zie afnemer).
Jong broed	(Zie open broed).
Kaal volk	(Zie naakt volk).

Kalkbroed	Verkalkt darrenbroed.
Kathout	Wilgentenen.
Keps	Klein korfje voor het scheppen van zwermen.
Kieps	(Zie keps).
Kit	(Zie propolis).
Klimraat	Raat waarlangs de bijen naar de bovenste verdieping van de woning lopen.
Koninginnecel	Cel bestemd voor een eitje, waaruit later een koningin geboren moet worden.
Kopspijlen	Houten stokjes van plm. 1 c.m. dikte, meestal gemaakt van Vuilbomenhout (Rhamnus frangula), dienende voor steun aan de raten in een ronde korf.
Korfkrammen	IJzeren staafjes met omgebogen einden, om korven aan- of opelkaar te krammen.
Korfmes	Lang mes om raten uit de korf te snijden.
Kortwas	De bij het inkorten van de raten verkregen stukken raat.
Kostbij	Bijenvolk, dat voldoende voedsel heeft voor overwintering.
Kostiem	(Zie kostbij).
Kot	Bijenuitwerpselen.
Koude bouw	De smalle kant van de raten naar het vlieggat gekeerd.
Krabbelziekte	(Zie mijtziekte).
Kregel volk	Actief (meestal steeklustig) volk.
Kwaken	Het geluid, dat een rijpe nog niet uitgelopen koningin laat horen.
Lekhoning	Uit de raten gelekte honing.
Losse bouw	Bijenwoning met uitneembare raten.
Maagdelijke raat	Wasraten, helder wit, welke nog nimmer als broedraten hebben gediend.
Maagdezwerm	Een voorzwerm welke nog eens uit-

	zwermt een week of 6 later.
Maagdezwerm	Indien de voorzwerm hetzelfde jaar nog eens zwermt.
Malle moer	Eierleggende werkbij.
Mede	Wijn, uit gegiste honing verkregen.
Meireuten	Wasraten welke in Mei gemaakt zijn (gewoonlijk zeer blanke raat met hoog wasgehalte).
Meiziekte	Een ziekte van de volwassen bij omstreeks Mei, waarvan de oorzaak nog niet bekend is.
Mobielbouw	(Zie losse bouw).
Moer	Koningin.
Moerbewaarder	Ledige korf, waarin een paar stukjes raat zijn gespijld. In die korf worden enige (soms wel 20) onbevruchte moeren elk in een moerpijp gestoken en in de korf een nazwermpje gestoten. De bijen, die dus geen loslopende moer hebben, verzorgen deze reserve-koninginnen, mits er behoorlijk gevoederd wordt.
Moercel	(Zie koninginnecel).
Moerdop	(Zie koninginnecel).
Moerhoeder	(Zie moerbewaarder).
Moer kluis	Een metalen of van wilgenhout vervaardigd klein buisje met perforatie spleet e.d., voor het opsluiten van een moer.
Moerkooitje	(Zie moerkluis).
Moerloos	Bijenvolk zonder koningin.
Moerpijp	(Zie moerkluis).
Moerrooster	Metalen of houten rooster waar wél de bijen, doch niet de koningin of darren door kunnen.
Moerzeef	Kistje waarin moerrooster, om de moer van de zwerm te scheiden.
Motzwerm	Een volk, dat wegens sterke aantasting door de wasmot, zijn woning

	verlaat.
Mijtziekte	Ziekte der jonge bijen, waarbij mijten zich in de luchtkanalen bevinden.
Naakt volk	Een van de raten afgeklopt of afgesalpeterd volk.
Nalaat	(Zie endeling).
Nazwerm	(Zie endeling).
Nebs	(Zie keps).
Noodvoedering	Toedienen van voedsel (b.v. suiker), als de bijen geen voorraad meer hebben.
Nosema	Besmettelijke ingewandsziekte.
Omhangen	Een handeling welke dient om een volk meer ruimte te geven, b.v. door een deel der broedraten (meestal 1 waarop de koningin) in een ledige broedkamer te hangen en deze verder aan te vullen met ramen met kunstraat of uitgebouwde raat. Deze broedkamer, welke op de bodemplank komt te staan, wordt door een moerrooster gescheiden van de andere raten.
Omjagen	Als de voorzwerm weer zwermlust krijgt wordt deze uit de korf gejaagd. Ditzelfde lot ondergaat een afgezwermd volk of een nazwerm met kort werk.
	De bijen van het ene volk worden verwisseld met die van het andere en de korven krijgen hun eigen plaats weer in de bijenstal.
Omkloppen	(Zie omjagen).
Oognagel	IJzeren staafje met oog, voor het vastmaken van boogkorfraampjes, bijendoeken enz.
Open broed	Broed, dat zich nog in een cel bevindt, welke nog niet van een wasdekseltje is voorzien.

Opzetter	Wintervolk.
Paringsvlucht	(Zie bruidsvlucht).
Pershoning	Honing welke door middel van persen uit de raten is verkregen.
Pit	Stuifmeel.
Plankwas	Afknaagsel van honingcellen, dat op de bodemplank is terecht gekomen.
Plat broed	Werksterbroed.
Pollen	Balletjes stuifmeel.
Propolis	Harsachtige stof, waarmede de bijen openingen dicht maken.
Raathoning	Heidehoning in maagdelijke raat.
Raten	Bouwsel der bijen om broed, honing en stuifmeel in op te bergen.
Reuten	Wasraten.
Riegheide	(Zie calluna vulgaris).
Rietje	(Zie moerkluis).
Roepen	(Zie bij kwaken of fluiten).
Roer	Ingewandstoornis (niet besmettelijke buikloop).
Rijswaardenhout	(Zie wilgentenen).
Schollen	1e kwaliteit raathoning.
Separator	Scheidingsplank, dienende om tijdelijk een gedeelte van een volk van de rest te scheiden.
Separeren	Het scheiden van een deel van het volk van de rest.
Slingerhoning	Honing welke door centrifugeren uit de raten is verkregen.
Spaans riet	Schil van rottingbast, voor het vlechten van korven.
Speculatieve voedering	Het extra prikkelen door drijfvoeder der bijen, terwijl men niet over voldoende voedsel beschikt om dit desnoods een paar maanden vol te houden.
Speeldop	Begin van een koninginnecel, waarin echter nimmer een eitje gelegd zal worden.

Speurbijen	Vliegbijen welke tegen het zwermen een aanhechtingsplaats opzoeken en schoonmaken.
Spleuten	Bast van de braamstruik.
Sprakelhout	(Zie hondsbessenhout).
Sprekelhout	(Zie hondsbessenhout).
Spijlen	(Zie kopspijlen).
Spijlen (w.w.)	Het in de korf aanbrengen van spijlen.
Stabielbouw	Bijenwoning met niet uitneembare raten.
Stabij	(Zie opzetter).
Stamphoning	Honing welke door het fijnstampen van de honingraten is verkregen; bevat veel stuifmeel.
Steenbroed	Versteend darrenbroed (besmettelijk).
Tafelhoning	Blanke raathoning (raat = tafel).
Taphoning	Zie bij stamphoning; hij bevat echter weinig stuifmeel.
Tuten	(Zie fluiten).
Vaste bouw	(Zie stabielbouw).
Veger	Kunstzwerm, door middel van afgeveegde bijen verkregen.
Vel	Korf met kort rateriwerk, verkregen door in het najaar de bijen er af te stoten. Gewoonlijk zit er nog wat honing in, zo niet, dan spreekt men van een leeg vel.
Veldbij	(Zie drachtbij).
Vleugellamheid	(Zie Meiziekte).
Vliegbij	(Zie drachtbij).
Vlieger	Kunstzwerm, door middel van afvliegende bijen verkregen.
Voorspelen	Het oriënteren van de jonge bijen gedurende het middaguur voor hun woning.
Voorwas	(Zie propolis).
Voorzwerm	(Zie brandzwerm).

Vuilbomenhout	(Zie hondsbessenhout).
Vuilbroed	Kwaadaardige of zachtaardige ziekte van de niet- of wel ingesponnen larve. De kwaadaardige tak heet ook wel Amerikaans vuilbroed of broedpest. De zachtaardige tak ook wel stinkbroed, zuurbroed e.d.
Vuilbijenhout	(Zie hondsbessenhout).
Warbouw	Onregelmatige (gedeeltelijke koude en warme) bouw.
Warme bouw	De brede zijden van de raten naar het vlieggat gekeerd.
Wasmot	Motje, dat heel wat onheil in de wasraten kan aanrichten.
Wasmul	(Zie plankwas).
Werksterraat	Raten uitsluitend bestaande uit werkbijcellen.
Ymker	(Zie imker).
Zaadvast	Bevruchte moer.
Zemen	Het zuiveren van ruwe honing door persen, zeven enz.
Zingende voorzwerm	Eerste zwerm, doch met jonge moer.
Zwerm	Een door zwermen verkregen bijenvolk zonder ratenbouw.
Zwermduivel	Een volk, dat door zijn verwoede zwermlust den imker heel wat last veroorzaakt.
Zwermen	Natuurlijke splitsing van een volk.
Zwermrijp	Een volk, dat op het punt staat te zwermen.
Zwermrijp	Een volk, dat dra een zwerm zal afstoten.
Zwermtraag	Een volk, dat zeer geringe neiging tot zwermen vertoont.
Zwermzang	Een vrolijk zoemend geluid, dat de bijen laten horen gedurende het zwermen.

Vorige Volgende